بازار داغ شمارش سال

لی‌لی اسلامی

زمان برایمان همیشه مهم‌ترین رکن بوده، دیوار خانه‌هامان پر ‌بوده از ساعت‌های رنگارنگ با طرح‌های کهنه و نو، روی میزها و پشت دست‌هایمان هم. سال‌ها است که نه گذر ثانیه‌ها را شماره می‌کنیم که روزها را هم می‌شمریم، تقویمی در کیف و روی میز یا دیوارمان می‌گذاریم، روی بعضی روزها خط می‌کشیم، کنار بعضی دیگر مناسبتی را یادآوری می‌کنیم و جای خالی مقابل هر‌کدام را پر می‌کنیم از آنچه در آن روز گذشت.

همین است که ماه‌ها قبل از آمدن سال نو، انتظار تقویم‌های تازه را می‌کشیم، صفحه اولشان چیزی می‌نویسیم تا شود هدیه‌ای برای سال جدید و روی برخی هم نام و مهر محل کار را حک می‌کنیم تا هر روز دیده شود و تا پایان سال، هرآنکه این هدیه را می‌گیرد، نام کسب‌و‌کارمان را به یاد داشته باشد.

سلیقه‌های متنوع خریداران این تقویم‌ها که جمعیت وسیعی را تشکیل می‌دهند، باعث شده این یادگاری‌های سال نو، در قطع‌ها و طرح‌های مختلف تولید شود.

تقویم‌های دیواری یا روی میزی، از فراگیر‌ترین انواع تقویم‌ها هستند که اغلب با طرح‌های مختلف به چاپ می‌رسند. تقویم‌های دیواری که در هر صفحه شان عکس هنرپیشه یا صاحب نام دیگری نقش شده، بیشتر توجه جوانان را جلب می‌کنند، اما در هر اداره‌ای هم می‌توان تقویمی دیواری پیدا کرد که با مناظری از طبیعت، بنا‌های تاریخی و‌... آراسته شده.

اما سررسید‌ها و تقویم‌های جیبی بیشترین حجم تولید تقویم را به خود اختصاص داده‌اند. گرچه صاحبان چاپخانه‌ها می‌گویند پس از ارائه طرحی از دولت که اهدای تقویم توسط ادارات دولتی را منع می‌کرد (گرچه این طرح چند ماه بعد لغو شد) بازار سررسید‌ها کساد‌تر از سال‌های قبل شده، اما هنوز هم از این قطع سالنامه، بیشتر به عنوان کالایی تبلیغاتی استفاده می‌شود که با مهر شرکت‌های مختلف و به سفارش آنها به چاپ می‌رسد. گرچه این تقویم‌های بزرگ، به خاطر شکل صفحاتشان و جایی که برای یادداشت و نوشتن حساب و کتاب‌ها و... دارند، طرفداران دیگری هم جز صاحبان ادارات دارند.

از میان سررسیدهایی که تولید می‌شود، بیشتر آنهایی که صفحات کاملی را برای یادداشت در نظر گرفته‌اند با استقبال خریداران روبه‌رو می‌شوند و به قول فروشنده‌ها، خریداران این سالنامه‌ها مایلند در کنار داشتن یک تقویم سالانه، فضایی برای یادداشت عملکردهای یک‌سال خود زیر تاریخ هر روز داشته باشند.

تقویم‌های جیبی و پالتویی اغلب برای استفاده شخصی خریداری می‌شوند و معمولا چون سررسیدها، دارای اطلاعات دیگری هم هستند. مثل نقشه‌های کوچک شهر، شماره‌های ضروری و‌...

غیر از تقویم‌های رسمی که طرفدارانش معمولا روابط عمومی‌های ادارات‌اند، و سالنامه‌های فانتزی که با تصاویر زیبا و مناظر به یادماندنی زینت شده، دوستداران هنر در هر شاخه‌ای هم تقویم‌های موردپسندشان را جست‌وجو می‌کنند. تقویم‌هایی که گاه با نقاشی‌های برتر دنیا آراسته شده و تاریخ تولید یا رویدادهای مهم زندگی آنها را هم یادآوری کرده و گاه پر شده با تصاویر بازیگران خارجی یا عکس‌هایی از بازیگران ایرانی که جملاتی از آنها هم زیر تصویرهایشان آمده است.

دوستداران ادبیات هم بیشتر مایلند تقویمی با عکس شاعر یا نویسنده موردعلاقه‌شان تهیه کنند. این تقویم‌ها که مخاطبانشان بیشتر جوانان هستند، ‌اغلب با اشعار شاعران یا جملات حکیمان آراسته شده و می‌توان گفت برای صاحبانشان در هر روز پیام یا نصیحتی دارد. اما چند‌سالی است که تقویم‌های فانتزی با طرح‌های مختلف بخش وسیعی از فروش بازار تقویم را به خود اختصاص داده‌اند. تقویم‌هایی که با طرح‌ها، کاریکاتور‌ها و عکس‌های نامداران زینت شده است.

تقویم «من» یکی از آن‌ها است که در دوسال اخیر فروش بالایی داشته. به گفته توزیع‌کنندگان، یکی از پرفروش‌ترین تقویم‌های این روزها، سالنامه زرتشتی است که روزها و ماه‌ها را براساس سالشمار ایران باستان مشخص کرده در کنار هر روز نام باستانی آن هم با توضیحاتی در مورد معنا یا مناسبتش نوشته شده است. این سالنامه که حاوی اطلاعات بسیاری در مورد آیین‌های ایران باستان است، در قطع‌های دیواری و یا سررسید این روزها صدر بازار پرفروش‌های تقویم است. سالنامه سلامت هم از تقویم‌هایی است که این روزها طرفداران بسیاری دارد.

شمار تقویمی که هر ساله در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف چاپ می‌شود آنقدر زیاد است که نمی‌توان آمار دقیقی از آنها ارائه داد. گذشته از چاپخانه‌هایی که فعالیت‌هایشان را قبل از سال جدید به چاپ تقویم متمرکز می‌کنند و از هر گونه آن بیش از ده‌هزار جلد به بازار عرضه می‌کنند، چاپخانه‌های دیگر هم در هر شهر، بنا به سفارش‌هایشان تعداد بسیاری از این سالنامه‌های تبلیغاتی یا تزیینی چاپ می‌کنند.

گرچه توزیع‌کنندگان و فروشندگان سررسید و تقویم، معتقدند که به علت نزدیکی سال‌نو با زمان تبلیغات انتخاباتی، امسال چاپخانه‌ها ترجیح داده‌اند به جای گرفتن سفارش برای چاپ سالنامه‌ها، سفارش‌های نامزد‌های انتخابات را پاسخ گویند، اما امسال هم چون سال‌های قبل، سالنامه‌های بسیار به بازار آمد که بی‌شک مثل هرسال، تنها بخشی‌ از آنها مورد استفاده واقع می‌شود‌. صاحبان ادارات هر ساله به بهانه تبلیغ کسب و کارشان، هزینه بالایی را صرف تولید سالنامه‌هایی می‌کنند که دریافت‌کنندگانشان گاهی تا پایان سال ورقی هم از یادگاری آن شرکت برنمی‌گردانند. گذشته از تقویم‌های اضافه آمده در هر خانه که هر سال دور ریخته می‌شود امسال هم، مثل سال‌های قبل، از نیمه سال پیاده‌رو‌ها پر‌خواهد شد از سررسید‌ها و تقویم‌هایی که با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت اولیه حراج می‌شود، اما دیگر بازاری ندارد.