موافقان و مخالفان بنزین آزاد
اسداله عطارزاده، اباذر معین کفیلی
داریوش پاشوی، معصومه اسماعیلی
جهت افزایش ضریب موفقیت انجام هر طرحی باید هر از چند گاهی نسبت به ارزیابی نتایج آن با نتایج مورد انتظار اقدام نمود و در جهت هر چه بهتر اجرا شدن طرح نسبت به رفع نواقص احتمالی اقدام کرد.

از طرفی رضایتمندی مردم به عنوان مشتریان دولت نقش مهمی در موفقیت یا احتمالا عدم موفقیت طرح‌ها ایفا می‌کند.
همان‌طور که می‌دانید، یکی از مهم‌ترین طرح‌های اجرا شده توسط دولت نهم طرح سهمیه‌بندی بنزین است که کمابیش زندگی همه مردم را به نوعی تحت تأثیر خود قرار داده است، لذا با توجه به موارد ذکر شده جهت جویا شدن از نظرات مردم کارشناسان گروه اقتصادی سازمان امور اقتصادی و دارایی استان قم سؤالاتی در قالب پرسشنامه‌ تهیه و در آذرماه سال جاری بین مراجعین به جایگاه‌های پمپ گاز و پمپ بنزین استان قم توزیع کردند که با عنایت به بحث عرضه بنزین آزاد در ایام نوروز، بر آن شدیم نتایج مرتبط با بحث آزاد سازی قیمت و همچنین قیمت پیشنهادی مردم برای بنزین آزاد را منتشر کنیم. تاکنون نظرسنجی‌های انجام شده عمدتا اینترنتی یا از صنف خاصی بوده است، در حالی که این نظر سنجی از عامه مردم بدون در نظر گرفتن سطح سواد، شغل، صنف و ... صورت گرفته است به بیان دیگر با توجه به اینکه اکثر مردم شهرستان‌ها با این نوع نظرسنجی‌ها (اینترنتی و...) آشنایی ندارند. این نظر سنجی می‌تواند مکمل خوبی برای نظر سنجی‌های صورت گرفته باشد. قبل از ورود به مباحث آماری ذکر دو مطلب لازم است. مطلب اول اینکه در گزارش پیش‌رو فقط به ارائه آمارهای کلی بسنده شده است و طرح مباحثی از جمله آزمون‌های آماری، تشکیل فواصل اطمینان و... را به بعد موکول می‌کنیم. مطلب دوم این است که نظرسنجی انجام شده در پایان دور اول سهمیه‌بندی صورت پذیرفته است، بنابراین از قابلیت اتکای بالایی برخوردار است.
طی این نظرسنجی از پرسش‌شوندگان سؤال شد که قیمت پیشنهادی آنها برای بنزین آزاد چیست؟ در این رابطه بیش از ۶۰درصد از پرسش‌شوندگان قیمت بیش از ۲۰۰ تومان برای هر لیتر پیشنهاد داده‌اند. شایان ذکر است که به سوال مزبور فقط ۸۹‌درصد پاسخ گفته‌اند (جدول شماره۱). در عین حال حدود نیمی از پاسخ‌دهندگان دارای خودرو گازسوز بوده‌اند، از بین خودروهای دوگانه‌سوز ۵۹‌درصد پیشنهاد قیمت آزاد بیش از ۲۰۰ تومان داده‌ا‌ند(جدول شماره۲). به نظر می‌رسد یک علت این مساله عدم وجود تعداد کافی جایگاه پمپ گاز در استان وصرف هزینه تلف شده در صف گاز باشد.


از 209 نفر پرسش‌شوندگان 75 درصد اظهار داشته‌اند که سهمیه بنزین اختصاص یافته به آنها کفایت نمی‌کند. از طرفی صاحبان خودرو که سهمیه بنزین آنها کفایت نمی‌کند، با افزایش قیمت بنزین، نسبت به کسانی که سهمیه آنها کفایت می‌کند، بیشتر موافقند (جدول شماره 3).


این قضیه به گونه‌ای دیگر در رابطه با مسافرت صادق است. 85‌درصد از پرسش‌شوندگان در تابستان به مسافرت می‌روند. کسانی که در سال به مسافرت تابستانی می‌روند نیز با افزایش قیمت، باالنسبه نسبت به کسانی که مسافرت تابستانی ندارند بیشتر موافق هستند. کسانی که با افزایش قیمت بنزین به بیش از 150 تومان موافقند و مسافرت می‌کنند 80‌درصد افرادی است که مسافرت می‌کنند و این عدد برای کسانی که مسافرت نمی‌کنند و خواهان افزایش قیمت بنزین به بیش از 150 تومان هستند 60‌درصد افرادی است که به مسافرت نمی‌روند. این درصد برای موافقین به افزایش قیمت به بیش از 200 تومان در هر لیتر به ترتیب 64‌درصد و 42‌درصد است (جدول شماره 4).


در مجموع 58 درصد از پرسش‌شوندگان موافق آزادسازی قیمت بنزین هستند و 42 درصد مخالف آزادسازی قیمت بنزین می‌باشند(جدول شماره 5)، درعین حال می‌دانیم نیمی از پرسش‌شوندگان دارای خودرو دوگانه‌سوز بوده‌اند.


از سوی دیگر درصد موافقین با آزادسازی قیمت بنزین که دارای خودرو بنزین سوز هستند از مخالفین بیشتر است، در خودروهای دوگانه‌سوز نیز این مساله صادق است، اما این درصد در خودروهای بنزین‌سوز بیشتر است که مساله‌ای طبیعی است (جدول شماره6).


اگر از نوع خودرو به مساله نگاه کنیم، عموما با قیمت آزاد بنزین موافق هستند. در این بین فقط در خودروهای پژو و وانت پیکان تعداد مخالفان بیشتر است. به نظر می‌رسد علت مساله به شغل پاسخگویان بر‌گردد. درآمد وانت پیکان‌ها ناشی از حمل بار درون‌شهری است که به نظر می‌رسد مازاد سهمیه دارند و به همین دلیل با عرضه آزاد بنزین موافق نیستند. رانندگان پژو نیز به علت رفت و آمد بین شهری و تعداد زیاد آنها در حال رقابت شدید با یکدیگر می‌باشند، بنابراین جهت کاهش هزینه‌ها با آزادسازی آن کمتر موافقند (جدول شماره7).


در رابطه با مصرف خودرو در یکصد کیلومتر می‌توان دید که مقدار مصرف تاثیری روی موافقت یا مخالفت با آزادسازی قیمت بنزین ندارد و کلا درصد موافقین آزادسازی بیش از مخالفین است. این مساله هنگامی جالب می‌شود که در می‌یابیم با افزایش مصرف خودرو در یکصد کیلومتر هرچند درصد موافقین آزادسازی بیشتر است اما نسبت آن کاهشی است، شاید یک علت مساله آن باشد که صاحبان خودروهای با مصرف بالا عموما دارای خودروهایی فرسوده هستند و صاحبان آن توانایی مالی خرید خودرو نو را ندارند و علت این کاهش نسبی موافقت بیشتر وضعیت اقتصادی آنها باشد و شاید هم خودروهای با مصرف بالا بیشتر نقش درآمدی داشته باشند(جدول شماره 8).


کل افرادی که به مسافرت می‌روند 193 نفر هستند و از این تعداد 119 نفر (حدود 62 درصد) موافق آزادی بنزین هستند در عین حال کسانی که به مسافرت نمی‌روند 31 نفر هستند که 22 نفر آنها (بیش از 71 درصد) مخالف آزادسازی قیمت بنزین هستند، به نوعی می‌توان گفت مسافرت رفتن یا نرفتن بر موافقت با آزادسازی قیمت یا عدم آن تاثیر دارد. شاید بتوان اینگونه استدلال کرد که کسانی که به مسافرت نمی‌روند از دهک‌های درآمدی پائین جامعه هستند و تمایلی به آزادسازی قیمت بنزین ندارند، زیرا با آزادسازی قیمت بنزین فکر می‌کنند منافعشان کمتر لحاظ شده است(جدول شماره9).

جالب اینکه نقطه مشترک موافقان و مخالفان آزادسازی قیمت بنزین روی قیمت 200 تومان است یا قیمت 200 تومان به نوعی شبیه نقطه زینی است. به عبارتی دیگر بیشترین فراوانی موافقان و مخالفان آزادسازی قیمت مربوط به قیمت پیشنهادی 200 تومان است(جدول شماره 10).

۰

موافقان و مخالفان بنزین آزاد