رژیم‌هاى غذایى و پیامدهای احتمالی ناگوارشان

ازدیاد وزن در دنیاى امروز، به‌ویژه در کشورهاى ثروتمند بدل به مشکلى جدى شده است. به طور نمونه در آلمان بیش از ۷۰‌درصد از مردان و ۵۰‌درصد از زنان داراى ازدیاد وزن هستند. آیا چاره مشکل رژیم‌ غذایی است؟ این مشکل نه تنها سلامتى شهروندان را به‌طور جدى به خطر انداخته، بلکه سبب افزایش هزینه سیستم‌هاى بهداشتى - درمانى و کاهش کارآیى کل جامعه شده است.

در این میان، پیوسته رژیم‌هاى غذایى جدیدى به بازار مى‌آیند و هریک ادعا مى‌کنند که راه‌حلى بنیادى براى این مشکل یافته‌اند، اما براستى تا چه اندازه رژیم‌هاى غذایى موثرند؟

نتایج اغلب رژیم‌هاى غذایى مایوس‌کننده است. بیشتر وعده و وعید رژیم‌هاى غذایى کاذب‌اند. این رژیم‌ها یا بسیار افراطى و غیرقابل اجرا هستند یا اینکه تک‌بعدى و مضر براى سلامتى هستند. نتیجه نوسانى و تغییرات آشناى این‌گونه رژیم‌ها که سبب ازدیاد و کاهش وزن به صورت دوره‌اى مى‌شود، به جاى آنکه سبب کاهش یا حداقل تعادل وزن گردد، سرانجام و با شگفتى باعث بالا رفتن وزن حتی در مقایسه با شروع رژیم مى‌شود. پیامد این‌گونه رژیم‌ها انباشته شدن رسوبات معدنى و سم‌هاى غذایى در ارگان‌هاى اصلى بدن است که به دنبال خود اختلال در سوخت‌وساز بدن را سبب مى‌شود. با اجراى این رژیم‌هاى غذایى کارآیى ارگان‌هاى بدن به شدت کاهش مى‌یابد و باعث عارضه‌هاى دیگر براى بدن مى‌شود.

وزن اضافه، معمولا در آغاز بر روان و روح آدمى تاثیر منفى مى‌گذارد و بعدها به ستون فقرات، مفاصل، قلب و گردش خون آسیب می‌رساند. ازدیاد وزن زمینه مناسبى براى بیمارى‌هایى نظیر انسداد رگ‌ها، اختلالات قلبى و دیابت (بیمارى قند) را نیز فراهم مى‌کند.

دلایل ازدیاد وزن

استرس و تشویش روحى در محل کار، سرخوردگى در روابط زناشویى و روابط دوستانه، نارضایتى‌هاى عمومی و ترس و حتی ملالت و بى‌حوصلگى مى‌توانند باعث اضافه‌وزن شوند، اما معمولا افراد چاق نمى‌توانند از لذت غذا خوردن چشم‌پوشى کنند. این افراد اغلب زیاد غذا مى‌خورند و خوراک آنان بسیار پرچربى، شیرین و به‌طور کلى نامناسب است. دستگاه سوخت‌وساز بدن در این‌گونه موارد کارآیى خود را از دست داده و قادر به دفع انرژى اضافى نیست. در چنین حالتى مواد اضافى در بافت‌ها به صورت چربى و رسوبات غذایى ذخیره مى‌شوند. در بلندمدت این رسوبات از کار ارگان‌هایى، نظیر کلیه، کبد و روده که وظیفه دفع کالری‌هاى اضافى را برعهده دارند، جلوگیرى می‌کند و به دنبال آن سوخت‌و‌ساز عادى نیز متوقف مى‌شود. در چنین مواقعى سوخت چربى در بدن آنچنان مشکل مى‌شود که حتی رژیم‌هاى سخت غذایى نیز قادر به رفع این اختلال نیستند.

برنامه مناسب براى کاهش وزن

افرادى که خواهان کاهش وزن خود هستند در آغاز باید ریشه و دلایل شخصى ازدیاد وزن خود را کشف کنند و سپس با برنامه‌اى ویژه که متناسب با وضعیت آنان است، شروع به اجراى برنامه کنند. در اصل تغذیه متعادل و سالم همراه با فعالیت کافى بدنى تنها راه از دست دادن کیلوهاى اضافى است.

مواد غذایى با ترکیبات کربو‌هیدرات نباید میزان قند بدن را به سرعت افزایش دهند. این‌گونه مواد که به ترکیبات قندى و نشاسته‌اى نیز معروف هستند، به‌طور نمونه در برنج، نان و سیب‌زمینى یافت مى‌شوند. مقدار قند خون به طور عادى باید ثابت و پایدار باشد؛ در این صورت از گرسنگى ناگهانى مى‌توان جلوگیرى کرد. این‌گونه مواد نشاسته‌اى با‌ درصد پایین قندسازی در بدن به همراه روغن‌هاى سالم و پروتئین‌هاى مغذى نه تنها از گرسنگى براى مدت طولانى جلوگیرى مى‌کنند، بلکه سبب تسریع سوخت چربى در بدن هم مى‌شوند.

فرمول غذایى براى سلامت بدن و کاهش وزن به‌طور ساده این چنین است: مواد نشاسته‌دار با قندسازى پایین همراه با مواد کم‌چربى به اضافه پروتئین‌هاى مغذى.

دستیابى به وزن دلخواه

دو شیوه مهم در کاهش وزن به طور اصولى وجود دارد. نخست: پایین آوردن کالرى وارده به بدن از طریق مصرف کمتر مواد غذایى. دوم: افزایش سوخت انرژى بدن از طریق فعالیت و ورزش‌.

مسلما بهترین راه، ترکیب این ‌دو شیوه است. انباشت کمتر کالرى و سوخت بیشتر انرژى به طور حتمى به کاهش وزن منجر مى‌شود.

در برخى از موارد با مصرف داروهاى طبیعى مى‌توان از گرسنگى سریع جلوگیرى کرد و به بهبود سوخت‌وساز بدن یارى رساند.

براى از دست دادن یک‌کیلو وزن اضافى باید از ورود ۷۰۰۰‌کیلو کالرى به بدن جلوگیرى کرد. این کمبود کالرى، از طریق چربى ذخیره شده در بدن جبران مى‌شود و این به معناى سوخت بیشتر چربى در بافت‌ها مى‌باشد.

به طور مثال اگر در روز ۲۰۰۰‌کیلو کالرى در بدن سوخته شود با ورود روزانه ۱۵۰۰ کیلو کالرى از طریق مواد غذایى مى‌توان هر‌ روز از ۵۰۰کیلوکالرى چشم‌پوشى کرد و در پایان دوهفته به مقدار ۷۰۰۰ کیلوکالرى و یا کاهش یک کیلو‌وزن اضافى دست یافت.