ما گناهکار نیستیم

فردریش دورنمات، نمایشنامه نویس و رمان‌نویس سوئیسی ولی آلمانی‌ زبان است که در پنجم ژانویه ۱۹۲۱ در یکی از روستاهای اطراف شهر برن در کشور سوییس متولد شد. پدر دورنمات کشیشی معتقد و پدربزرگش شاعری بذله‌گو بود که شعرهای انتقادآمیز سیاسی می‌سرود. تاثیر ویژگی‌های این دو نفر بر دورنمات بسیار زیاد بود. چنان که این تاثیر را به آسانی در بیشتر نوشته‌های این نمایشنامه‌نویس شهیر می‌توان مشاهده کرد.

دورنمات در دانشکده زوریخ در رشته هنر و فلسفه وارد دانشگاه شد، اما پس از چندی به علت مشکلات مالی تحصیل خود را نیمه‌کاره رها کرد. نخستین نمایشنامه دورنمات در سال ۱۹۴۷ با عنوان «این نوشته نثر» عرضه شد.

دورنمات به فلسفه و زندگی علاقه زیادی داشت و در داستان‌ها و افسانه‌های کهن روم و یونان باستان مطالعات زیادی انجام داده بود. او همواره برای تحقق عدالت در جهان نگران بود و زندگی را با همه زشتی‌ها و زیبایی‌های آن در آثار خود به تصویر می‌‌کشید.

البته او هیچ گاه دچار بدبینی یا سیاه‌نمایی‌های آزاردهنده نشد و همواره در پی ایجاد و حفظ اعتدال بود. بسیاری از صاحب‌نظران موفق‌ترین نمایشنامه این نویسنده را «ملاقات با بانوی سالخورده» می‌دانند که در سال ۱۹۵۵ نوشته شد.

این نمایشنامه داستان یک شهر کوچک، اما موضوع آن کاملا جهان‌شمول است و می‌تواند شامل تمامی جوامع باشد. در این نمایشنامه عدالت با بی‌عدالتی به اجرا درمی‌آید، اماجدا کردن این دو بر عهده تماشاگر قرار می‌گیرد.

دورنمات نویسنده‌ای تحلیل‌گر به حساب می‌آید که مسائل و مشکلات بشری را در آثارش مورد بررسی قرار می‌دهد و حتی به طرح مسائل سیاسی نیز می‌پردازد تا از این طریق وضع بشر را در شرایط کنونی جهان به تصویر بکشد.

این نویسنده در جایی آورده است: «دنیای آشفته بیشتر جایی برای کمدی است تا تراژدی. از آن هنگام که ایجاد تراژدی واقعی امکان‌پذیر نیست، کمدی روش خوبی برای بیان حقایق به شمار می‌رود.

تمام حوادث بدون اینکه شخصی به خصوصی خواسته باشد، اتفاق می‌افتد؛ هیچ کدام از ما گناهکار نیستیم ما فقط فرزندان پدرانمان هستیم و این گناه ما نیست؛ بلکه از بخت بد ماست. گناه مستلزم عمل فردی است. گناه یک عمل مذهبی است تنها کمدی می‌تواند توجیه کننده موقعیت ما باشد.

دنیا ما را به ورطه عجیب و مسخره کشانده است و راه ما همان‌طور که در سیاست به بمب اتم رسیده، در تئاتر نیز به کمدی ختم می‌شود.