قرار نهم مهر ماه قطعی شد
توافق برای آغاز مجدد مذاکره
سعید جلیلی و خاویر سولانا در نشست سال گذشته ژنو - عکس: AFP دنیای اقتصاد - سرانجام ایران و کشورهای موسوم به ۱+۵ موافقت کردند تا ۹ مهرماه گفتوگوهای تازه هسته‌ای خود را از سر بگیرند. به این ترتیب تنها دو هفته کافی بود تا تحریم به مذاکره تبدیل شود. دیروز سولانا و جلیلی در یک تماس تلفنی با هم قرار گذاشتند تا گفتوگوهای پیشین ایران و ۱+۵ را پس از یک سال وقفه، دوباره در اول اکتبر (نهم مهرماه) کلید بزنند.
هنوز معلوم نیست ایران و نمایندگان گروه ۱+۵ در کجا پشت میز مذاکره خواهند نشست تا درباره بسته پیشنهادی ایران گفت‌وگو کنند، اما دیروز خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تماس تلفنی با سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی زمان برگزاری دیدار و مذاکره هیات ایرانی و گروه ۱+۵ را برای نهم مهرماه نهایی کردند.
تا دو هفته پیش، اروپا و آمریکا از تحریم‌های بیشتر علیه ایران سخن به میان می‌آوردند و تاکید می‌کردند که اگر مقام‌های تهران تا پیش از برگزاری اجلاس سران گروه بیست در ماه سپتامبر به دست دوستی دراز شده باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا برای مذاکره پاسخ ندهند، با تحریم‌های شدید در حوزه انرژی مواجه خواهند شد. اما همه تهدید‌ها به اعمال تحریم بنزینی ایران با اعلام آمادگی تهران برای ارائه بسته پیشنهادی به روز شده خود به منظور مذاکره درباره مهم‌ترین مسائل بین‌المللی توسط جلیلی رنگ باخت. البته یک هفته پس از آن، وقتی منوچهر متکی، وزیر خارجه ایران سفیران کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، چین، روسیه و سفیر سوئیس را به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران به دفتر خود فرا خواند و بسته پیشنهادی به روز شده ایران را به آنان ارائه کرد، اعضای گروه ۱+۵ واکنش‌های متفاوتی به این بسته نشان دادند. اعضای این گروه به غیر روسیه بسته پیشنهادی تهران را به دلیل این که به موضوع هسته‌ای نمی‌پردازد، رد کردند و بر مواضع پیشین خود پای فشردند. مقام‌های روسیه اما در واکنشی متفاوت اعلام کردند که ما از این بسته می‌توانیم استفاده کنیم و گفتند که مسکو به همکاری‌های سازنده با دولت جدید ایران امیدوار است. در پی این رویداد‌ها روز شنبه هفته جاری، مقام‌های آمریکایی در چرخشی قابل‌توجه و در واکنشی تازه به بسته پیشنهادی ایران اعلام کردند که واشنگتن خواستار دیدار و مذاکره با ایران در سطحی بالا است. همزمان خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواستار ملاقات فوری با سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران شد. این گونه بود که دیروز ظهر، سولانا با جلیلی مذاکره‌کننده ارشد ایران تماس تلفنی برقرار کرد. جلیلی در این تماس با اشاره به آماده شدن بسته به روز شده پیشنهادی ایران، آن را بستر مناسبی برای گفت‌وگوها با هدف تحقق صلح، عدالت و پیشرفت خواند. وی همچنین با یادآوری گفتوگوهای سال قبل در ژنو سوئیس و با اشاره به تحولات جدید در عرصه بین‌المللی گفت: جمهوری اسلامی ایران آماده است در گفتوگوهای اکتبر با جدیت و انگیزه‌ای مضاعف که حاصل مشارکت بی‌نظیر ۸۵درصدی ملت ایران در انتخابات اخیر است، برای همکاری‌ها و تعامل بیشتر تلاش کند.
در آن سوی خط، این سولانا بود که بر مطالعه دقیق جزئیات بسته پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران توسط شش کشور تاکید کرد و گفت: بررسی دقیق‌تر ابعاد و زوایای این بسته نیازمند گفت‌وگوی دو طرف است.
دیدار جلیلی و سولانا اما مسبوق به سابقه است. چه آن که جلیلی پس از علی لاریجانی، دبیر وقت شورای‌عالی امنیت ملی، در جایگاه مذاکره‌کننده ارشد ایران در مرداد سال گذشته راهی ژنو- محل مذاکره با نمایندگان کشورهای عضو ۱+۵- شد. مذاکراتی که طی آن، پس از ۲۹ سال، برای نخستین بار نمایندگان ایران و آمریکا بر سر میز مذاکره حاضر شدند؛ جلیلی این سو و ویلیام برنز معاون وقت وزیر خارجه آمریکا در دولت بوش در آن سوی میز. گزارش‌های دریافتی از محل مذاکرات در ژنو از آن حکایت می‌کردند که فضای عمومی مذاکرات مثبت بوده است. در عین حال، نمایندگان هفت کشور در سخنان خود بر کار روی دیدگاه‌های مشترک طرفین تاکید کردند و خواستار ورود جدی کشورهای دست‌اندرکار مذاکره به همکاری‌های همه جانبه شدند. جلیلی اما پس از پایان دور اول مذاکرات در مصاحبه ای خبری با تاکید بر اینکه «مدل ۱+۶ بهتر از ۱-۷ جواب می‌دهد» در مورد دو صبح و بعد از ظهر در ژنو گفته بودکه مذاکرات مثبت و رو به جلو بود. وی درباره این ایده خود توضیح داده بود: ما بحثمان این است که امروز برای بسیاری از موضوع‌ها و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که سالیان سال به صورت بحران یا مسائل مزمن در آمده است، باید بررسی کنند که آیا ۱-۷ می تواند اینها را به فرجام برساند یا ۱+۶؟
کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا نیز با چند روز تاخیر، در اولین واکنش رسمی خود به دور جدید مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ گفته بود که این مذاکرات جدی نبوده است. این اظهار نظر در حالی بود که پیش از آن خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و نماینده کشورهای یادشده در مذاکرات با ایران بارها نشست ژنو را سازنده و مثبت خوانده بود.
به هر روی، نشست ژنو در پی بحران قفقاز و پس از آن انتقال دولت آمریکا از جورج بوش به باراک اوباما به محاق فراموشی سپرده شد. اوباما نیز که با شعار گفتوگوهای مستقیم و بدون پیش شرط به میدان آمده بود، اجرای سیاست‌های خود در قبال ایران را به بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران موکول کرد و به مقام‌های تهران تا ماه سپتامبر مهلت داد تا به دست دراز شده وی برای مذاکره پاسخ دهند؛ سیاستی که کشورهای اروپایی و از جمله آلمان و فرانسه طی ماه‌های گذشته برآن تاکید می‌کردند.اینک اما مذاکرات تازه در شرایطی آغاز خواهد شد که مقام‌های ایران اعلام کرده‌اند، پرونده هسته‌ای ایران بسته شده و وجود خارجی ندارد و درباره آن با غرب به گفت‌وگو نخواهند نشست.
ارسال نظر