درآمد قطره‌ای‌ایران از صنعت توریسم پوسترهای بی‌روح
در گفت‌و گو با ملک‌زاده معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی مطرح شد استاندارد سازی هتل‌ها اجباری می‌شود
چندی پیش یکی از روسای سازمان جهانی گردشگری اعلام کرد: «درآمد ایران از صنعت توریسم قطره‌ای است.» این در حالی است که گفته می‌شود ایران از حیث میراث تاریخی جزو ۱۰کشور برتر دنیا است و در زمینه اکوتوریسم نیز جایگاه پنجم را در میان سایر کشورها احراز کرده است.
چندی پیش یکی از روسای سازمان جهانی گردشگری اعلام کرد: «درآمد ایران از صنعت توریسم قطره‌ای است.» این در حالی است که گفته می‌شود ایران از حیث میراث تاریخی جزو ۱۰کشور برتر دنیا است و در زمینه اکوتوریسم نیز جایگاه پنجم را در میان سایر کشورها احراز کرده است.
اما به رغم آنکه اروپا و آمریکا هیچ‌یک از این ظرفیت‌ها را در اختیار ندارند، مقام نخست جذب گردشگر را از آن خود کرده‌اند از همین رو است که درآمدی که از این راه به ذخایر مالی خود تزریق می‌کنند در مقابل درآمد قطره‌ای ایران، به بزرگی دریا است.
البته برای رساندن این قطره به آن دریا راه دشواری در پیش است و تنها راه میانبر برای رسیدن، توسعه و خصوصی‌سازی زیرساخت‌های گردشگری در ایران است، اما مسوولان سازمان میراث فرهنگی، توسعه این صنعت را از عهده یک سازمان خارج می‌دانند و همکاری‌های فرابخشی را مهم‌ترین رکن توسعه این صنعت تلقی می‌کنند، ضمن‌اینکه همواره چشم‌هایی که علاقه‌مند شکوفایی این حوزه هستند، روز به روز نگران‌تر از گذشته، به عواقب عملکرد مسوولان این سازمان می‌نگرند.
درشرایطی که تعداد گردشگران ایرانی در افق چشم‌انداز 20ساله، 20میلیون نفر تعیین شده است، اما زیرساخت‌های ایران در حال حاضر تکافوی یک‌ونیم‌میلیون گردشگر را هم نمی‌دهد و مسوولان سازمان گردشگری همچنان وعده جهشی بزرگ را در زمینه میزان ورودی توریست به ایران می‌دهند و همواره همه زمانی و همه مکانی کردن سفرهای داخلی را شعار می‌دهند درحالیکه همچنان فرهنگ سفر در میان ایرانیان ناشناخته است.
از آنجایی که ورود بخش‌خصوصی به این عرصه به روند توسعه، سرعت بیشتری می‌بخشد، وجود قوانین دست و پاگیر فعالیت بخش‌خصوصی را نیز محدوده کرده ضمن اینکه، اما در این شرایط توسعه صنعت گردشگری نیازمند اقدامات عاجلانه است تا به گونه‌ای این عقب‌ماندگی به سرعت جبران شود، مسوولان در دولت نهم چاره کار را در همایش و سمینار و دور هم جمع شدن‌ها دیده‌اند و سمینارهایی که جز تبادل افکار و عقاید و صرف هزینه، نتیجه‌ای در بر ندارد برگزار می‌کنند، به طوری که اگر هریک از این همایش‌ها تنها ذره‌ای موثر واقع می‌شد، شاهد اتفاقات خوشایندی در این حیطه بودیم.
روز دوشنبه نیز شصت‌ویکمین همایش ملی تخصصی و نقش آن در توسعه صنعت توریسم با حضور مسوولان سازمان و انجمن صنفی دفاتر برگزار شد.
محمدشریف ملک‌زاده، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی در این همایش ضمن سخنانی با اشاره به اهمیت تخصصی‌شدن تورها گفت: «عوامل فنی و حرفه‌‌ای به عنوان یکی از مباحث مهم در توسعه صنعت گردشگری آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است به طوری که بیش از ۹۰درصد تورگردانان کنونی از مهارت کافی بی‌بهره‌اند. تورها اغلب در مسیرهای تکراری و محدود و عمدتا در زمان پر‌تردد سفر، فعالیت می‌کنند و البته فاقد هرگونه تنوع زمانی هستند، از همین‌رو باید حساب دفاتر خدماتی سفر که در این زمینه از مهارت کافی برخوردارند را از انبوه تور‌گردانانی که فاقد علم و تخصص هستند جدا کرد، به طوری که عملکرد اینگونه این دفاتر اگر زیان‌بار نباشد، سودی هم عاید این صنعت نمی‌کند.
او تاکید کرد: عجیب نیست که هموطنان تمایلی به سفر ندارند. وقتی WTO (سازمان جهانی گردشگری) اعلام میکند ایران از حیث میراث تاریخی جزو 10کشور برتر و در زمینه اکوتوریسم پنجمین کشور برتر دنیا است، وضعیت صنعت توریسم در ایران نباید این گونه می‌شد، وی گفت: در حال حاضر دو هزار و 210 آژانس مسافرتی در کشور فعالیت می‌کنند که تنها 53 آژانس در زمینه جذب توریست ورودی فعال هستند. بنابراین تا تورها به صورت تخصصی وارد کار نشوند، شاهد پیشرفت نخواهیم بود. از همین رو است که در برنامه‌های سال 87، در نظر داریم برنامه مدونی را برای افزایش توان فنی تورگردانی تعریف کنیم.
آمارهای تکان‌دهنده
تعداد گردشگران در سال 2005 درسطح جهان 806 میلیون نفر بوده است که درصد بالایی از این آمار، مربوط به کشورهای اروپایی بوده به طوری که 54درصد آمار گردشگران متعلق به کشورهای اروپایی است و آمریکا 17درصد، آفریقا 5درصد، آسیا و اقیانوسیه 19درصد و خاورمیانه 5درصد گردشگران را به خود اختصاص داده‌اند.
از سوی دیگر، میزان کل درآمد کشورها از صنعت توریسم درسال گذشته ۶۸۰میلیارد دلار بوده است که در این زمینه نیز اروپا پیشگام است و خاورمیانه تنها به ۶/۲۷میلیارد دلار از این ثروت دست یافته است.
در میان کشورهای اروپایی، فرانسه با ورود نزدیک به 79میلیون گردشگر مقام اول را کسب کرده است. در کشورهای آسیایی چین مقام اول، مالزی مقام دوم و هنگ‌کنگ مقام سوم را احراز کرده که ایران درمیان کشورهای آسیایی بر جایگاه هجدهم تکیه زده است.
طبق تقسیم‌بندی که کشورهای توسعه‌یافته از انواع گردشگری ارائه داده‌اند، ایران به نوعی از تمام ظرفیت‌های این تقسیم‌بندی بهره‌مند است. به طوری که گردشگران بسیاری را می‌توان در زمینه اکوتوریسم، توریسم تجاری و بازرگانی، علمی، سیاسی، مجازی، اجتماعی، گردشگری، ماجراجویی و درمانی جذب کرد.
این در حالی است که اروپا تنها در زمینه توریسم ورزشی سالانه 20میلیارد دلار درآمد عاید منابع مالی خود میکند.
البته با پتانسیل‌های درمانی کشور نیز که از ظرفیت بالایی در زمینه جذب گردشگران خارجی برخوردار است، به طوری که از همین طریق اردن سالانه ۵۰۰میلیون دلار و مصر چیزی حدود ۴۰۰میلیون دلار از این راه درآمد کسب میکند.
صادرات لجن‌های شفابخش ایران
سعید صدری رییس کمیته گردشگری سلامت نیز در خصوص جنبه‌های درمانی سفر، به دنیای اقتصاد گفت: «اغلب اطلاعاتی که در زمینه گردشگری سلامت در کشور وجود دارد، خام و ابتدایی است و این ناشی از عمر کوتاه آن در ایران است. اما این بحث در دنیا به یک
صنعت تبدیل شده که از زوایای مختلفی مانند ارز‌آوری و توسعه علمی و ... مورد توجه قرار می‌گیرد.»
او گردشگری سلامت را به دو بخش تقسیم کرد و گفت: « یکی از موارد مهم گردشگری سلامت، هنگامی رخ می‌دهد که فردی بیمار است و برای برخورداری از خدمات مراکز درمانی مانند جراحی به نقطه دیگری سفر میکند. اما نوع دوم آن که با نام توریسم تندرستی شناخته شده یک تفاوت عمده با نوع اول آن دارد، به طوری که افراد در این گونه سفرها بیمار نیستند و تنها برای برخورداری از منابعی که در طبیعت موجود است مانند آب‌های معدنی، لجن‌زارها، آفتاب و شن‌زارها سفر می‌کنند.
برای نمونه لجن‌های سواحل دریاچه ارومیه و خلیج‌فارس به دلیل ترکیبات شیمیایی که دارد برای بهبودی بیماری‌های پوستی و مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ حتی گاهی این لجن‌ها به امارات نیز صادر و در آنجا بسته‌بندی می‌شود و از آنجا به سایر نقاط جهان نیز ارسال می‌شود.
از سوی دیگر ۳۷۰چشمه آب معدنی میزبان بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است که برای درمان انواع بیماری‌ها به این نقاط سفر می‌کنند.
صدری تاکید کرد: ایران از معدود کشورهایی است که در همه زمینه‌های گردشگری سلامت، از پتانسیل بالایی برخوردار است؛ از همین رو است که تجربه کشورهای توسعه یافته که مجموعه‌ای از خدمات را اعم از بیمارستان، مراکز سنجش سلامت، آب درمانی و مشاوره‌های تخصصی و حتی ماساژهای مختلف را در قالب دهکده‌های سلامت در مناطق گردشگری ارائه می‌کنند، در ایران هم مورد استفاده قرار گیرد. البته ترکیه، هند و مالزی نیز در این زمینه پیشگام هستند.
صدری در ادامه افزود: « در حال حاضر درخواست‌هایی را از سوی بخش‌خصوصی برای طراحی این نوع دهکده‌ها دریافت کرده‌ایم که سازمان میراث فرهنگی می‌تواند بخشی از دانش فنی و سایر تسهیلات را به متقاضیان ارائه کند. البته تمام خدمات در یک مجموعه محدود نمی‌شود و ممکن است برخی از مناطق تنها قادر به ارائه تعداد کمی از خدمات باشند که طبق بررسی‌ها هر ۳۰ استان کشور قابلیت سرمایه‌گذاری در یکی از شاخه‌های توریسم سلامت را دارا هستند، اما هم‌اکنون به طور مشخص استان‌های فارس، تهران، آذربایجان شرقی و خراسان برای احداث دهکده‌های سلامت مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.
از آنجایی که اغلب گردشگران تورهای سلامت به دلیل متنوع بودن خدمات غالبا نسبت به افزایش نرخ واکنش کمتری نشان می‌دهند؛ چنین طرح‌هایی نه تنها زمینه توسعه پایدار مقاصد گردشگری را فراهم میکند که درآمد بیشتری را هم عاید تورگردانان و دفاتر خدمات مسافرتی میکند.»
محمدشریف ملک‌زاده نیز در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد در خصوص گردشگری تخصصی گفت: «گردشگری تخصصی وقتی شکل می‌گیرد که دفاتر خدمات مسافرتی تحت آموزش‌های تخصصی در خصوص تورگردانی قرار گرفته باشند و انواع تورهای سلامت را بشناسند و اینکه چه مناطقی با چه مسیرهایی می‌تواند مورد استقبال گردشگران قرار بگیرد تا اینگونه زمینه تنوع محصول را فراهم کنند.»
او پیرامون اقداماتی که تاکنون در این خصوص صورت گرفته می‌گوید: «در ایران تاکنون تور تخصصی تعریف نشده است. بر همین اساس پیشنهاد کرده‌ایم که دفاتر در این راستا حرکت کنند؛ چرا که اگر آژانسی در زمینه یک رشته خاص به صورت علمی وارد شود بهتر از این است که در انواع تورها که تخصصی در آنها ندارد، فعالیت کند. بنابراین اگر آژانسها به سمت تخصصی شدن پیش بروند مطمئنا بازار خوبی هم ایجاد خواهد شد.»
او پیرامون برنامه‌های در دست اجرا در جهت تخصصی شدن آژانسها توضیح داد: «همانطور که پیش از این هم مطرح کردم، برنامه مدونی در دست تهیه است که از ابتدای سال ۸۷ نیز اجرا خواهد شد.»
او در ادامه در خصوص تقویت بخش‌خصوصی در زمینه توسعه صنعت گردشگری تاکید کرد: «به دنبال این هستیم که بخش‌خصوصی در همه زمینه‌ها تقویت شود. چرا که بخش‌خصوصی موتور محرکه توسعه گردشگری است؛ بنابراین تاسیسات گردشگری اگر می‌خواهند به توسعه دست یابند، آموزش را باید مبنای کار خود قرار دهند. از همین رو از 15 تیرماه سال‌جاری اعلام کرده‌ایم که کسانی که داوطلبانه می‌خواهند در حوزه کیفیت و خدمات به حد استاندارد برسند خود را معرفی کنند. این استانداردسازی تا 15دی‌ماه 87 داوطلبانه با هزینه سازمان اجرا می‌شود و پس از آن به صورت اجباری خواهد بود.»
ارسال نظر