روز نفت در کمیسیون تلفیق

سید محمدرضا میرتاج‌الدینی *

مهم‌ترین سوال در مورد واردات بیش از سقف مجاز بنزین و گازوئیل بود. دولت حدود ۵/۲میلیارد دلار خارج از مصوبه مجلس بنزین و گازوئیل وارد کرده است. دولت جواب قانع‌کننده‌ای برای این سوال نداشت و می‌گفت نیاز مملکت بود ... روز سه‌شنبه نهم بهمن‌ماه جلسات کمیسیون تلفیق در دو وقت بعدازظهر از ساعت ۵/۱۴ تا ۴۵/۱۷ و بعد از نماز مغرب و عشاء از ساعت ۴۵/۱۸ تا ۳۰/۱۹ برگزار شد. بحث درباره درآمدهای بودجه ۸۷ بود و همه مسوولان نفت (وزیر نفت و معاونین و روسای شرکت‌های نفت، پتروشیمی،‌ گاز، پخش و پالایش) در جلسه کمیسیون تلفیق حضور داشتند و در معرض انواع سوال‌های نمایندگان، هم نسبت به عملکرد این وزارتخانه در سال ۸۶ و هم نسبت به بودجه ۸۷ قرار گرفته بودند؛ مسوولین نفت از هر جهت سوال‌باران شده بودند و اگر این روز کمیسیون تلفیق را روز نفت بنامیم، گزاف نگفته‌ایم.

توضیحات مسوولان نفت

آقای نوذری، وزیر نفت، میزان تولید نفت را به طور متوسط روزانه ۱/۴میلیون بشکه اعلام کردند و اظهار داشتند: برای حفظ تولید در این سقف نیاز به سرمایه‌گذاری سالانه تا ۵/۳میلیارد دلار است و اگر سرمایه‌گذاری نشود، در ۶ماه دوم سال آثار آن آشکار می‌شود. گاز تولید داخلی هم روزانه ۴۳۶میلیون مترمکعب است و واردات گاز ۲۴میلیون مترمکعب از ترکمنستان بوده که از هشتم دی‌ماه توسط این کشور قطع شده است.

نرخ خرید گاز از ترکمنستان ۵/۷سنت بوده است و حدود ۲۰میلیون مترمکعب گاز هم روزانه به ترکیه صادر می‌شود که با نرخ شناور و تابع قیمت نفت است که بین ۳۰ تا ۳۵ سنت می‌شود. البته در ایام برودت هوا که اوج مصرف گاز به ۴۶۷میلیون مترمکعب رسید، صدور گاز به ترکیه قطع شد و طرف ترک با نجابت برخورد کرد و مردمش را به شکلی ساکت کرد، اما هنوز پرونده قطع گاز سال گذشته در دیوان لاهه باز است.

ارقام وحشتناک مصرف گاز در کشور

جالب است بدانیم متوسط اوج مصرف گاز در سال گذشته روزانه ۳۶۰میلیون مترمکعب بود که در سال جاری این رقم به ۴۱۰میلیون مترمکعب رسیده است. البته همچنان که اشاره شد، در ایام برودت هوا با اینکه گاز بسیاری از کارخانجات و مراکز صنعتی را هم قطع کرده بودند، اوج مصرف به ۴۶۷میلیون مترمکعب رسید.

غیراستاندارد بودن این مصرف و مصرف بی‌رویه و کثرت آن در مقایسه با کشورهای دیگر روشن است؛ اتحادیه اروپا با ۲۵۰میلیون نفر جمعیت حدود ۶۰۰میلیون مترمکعب مصرف دارد و میزان مصرف انرژی در ازای تولید یک واحد در ایران ۵/۱۷برابر ژاپن و ۷برابر متوسط جهانی است. ارزش واقعی گاز مصرفی در کشور حدود ۳۶میلیارد دلار، یعنی برابر با ارزش واقعی بنزین و گازوئیل موردنیاز کشور در یک‌سال است.

برای بهینه‌سازی مصرف سوخت اعم از گاز و غیره، یک عزم ملی همراه با فرهنگ‌سازی مناسب و اجرای راهکارهای تجربه شده جهانی و استاندارد در همه زمینه‌ها اعم از ساختمان‌ها، مراکز صنعتی و تولیدی، خودروها و غیره و نیز هدفمند کردن یارانه‌ها لازم است که فرهنگ‌سازی آن رسالت سنگین رسانه‌های عمومی است و کارشناسان عرصه سوخت و انرژی باید راهکارهای مناسب ارائه کنند.

دولت و مجلس هم باید برنامه مشخصی برای برون رفت از وضعیت موجود داشته باشند.

گزارشی در مورد بنزین

نعمت زاده، مدیرعامل شرکت پخش و پالایش در مورد تولید بنزین در ۱۰ماه گذشته گفت: میانگین تولید ۸/۴۴میلیون لیتر بوده و در همین مدت روزانه ۸/۲۱میلیون لیتر نفت سفید تولید شده است که ۲/۵درصد رشد نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.

میانگین مصرف بنزین در اول سال، روزانه ۹/۶۴میلیون لیتر بوده است که حدود ۱۲درصد کاهش نسبت به سال قبلی دارد و در دوره سهمیه‌بندی بنزین متوسط مصرف ۸/۵۸میلیون لیتر بوده است. در ۱۰ماه گذشته به اندازه ۵/۳میلیارد دلار بنزین وارد شده است که تا پایان سال به ۳/۴میلیارد دلار می‌رسد. واردات گازوئیل نیز ۱/۲میلیارد دلار بوده است.

چالش نمایندگان با مسوولان نفت

۱۵ نفر از اعضای کمیسیون تلفیق هرکدام در زمینه‌های مختلف سوالاتی را مطرح کردند که به بعضی از آنها اشاره می‌کنم.

مهم‌ترین سوال در مورد واردات بیش از سقف مجاز بنزین و گازوئیل بود. آقای دکتر توکلی و مهندس باهنر از مجوز این واردات سوال کردند. حداکثر مجاز برای واردات بنزین در سال ۸۶، ۵/۲میلیارد دلار و واردات گازوئیل (نفت‌گاز) ۳/۱میلیارد دلار بوده است، اما در ۱۰ماه گذشته واردات ۵/۳میلیارد دلاری بنزین و ۱/۲میلیارد دلاری نفت گاز انجام شده است. با احتساب دوماه باقی‌مانده، دولت حدود ۵/۲میلیارد دلار خارج از مصوبه مجلس بنزین و گازوئیل وارد کرده است. دولت جواب قانع‌کننده‌ای برای این سوال نداشت و می‌گفت نیاز ممکلت بود و با مجوز خاصی از دولت وارد کرده‌ایم تا بعدا از مجلس مجوز بگیریم که در این رابطه آقای باهنر اظهار داشتند: اگر چنین نیازی داشتید، باید پیش‌بینی می‌کردید و قبلا لایحه آن را به مجلس می‌آوردید.

از سوالات دیگر درباره سیاست دولت در مورد بنزین در سال آینده و از اساسنامه شرکت ملی نفت بود و اینکه آیا گاز ترش به لوله‌ها تزریق شده است، که جواب شرکت گاز در این خصوص این بود که هیچ‌گونه گاز ترش به لوله‌های گاز تزریق نکرده‌اند و با آن کاملا مخالفند. نمایندگان همچنین سوال کردند که الگوی مصرف گاز برای سال ۸۷ با توجه به مشکلات پیش آمده در سال‌جاری چیست و برای هدفمندکردن یارانه گاز چه برنامه‌ای دارید؟ در حالی که دهک‌های پایین و متوسط جامعه کمترین استفاده را از این سرمایه ملی دارند و دهک‌های بالای جامعه (۲دهک بالا) ماهانه ۲۰۰ تا ۶۰۰هزار تومان از یارانه گاز بهره‌مند می‌شوند. پاسخ شرکت گاز در این خصوص ارائه نرخ‌های پلکانی و اصلاح قیمت‌ها و حفظ نرخ‌های پایین برای طبقات پایین و با الگوی مصرف مشخص است.

پاسخ مدیرعامل شرکت پخش و پالایش برای ارز موردنیاز واردات بنزین و نفت گاز در سال آینده، تخمین حدود ۸میلیارد دلار با ادامه روند موجود بود. ایشان اظهار داشتند با افزایش حدود یک‌میلیون خودرو، سال آینده باید روزانه ۱۶ تا ۱۷میلیون لیتر بنزین وارد کنیم و ۱۷میلیون لیتر هم نفت گاز باید وارد شود.

مصوبات کمیسیون تلفیق در مورد درآمدهای نفتی

سقف پیشنهادی دولت در واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ۸/۱۷۳۱۹۳میلیارد ریال تصویب شد که نسبت به سال ۸۶، ۸درصد رشد منفی دارد.

فروش نفت‌خام ۸/۱۴۰۵۴۸میلیارد ریال تصویب شد که ۶درصد رشد دارد. منابع حاصل از صادرات نفت برای واردات بنزین (یارانه بنزین وارداتی) در حد سه‌میلیارد تومان بود که با توجه به غیرواقعی بودن آن مراعا نگه داشته شد تا پس از تعیین تکلیف بنزین، سقف آن به طور دقیق تعیین شود.

حذف یارانه سوخت هواپیما

در سال ۸۶ یارانه سوخت هواپیما حذف شده بود، لکن دولت این مصوبه مجلس را اجرا نکرده است و یکی از اعتراضات اعضای کمیسیون تلفیق به دولت، این موضوع بود. مجددا با پیشنهاد آقای کوهکن این موضوع برای بودجه سال ۸۷ نیز تصویب شد که درآمد حاصل از حذف این یارانه ۴۰۰میلیارد تومان است. بحث بعدی که به اختلاف نظر بین نمایندگان تبدیل شد، در مورد محاسبه درآمد مذکور بود.عده‌ای را نظر بر این بود که درآمدی به طور مشخص به خزانه اضافه نمی‌شود، بلکه حذف یارانه است و شرکت پخش و پالایش آن را برای هزینه‌‌های داخلی خود استفاده خواهد کرد. ولی نظر صائب این است که به طور مشخص درآمدی حاصل نمی‌شود، زیرا شرکت پخش و پالایش، بنزین هواپیما را به شرکت هواپیمایی دولتی و بخش‌خصوصی به قیمت آزاد می‌فروشد و باید مشخص شود که درآمد حاصله در اختیار شرکت مذکور باشد یا به خزانه دولت و سقف درآمدهای عمومی اضافه شود. سایر درآمدها از واگذاری دارایی‌های سرمایه از قبیل فروش تاسیسات و ساختمان‌های دولتی، واگذاری اراضی دولتی و ساختمان‌ها و میهمانسراها و سایر امکانات در سقف مشخصی به تصویب رسید.

واگذاری دارایی‌های مالی

درآمدهای حاصل از این واگذاری‌ها ۸/۲۱۰۴۸۴میلیارد ریال تعیین شده است که نسبت به سال گذشته ۷/۳۷درصد رشد دارد.

این بخش شامل فروش اوراق مشارکت استفاده از تسهیلات خارجی، استفاده از حساب ذخیره ارزی، واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و سایر موارد است. سقف اوراق مشارکت ۴۰۰۰۰میلیارد ریال است که ۱/۱۱درصد رشد منفی دارد. سقف استفاده از تسهیلات خارجی ۶/۳۵۸۲میلیارد ریال است که ۹/۹درصد رشد منفی دارد.

سقف واگذاری شرکت‌های دولتی ۴۲۰۰۰۰میلیارد ریال است که ۹/۱۹درصد رشد دارد که این رقم با توجه به سیاست‌های جدید اصل ۴۴ و قانون اصل ۴۴ نیاز به بررسی بیشتری دارد. سقف استفاده از حساب ذخیره ارزی برای طرح‌های تملک دارایی ۱۲هزار و ۲۰۰میلیارد‌تومان بود که پیشنهاد آقای شهریاری مبنی بر افزایش سیصد میلیون دلار برای خرید تجهیزات بیمارستان‌ها به تصویب رسید و رقم مصوب کمیسیون تلفیق به ۱۲۵۳۱۱۰میلیارد ریال رسید. سایر پیشنهادها نسبت به افزایش سقف استفاده از حساب ذخیره ارزی برای طرح‌های عمرانی در زمینه‌های مختلف اعم از راه و ترابری، گازکشی، برق و نیروگاه‌ها و خطوط انتقال که از سوی کمیسیون‌های تخصصی مطرح شد، هیچ کدام تصویب نشد. رقم‌های درخواستی بین یک میلیارد دلار تا ۲میلیارد دلار بود و این پیشنهادها چون حجم نقدینگی را در جامعه افزایش می‌دهد و آثار تورمی دارد، با مخالفت کمیسیون تلفیق روبه‌رو شد. البته دولت سقف اعتبارات عمرانی را افزایش داده است و این افزایش در استفاده از ذخیره ارزی ۵/۵۷درصد رشد دارد.

تنها پیشنهاد مصوب مربوط به حوزه سلامت

۳۰۰میلیون دلار برای خرید تجهیزات پزشکی در مسائل مورد نیاز بیمارستان‌ها تصویب شد؛ چون این رقم مستقیما برای خرید لوازم و تجهیزات پزشکی به صورت ارزی استفاده می‌شود و آثار تورمی ندارد، با موافقت نمایندگان روبه‌رو شد. سایر درآمدهای مندرج در جدول ۴ که تصویر منابع عمومی دولت را به عهده دارد، در همین بخش به اتمام رسید. جمع‌بندی درآمدها با تغییرات جزیی که حاصل شده و پس از روشن کردن ردیف مربوط به یارانه بنزین از منابع نفتی روشن‌تر خواهد شد و جمع‌بندی آن را در گزارش‌های آینده تقدیم خواهم کرد.

*نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو

عضو کمیسیون تلفیق