به‌خاطر یک مشت ریال

نگاه سوم - وقتی برای اولین بار خبر دستمزد ۷۰ میلیونی یک بازیگر - ستاره سینمای ایران را از زبان مسعود فراستی - منتقد و تحلیل‌گر همیشه مخالف سینمای ایران - در برنامه تلویزیونی دو قدم مانده به صبح در اواسط اسفند سال گذشته شنیدیم، حیرت‌زده شدیم و تا مدتی هیچ واکنشی از سوی کسی درباره صحت‌و‌سقم این مطلب ابراز نشد. بحث آن برنامه درباره قصه‌گویی در سینما بود و اینکه چرا در سینمای ایران با مشکل قصه خوب در سینما مواجهیم. کارشناس برنامه - فریدون جیرانی - که شغل اصلی‌اش در سینمای ایران به عنوان کارگردان شناخته شده، ابتدا از این خبر ابراز تعجب کرد و سپس در همراهی با منتقد میهمان ماجرای معیشت و زندگی اهالی سینما را به عنوان عامل اصلی چنین دستمزدی دانسته و همچنین نبود فیلمنامه خوب را به میزان دستمزد فیلمنامه‌نویس‌ها در مقایسه با سایر مشاغل موجود و تولید فیلم ناچیز دانسته و لاجرم نبود فیلمنامه خوب را به سبب این میزان دستمزد امری بدیهی قلمداد کردند. مسعود فراستی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه نگاه سوم این موضوع را بازتر کرد: «اگر در سینمای ایران قرار است یک بازیگر و بازیگرانی نظیر او دستمزدهای این‌چنینی بگیرند، یعنی سینمای ما باید در زمینه اقتصادی بسیار رشد داشته باشد و هیچ کس در این سینما از بیکاری ننالد، سینمادارها گله نداشته باشند و تهیه‌کنندگان هم از این روند اظهار رضایت کنند، در صورتی که شاهدیم هرازچندگاهی سینما تعطیل می‌شود و فروش متوسط فیلم‌ها از ۵۰ یا ۶۰ میلیون تومان فراتر نمی‌رود. این یعنی با سینمایی بیمار مواجهیم که این دستمزدهای گزاف می‌تواند اهمیت سایر مشاغل موجود در تولید فیلم را با نقصان مواجه کند. یعنی کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی، فیلمبرداری، تدوین و... زیر سایه یک بازیگر ۷۰ میلیونی قرار می‌گیرند و توقع سایر بازیگران هم بسیار بالا می‌رود. این یعنی نابودی بدنه فکری سینمای ایران و رشد ناموزون غده‌ای در این بدنه نحیف که روز به روز بزرگتر می‌شود.» فراستی سپس با اشاره به انبوه تله فیلم‌ها که در تلویزیون ساخته می‌شود، یکی از دلایل این ماجرا را وجود این فیلم‌های ۹۰ دقیقه‌ای تلویزیونی عنوان کرد: «این تله‌فیلم‌ها از سویی تقریبا هیچ کس را در این حرفه بیکار نگذاشته که این خوب است، اما از سوی دیگر نبود کیفیت مطلوب باعث شده آدم‌ها به فکر معیشت صرف باشند، نه کیفیت قصه و تصویر». این حرف‌ها زمانی صحت بیشتری می‌یابد که بازیگر - ستاره دیگری تقاضای دستمزد ۲۰ میلیونی برای یک تله‌فیلم می‌کند و تهیه‌کننده که می‌خواهد آن بازیگر در فیلمش حضور داشته باشد از طرفی دستمزد او با برآورد کارش نمی‌خواند و با رضایت شخصی از جیبش دستمزد بازیگر را پرداخت می‌کند. فرزاد موتمن کارگردان سینمای ایران که تاکنون با فیلم صداها که مراحل فنی را طی می‌کند، ۵ فیلم در کارنامه دارد، یکی از طرفداران این تله‌فیلم‌هاست. او به گروه نگاه سوم می‌گوید: «تله‌فیلم‌ها مثل تمرین روز سه‌شنبه یک تیم فوتبال برای بازی روز جمعه است. تمرین باعث می‌شود کیفیت فیلم‌های سینمایی هم افزایش یابد، اما به طور قطع این دستمزدها شاید آفت کنونی سینمای ایران تلقی شود، سینمایی که کارگردانش در بخش‌خصوصی حداکثر دستمزدی در حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان دارد و بار اصلی فیلم هم بر دوش اوست، با شنیدن این دست خبرها شاید خود را به عنوان عنصر دست دوم و سوم یک فیلم سینمایی تلقی کند. کمااینکه به هر حال تهیه‌کننده با پرداخت این دستمزدها شاید انتظار دارد، فیلمش سقف فروش را داشته باشد و به فروش میلیاردی فیلمش امیدوار است.» فراستی اما این مساله را معلول نبود عنصر دیگری در سینمای ایران می‌داند: «سال‌هاست که سینمای ایران نقد نمی‌شود، یک مجله سینمایی جدی در زمینه نقد وجود ندارد، یک برنامه تلویزیونی جدی نقد سینما نداریم. وقتی شرایط و فیلم‌ها نقد نشود، محتمل این است که انتظار شنیدن این خبرها را هم داشته باشیم. اگر نقد نکنیم، از این به بعد باید از این خبرها بیشتر بشنویم. سینمای ایران بدون نقد به شوخی‌های اس ام اسی می‌ماند!» یک خبر دیگر را هم از شنیده‌های ما بخوانید تا بپردازیم به واکنش رییس انجمن بازیگران سینمای ایران حول این خبر. شنیده‌های ما حاکی از آن است که یکی از بازیگران نسل بعد از انقلاب که به سبب فیزیک چهره و هیکل، کاملا در سینمای ایران شناخته شده است و از برنامه‌های کودک تلویزیون بازیگری‌اش را آغاز کرده، در سال گذشته حدود ۶۰۰ میلیون تومان از سینما و تلویزیون درآمد داشته است. داوود رشیدی رییس انجمن بازیگران سینمای ایران نسبت به خبر اول بعد از مدت‌ها که همه از شوک شنیدن این خبر درآمدند، بالاخره واکنش خود را ابراز کرد. او در گفت‌وگو با «فارس» در مورد اظهار نظر مدیر شبکه دوم سیما درباره طرح سازمان صدا و سیما برای طبقه‌بندی سطح توان حرفه‌ای و دستمزد بازیگران در سیما و تاثیر آن بر وضعیت کلی بازیگران سینما و سیما گفت: «اگر چنین طرحی به مرحله اجرا برسد، من فکر نمی‌کنم دستمزد بازیگران سینما هم بر اساس آن دستخوش تغییر شود. البته باید دید که چه کسی این طبقه‌بندی را انجام می‌دهد؟ اگر این کار توسط کارشناسان انجام شود، اهمیت بیشتری می‌یابد، چراکه دیدگاه این گروه، مسائل زیادی را مثل سابقه، تحصیلات، استعداد یا محبوبیت بین مردم شامل می‌شود. بنابراین برای ارزیابی در طرح طبقه‌بندی دستمزد بازیگران، اینکه فعالیت بازیگران با چه نمره‌ای تایید شود و چه کسانی آنها را تایید می‌کنند، مهم است.»

رییس انجمن بازیگران سینمای ایران، همچنین در خصوص طرح دستمزد ۷۰ میلیونی یک بازیگر برای یک پروژه گفت: «اگر بالا بردن دستمزد این بازیگر با این رقم صحت داشته باشد، باید بگویم این بازیگر خیلی دور برداشته و کارش غلط است. البته من شک دارم که چنین چیزی صحت داشته باشد. شاید سنگی انداخته یا مثلا نخواسته نقشی را بازی کند و این رقم را مطرح کرده، اما فکر نمی‌کنم سینمای ما این قابلیت را داشته باشد که این‌قدر پول به یک بازیگر بدهد، چون ۷۰ میلیون تومان نصف بودجه یک فیلم است و اگر هم این بازیگر جوان چنین درخواستی کرده، کار اشتباهی مرتکب شده است.» به هر حال این ماجرا همچنان ادامه دارد. صورت مساله را نمی‌شود پاک کرد، وقتی ورزشکار جهانی ما با شرکت در یک تبلیغ تلویزیونی برای شبکه‌های ماهواره‌ای، املاک فلان را تبلیغ می‌کند یا فوتبالیست‌های ایرانی رقم‌های چند صد میلیونی برای یک فصل بازی درخواست می‌کنند، بالطبع نمی‌توان از بازیگر سینمای ایران توقع داشت چنین کاری نکند. پای‌بست خانه لرزان است، در بند نقش ایوان نباشید!