سقوط بازار بورس، آغاز یک رکود اقتصادی؟

کاهش نرخ بهره‌ بانکی در آمریکا، بر بازارهای بورس اثر مثبتی داشته است. اما کارشناسان تردید دارند که چرخش مثبت کنونی پایدار بماند. به گمان آنها تنها یک کاهش دیگر نرخ پایه‌ای بهره در آمریکا شاید بتواند ثبات بازارهای مالی را احیا کند. تصمیم بانک مرکزی آمریکا

از چند روز پیش بازار شایعات در نیویورک و واشنگتن داغ بود. سوال اصلی این بود که آیا بانک مرکزی آمریکا برای واکنش نسبت به سقوط فاحش ارزش سهام در بازارهای بورس دنیا، کماکان منتظر اجلاس نوبتی خود در اواخر ژانویه خواهد ماند یا به واکنشی سریع دراین زمینه دست خواهد زد. مدت‌ها بود که دست‌اندرکاران بازار بورس آقای بن برنانکی را مقصر اصلی بحران بانکی و مالی در آمریکا معرفی می‌کردند و معتقد بودند که او به ویژه از تابستان گذشته، نسبت به این بحران توجه و واکنش لازم را نشان نمی‌دهد. ولی روز سه‌شنبه، ۲۲ژانویه به یک باره بانک مرکزی آمریکا تصمیم بزرگ و جنجال‌برانگیز خود را گرفت و در اقدامی کم‌سابقه نرخ پایه‌ بهره‌ بانکی را به یک باره هفتاد و پنج صدم درصد کاهش داد و به سه و نیم درصد رساند. پس از اعلام این تصمیم، کاهش ارزش سهام در بورس وال استریت در آمریکا به شدت بازارهای اروپا نرسید. از ظهر سه‌شنبه بورس نسبتاً رو به ثبات رفت، هر چند که کماکان در وضعیت منفی بود و ارزش سهام به سطح روزهای گذشته بازنگشت. کارشناسان شک ندارند که وضعیت کنونی بانک مرکزی آمریکا را واخواهد داشت که سود مبنای بانکی را باز هم کاهش دهد.

تفاوت ارزیابی‌ها

اشتقان اشنایدر، از کارشناسان مالی دویچه‌بانک آلمان می‌گوید که آمار و ارقام مربوط به اقتصاد امریکا مطلوب به نظر نمی‌رسند، اما چندان نگران‌کننده هم نیستند. شانس گذار از وضعیت کنونی و گرفتار نشدن به یک رکود اقتصادی پنجاه پنجاه است. بن برنانکی، رییس بانک مرکزی آمریکا نیز هفته پیش چنین نظری داشت و تاکید کرده بود که سقوط فاحش ارزش سهام را در چشم‌انداز نمی‌بیند.ولی فعالان و دلالان بازار بورس درک و دیدگاه خاص خود را از ماجرا دارند. تنها تعداد کمی از آنها به اطمینا‌ن و خوشبینی‌های دست‌اندارکاران سیاست و بانک مرکزی که رکودی روی نخواهد داد، باور دارند. به گفته اقتصاددان رویال بانک اسکاتلند، ژاک کالیکس، « بازار بورس اینک برای بانک مرکزی اروپا نیز پیام روشنی فرستاده است. معنای این پیام این است که میان دست‌اندرکاران بازار بورس و مقامات اقتصادی در باره وضعیت اقتصادی و بروز یا عدم بروز رکود دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد.» بیان صریح‌تر این مضمون را در حرف‌های یک دلال بورس می‌توان دید که گفت: « برای من فرق نمی‌کند که اسم وضعیت کنونی رکود است یا چیز دیگری. مساله اصلی این است که فعلاً میلیاردها دلار در بازار بورس نابود شده است.»

بحرانی که قابل پیش‌بینی بود

بسیاری از ناظران از حراج سهام در بازارهای بورس دنیا شگفت‌زده نشدند و آن را قابل پیش‌بینی می‌دانستند، زیرا بحران وام و بازار مسکن در آمریکا از مدت‌ها پیش شروع شده بود.