آزاد سازی قیمت بلیت هواپیما؛ راه افزایش ایمنی

نمایی از هواپیمای ایلوشین روسی که در فرودگاه مشهد دچار حادثه شد

دنیای اقتصاد- زهرا واعظ: اگر چه بسیاری از تحلیل‌گران صنعت هوایی‌، تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران را اصلی ترین دلیل وقوع سوانح هوایی در ایران قلمداد می‌کنند؛ اما در کنار عواملی چون فرسوده شدن هواپیماها، ورود هواپیماهای دست دوم و اجاره‌ای قدیمی به سیستم حمل‌و‌نقل هوایی کشور، محدودیت در خرید هواپیما و تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز فرودگاهی و استفاده از هواپیماهای توپولوف روسی که فاقد استاندارد ایمنی پرواز در اروپا هستند‌، برخی دیگر از صاحب‌نظران علت مشکلات صنعت هواپیمایی کشور را متوجه پایین بودن قیمت بلیت دانسته و معتقدند مردم می‌توانند با توجه به نحوه ارائه خدمات و میزان کیفیت ناوگان‌های هوایی شرکت‌های خصوصی، ایرلاین برتر را جهت جابه‌جایی انتخاب کنند که در این صورت، مقوله «رقابت» برای ارائه خدمات مطلوب‌تر و دریافت قیمت کمتر، در ناوگان هوایی کشور نمود بیشتری پیدا می‌کند و این خود باعث افزایش سطح ایمنی، نوسازی ناوگان و وقوع سوانح کمتر خواهد شد.

در این بین، سازمان هواپیمایى کشور معتقد است اگر قیمت بلیت هواپیما افزایش یابد و ایرلاین‌ها با هم ادغام شوند، به ارتقاى ایمنى پروازها مى‌انجامد. به گفته محمدعلى ایلخانی، سرپرست این سازمان، مهم‌ترین چالش کنونى شرکت‌هاى هواپیمایى، پایین بودن قیمت بلیت است و مدیران شرکت‌هاى هواپیمایى خواستار خروج قیمت بلیت از حالت یارانه‌ها و عدم دخالت دولت در قیمت‌گذارى بلیت هستند.

وى مى‌گوید: هواپیماها در کشورهاى اروپایى به ازاى هر یک ساعت پرواز ۱۰۰ تا ۱۵۰ یورو از هر مسافر دریافت مى‌کنند؛ در صورتى که این رقم در ایران به ۳۵‌دلار مى‌رسد. به گفته ایلخانى، تمامى مدیران شرکت‌هاى هوایى خواستار افزایش قیمت بلیت هواپیما هستند که سازمان نیز در جهت ایجاد ساختارها براى جلوگیرى از رخ دادن سوانح بعدى با این افزایش موافقت خواهد کرد. این مقام همچنین از کاهش تعداد شرکت‌هاى هواپیمایى نیز خبر داده است. به گفته ایلخانى، تا اطلاع ثانوى مجوزى براى افزایش ایرلاین صادر نخواهد شد.به عقیده سازمان هواپیمایی با تمهیداتی نظیر افزایش قیمت سوخت هواپیما، ایرلاین‌ها به سمتی سوق داده می‌شوند که استفاده از هواپیماهای پرمصرف برای آنها مقرون به‌صرفه نباشد.

اما، برخی کارشناسان امور هوانوردی‌، معتقدند ادغام شرکت‌هاى هواپیمایى نمى‌تواند عامل افزایش ضریب ایمنى باشد و تنها راهکار براى داشتن ایرلاین‌هاى‌ قوى و ایمن این است که دولت خطوط هوایى را با برنامه پرسنلی، آموزشی، ایمنى و استاندارد مشخص، تعداد و نوع هواپیما، میزان و شرایط پروازها و ... تشکیل دهد و سپس سهام آن را به بخش خصوصى واگذار کند؛ نه اینکه به هر شرکتى با تعداد انگشت‌شمارى هواپیما که نیمى از آن هم استیجارى است مجوز فعالیت و پرواز صادر کند.

از سوی دیگر، برخی از نمایندگان عضو کمیسیون عمران مجلس بر این باورند که آزادسازی قیمت‌ بلیت هواپیما باید در دستور کار دولت قرار گیرد. محمدتقی بختیاری، نماینده مردم بافت و عضو کمیسیون عمران مجلس در این خصوص می‌گوید: با آزادسازی قیمت‌های بلیت هواپیما باید عرضه و تقاضا با یکدیگر تنظیم شوند؛ یعنی هر چه میزان خدمات افزایش یابد، هزینه نیز بالا رود و بدین شکل مردم بتوانند از مشکلات موجود نجات یابند.

وی در گفت‌وگو با «ایسنا» در زمینه راهکارهای مناسب در جهت ارائه خدمات بهتر از سوی شرکت‌های هواپیمایی اظهار کرده است‌: شرکت‌های هواپیمایی در واقع به عنوان شرکت‌هایی با هزینه پایین تعریف شده‌اند، لذا اگر خواستار ارائه خدمات بیشتر به مسافران هستند باید هزینه‌های لازم را دریافت کنند و بتوانند در این راه گام بردارند؛ از سوی دیگر، اکنون بیشتر شرکت‌های هواپیمایی خصوصی هستند و دولت نمی‌تواند به آنها بودجه‌ای واگذار کند و بر همین اساس آزادسازی قیمت‌ بلیت هواپیمایی از سوی دولت می‌تواند کمک و راه‌حلی در این باره باشد.

این نماینده مجلس با اشاره به تحریم‌های اعمال شده نسبت به ایران برای خرید هواپیما معتقد است‌: اگر چه آنها با اشاره به حفظ جان مردم در ظاهر هیچ مخالفتی با فروش یا اجاره هواپیمایشان به ایران نشان نمی‌دهند؛ اما عملا محدودیت‌هایی وجود دارد، البته این محدودیت‌ها ممکن است با توجه به تعامل ایران در آینده تغییر کند.

البته در این میان، عده‌ای از تحلیل‌گران بر این باورند که افزایش قیمت بلیت هواپیما، ممکن است موجب عدم استقبال مسافران از این نوع حمل‌و‌نقل شده و به عبارتی از اقبال مسافران به سفر با هواپیما بکاهد؛ اما حبیب‌ا... اسماعیل‌زاده دیگرعضو کمیسیون عمران، افزایش قیمت بلیت هواپیما را نه تنها موجب کاهش در میزان تقاضا برای سفر با هواپیما ندانسته است، بلکه به عقیده وی منافع زیادی را نیز برای صنعت هوایی کشور در بر خواهد داشت.

وی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با بیان اینکه پروازهای خارجی که عمدتا توسط شرکت‌های ایران ایر و ایران ایرتور انجام می‌شوند، سودآور هستند، اظهار داشته‌، با صرف‌نظر از یارانه‌ای که به قیمت بلیت پروازهای داخلی تعلق می‌گیرد، واضح است که این پروازها زیان‌ده هستند و به نظر می‌رسد که برای سودآور کردن شرکت‌های هواپیمایی باید قیمت بلیت هواپیما افزایش یابد.

به گفته وی‌، حمل‌و‌نقل هوایی تنها دو‌درصد از کل حمل‌و‌نقل کشور را تشکیل می‌دهد که درصد بالایی از این میزان، کارکنان دولت هستند و با بلیت دولتی مسافرت می‌کنند و مابقی نیز افرادی هستند که جزء دهک‌های بالای درآمدی کشور هستند و حساسیتی نسبت به افزایش قیمت بلیت هواپیما نشان نمی‌دهند. عضو کمیسیون عمران مجلس با بیان اینکه تنها دو شرکت هواپیمایی در کشور مالکیت دولتی دارند، تصریح کرد: شرکت‌های حمل‌و‌نقل هوایی خصوصی همانند سایر بنگاه‌های اقتصادی خصوصی، ناگزیر به مقابله درآمدها و هزینه‌های خود هستند و با وضعیت قیمت‌های کنونی تمامی آنها زیان‌ده هستند و در صورت افزایش قیمت‌ها و سودده شدن این شرکت‌های هواپیمایی در آینده حتی در فضای تحریم نیز شاهد اضافه شدن هواپیماهای جدید در ناوگان هوایی کشور خواهیم بود.

از دیگر سو، نایب رییس کمیسیون عمران مجلس معتقد است‌: با وجودی که پایین بودن نرخ بلیت هواپیما سال‌ها است از دلایل ضررده بودن شرکت‌های هوایی عنوان می‌شود؛ اما افزایش قیمت بلیت باید متناسب با افزایش کیفیت هواپیما و ارائه خدمات به مسافرین رشد یابد. وی با بیان اینکه با افزایش قیمت‌ها باید کیفیت و استاندارد خدمات نیز بالا رفته و در هر ساعت، طبق استاندارد صندلی پرواز برای مسافران فراهم باشد، گفت: اگر عرف استاندارد جهانی هر رقمی بود و کیفیت نیز به همان مقدار رسید براساس همین کیفیت نیز قیمت‌ها آزادسازی شود.

نایب رییس کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: در سال‌های قبل در بودجه سالانه، قیمت بنزین هواپیما را آزاد کردیم و یارانه پرداخت نشد، ولی دولت به دلایلی مانع افزایش قیمت شد. بنابراین به نظر من افزایش بلیت نیازی به قانونگذاری ندارد و در صورتی که مسوولان امر و دولت بخواهند، می‌توانند قیمت بلیت هواپیما را افزایش دهند.

آقایی افزود: با افزایش ارائه خدمات و کیفیت می‌توان آزادسازی قیمت‌ها را اجرا و تحقق فضای رقابتی را بین شرکت‌های هوایی داخلی ایجاد کرد.