سید اسماعیل، زیر چکمه‌های تاناکورا
میرمحمد طجوزی
در تمام ایام سال، در هر فصل وماهی که باشد بازار دست‌فروشان سیداسماعیل، پرنفس به کار خود ادامه می‌دهد.

عکس: حمید جانی‌پور
هر هفته هنگامی که روز جمعه از راه می‌رسد افراد دست‌فروش در هر صنف و گروه کاری که باشند راهی بازار یا به عبارت بهتر جمعه بازار سید اسماعیل واقع در خیابان مولوی می‌شوند. اگر یک روز تعطیل وقت خود را صرف بازدید از این جمعه بازار کنید متوجه خواهید شد که هرکالایی را بخواهید می‌توانید در این بازار پیدا کنید؛ البته به شکل دست‌دوم؛ حال این اجناس را از کجا می‌آورند و چگونه بدون هیچ مشکلی اقدام به فروش آنها می‌کنند جای کلی بحث و تامل دارد.اما بازدیدکنندگان و خریداران اجناس این بازار خیلی هم کم نیستند و هر جمعه به اشتیاق پیدا کردن وسایل ارزان قیمت به سوی سیداسماعیل روانه می‌شوند.از جمله بخش‌های این بازار که رونق بسیار زیاد در آن برق می‌زند، فروش و عرضه انواع کفش‌ها و کتانی‌هایی است که در بساط دست‌فروشان بازار سیداسماعیل پیدا می‌شود.در آشفته‌بازاری که این روزها گریبان بازار عرضه و تقاضای انواع کفش‌های نو را گرفته، این فروشندگان بازار سیداسماعیل هستند که با فروش کفش‌های دست دوم و نو آن هم به قیمت‌های بسیار پایین‌تر از معمول سودهای آنچنانی به جیب می‌زنند.محصولاتی که در این گونه بازارها به فروش می‌رسد اکثرا از هم‌خانواده‌های محصولات تاناکورا هستند و اصولا همراه با آنها از کشورهای همسایه و از طریق مرزهای غربی وارد کشور شده‌اند.دلیل استقبال گرم مردم از این گونه کفش‌ها را می‌توان در یک نکته خلاصه کرد: «قیمت پایین». این در حالی است که یکی از عمده دلایل رکود در بازار تولید کفش‌های داخلی را می‌توان راهیابی گسترده محصولات تاناکورایی به بازار داخل یاد کرد که با حضور خود رقبای بسیار سرسختی برای تولیدات داخلی شده‌اند. اما از سویی دیگر با توجه به نزدیکی ایام عید و گرانی کفش‌های موجود در بازار، کمتر کسی توان خرید از فروشگاه‌های کفش در شهر را دارد و اغلب مردم به سمت خرید از مراکز پخش کفش‌های دست دوم روی آورده‌اند.از آنجایی که در فروشگاه‌های شهر بیشتر محصولات چینی دیده می‌شوند و جای خالی تولیدات مرغوب داخلی به وضوح دیده می‌شود، مصرف‌کنندگان این کالا نیز برای خرید دچار مشکلات بسیار زیادی شده‌اند. اگر بخواهند از کفش‌های نو و ارزان‌قیمت استفاده کنند باید گزینه کفش‌های چینی را انتخاب کنند؛ ولی اگر کفش مرغوب بخواهند باید با پرداخت مبالغی بیشتر از بیست هزار تومان کفش یا کتانی دلخواهشان را تهیه کنند. مرتضی باهر می‌گوید: با وجود تورم و اوضاع نابسامان اقتصادی کشور و هزینه‌های سرسام‌آور مخارج مسکن و کالاهای اساسی دیگر آن قدرها هم پول برای ما باقی نمی‌ماند که بخواهیم از کفش‌های چند ده‌هزار تومانی استفاده کنیم پس به نفع ما است تا از مراکزی که به عنوان فروشگاه‌های تاناکورا، اقدام به عرضه انواع کفش‌هایی که صاحب برندهای معروفی نیز هستند، می‌کنند، دیدن کنیم و کفش مورد علاقه خود را در میان محصولات آنها جست‌و‌جو کنیم.حسین دلربا، خریدار دیگری است که به این محل آمده است. وی درباره علت سرزدنش به این بازار می‌گوید: «کفش‌هایی که در بازارهایی نظیر میدان فردوسی، پاساژ فردوسی، خیابان باغ‌سپه‌سالار و ... فروخته می‌شوند از قیمت‌های بسیار بالایی برخوردار هستند که هر کسی توان خرید از این گونه اماکن را ندارد. اما از سویی دیگر مرغوبیت کفش‌ها و کتانی‌های تاناکورایی است که گذشته از قیمت‌های مناسب آن سبب استقبال چشمگیر مردم از این گونه فروشگاه‌ها می‌شود.آیا چنین وضعیت ناهماهنگی که در بازارهای عرضه و تولید انواع کفش کتانی‌های داخلی و خارجی دیده می‌شود، هیچ مقام مسوولی را بر آن نمی‌دارد تا قدمی در راه ساماندهی این آشفته بازار بر دارد. در حال حاضر وضعیت تولید کفش‌های داخلی از اوضاع خیلی مناسبی برخوردار نیست و رتبه اول فروش را محصولات بی‌کیفیت چینی در دست گرفته است. در نتیجه اکثر تولیدکنندگان سابق بنکداران فعلی شده‌اند و کاری جز واردات کفش‌های چینی و فروش آنها ندارند. بهرام تبریزی از تولیدکنندگان کفش، می‌گوید: «اگر شما یک روز وقت خود را به بازدید از بازارسید ولی سپری کنید حتما متوجه خواهید شد که چرا دیگر اکثر تولیدکنندگان این حرفه دست از تولید کشیده‌اند و کاری جز بنکداری نمی‌کنند؟قیمت لوازم اولیه تولید کفش آنقدر بالا رفته است که اگر خود تولیدکنندگان هم بخواهند، نمی‌توانند به تولیدشان ادامه دهند. برای تهیه چرم، چسب، زیره، فوم، میخ و سایر لوازم مورد نیاز جهت تولید حتما باید به صورت نقدی اقدام شود اما هیچ گاه حتی نمی‌توانیم فکر فروش نقدی تولیداتمان را هم بکنیم پس بعد از خرید نقدی حداقل مدت زمانی حدود شش ماه را باید برای بازگشت هزینه‌هایمان در انتظار به سر ببریم. حال با این اوضاع آیا فکر می‌کنید تولیدکنندگان هنوز هم تاب تحمل فشارهای این چنین بازاری را دارند.» به هرحال وضعیت بازار کفش در کشورمان آنقدر نابسامان و به هم ریخته است که نمی‌توان صنف خاصی از اصناف مرتبط با تولید تا فروش انواع کفش‌ها را مقصر دانست و به گفته دوستی: حتما مسوولان ذی‌ربط اقدامات لازم را به سرعت انجام می‌دهند و حتما برای خرید شب عید افراد جامعه زمینه‌های بسیار مناسبی را فراهم می‌کنند تا دیگر کسی مجبور نباشد از مراکز تاناکورا خرید کند. ما هم امیدواریم که چنین شود. اما حالا که صحبت از جمعه بازار سید اسماعیل به میان آمده دور از انصاف است تا یادی از زحمات دزدهایی که شبانه به خانه‌های مردم می‌روند و با الطاف بی‌کرانشان همه ساکنان خانه را پابرهنه می‌کنند نکرده باشیم! آری در بازار سیداسماعیل گاهی هم کفش‌های دزدی به فروش می‌رسد البته از سوی معدود کسانی که اصولا هم از مجرمان سابقه‌دار هستند چنین فعالیت‌هایی دیده شده است. کسانی که به فروش کفش‌های سرقتی دست می‌زنند با استفاده از شلوغی بازار اقدام به سودجویی‌های مجرمانه خود می‌کنند و به گفته ستوان یکم ابراهیمی: «در بیشتر مواقع فروشندگان کفش‌های مسروقه به دلیل نداشتن زمینه‌های مناسب؛ کالاهای خود را حتی تا یک‌پنجم قیمت بازار هم می‌فروشند.»ابراهیمی می‌گوید: «در برخوردهایی که از سوی نیروی انتظامی با چنین افرادی به عمل آمده مشخص شده بیشتر سارقان کفش‌ها، معتادهای بی‌خانمانی هستند که برای تهیه هزینه مواد مصرفی خود دست به هر کاری می‌زنند.»به هر حال اگر با توصیفاتی که از بازارهای فروش کفش‌های دست‌دوم شد؛ خواستید سری به چنین فروشگاه‌هایی بزنید سعی کنید ابتدا از قانونی بودن فعالیت فروشنده مطمئن شوید، آنگاه می‌توانید با خیالی آسوده به انتخابی مناسب جهت خرید کفش دلخواهتان بپردازید.