بخاریهای گازی همچنان قربانی می‌گیرند
پیدا کنید مقصر را
«مدیر روابط عمومی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران: از اول مهرماه امسال تاکنون ۳۱نفر از تهرانی‌ها به علت گاز گرفتگی در خانه جان باخته‌اند.»
سبا قدیری
«مدیر روابط عمومی سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران: از اول مهرماه امسال تاکنون ۳۱نفر از تهرانی‌ها به علت گاز گرفتگی در خانه جان باخته‌اند.» «از ابتدای مهر تاکنون بیش از ۶۰نفر از شهروندان تهرانی به علت مسمومیت ناشی از گازگرفتگی توسط وسایل گازسوز با سازمان آتش‌نشانی تماس گرفتند و نجات یافتند.»
«سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران: در طی دو هفته اخیر که برودت هوا در تهران به پایین‌ترین حد خود رسید، ۱۲نفر از شهروندان بر اثر گاز گرفتگی فوت شدند.»
«آمار پزشک قانونی: در فاصله روزهای ۱۶ تا ۲۱ دی‌ماه، ۶۸نفر از هموطنان بر اثر مسمومیت با گاز ۲اCO جان خود را از دست دادند.»
اینها خبرها و حوادثی است که طی روزهای اخیر منتشر شد.
کاهش بی‌سابقه دما در بسیاری از شهرهای کشورمان در طی دو سه هفته اخیر باعث شد متاسفانه تعدادی از هموطنان بی‌گناهمان برای گرم کردن خانه‌هایشان از این دنیا بروند.
این بی‌گناهان، گناهی نداشتند. تنها گناهشان استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز بود.
انگار همه گناه‌ها تقصیر «گاز» است. این گاز شهری آنقدر بی‌صفت است که در برخی شهرها فشار خود را در لوله‌های گازرسان کم می‌کند تا ساکنان آن شهرها سرمای سرد را با پوست و گوشت و استخوان خود احساس کنند و در برخی محله‌ها و خانه‌ها نیز طوری در وسایل گرمایشی می‌سوزد تا دچار مسمومیت شود.
بله، هیچ کس انگار مقصر نیست همه تقصیرها گردن همین «گاز» است!
اما بهتر است به جای فرافکنی و انداختن تقصیر گردن این و آن کنکاش کنیم آنچه را که باعث «مرگ خاموش» در این روزهای سرد سال در کشور شد.
کالایی بدون سر و صدا تولید می‌شود، علامت استاندارد می‌گیرد، روانه بازار می‌شود، برای فروش آن تبلیغ می‌شود، دست مصرف‌کننده می‌رسد، مصرف که شد، تازه صداها بلند می‌شود.
این داستان ساده، پرماجرا و خواندنی صنعت در ایران است. مثال‌های فراوانی می‌توان برای این چرخه عجیب آورد.
نمونه‌اش داستان آتش‌سوزی یک خودروی تولید داخل در یک سال گذشته است که بالاخره معلوم نشد راننده مقصر است؟ خودروساز داخلی مقصر است؟ قطعه‌ساز مقصر است؟ یا شرکت خارجی؟!
چرخه‌ای که وقتی ابتدای آن را نگاه می‌کنی می‌بینی شروع تولید کالا با دریافت مجوزهای فراوان از وزارت صنایع و معادن، موسسه استاندارد و هزار و یک سازمان و ارگان شکل می‌گیرد، اما بعد از آنکه آب‌ها از آسیاب افتاد هزار و یک سازمان و ارگان دیگر پیگیر ماجرای شکل گرفتن تولید می‌شوند و بعضا اساس ماجرا را زیر سوال می‌برند و جالب آنکه هیچ گاه معلوم نمی‌شود ابتدای داستان با مشکل مواجه بوده یا در انتهای آن زیادی مته به خشخاش کشیده شده است.
دو سالی است با فرا رسیدن فصل سرما حرف‌ها پشت سر «بخاری بدون دودکش» بالا می‌گیرد. اخبار گازگرفتگی و مسمومیت ناشی از مصرف بخاری بدون دودکش از یک طرف و تبلیغات چند دقیقه‌ای و رنگین درباره بخاریها نیز از طرف دیگر در رسانه‌ها منعکس می‌شود.
پارسال همه این مباحث مطرح شد، اما با رسیدن بهار و رفتن سرما، همه این حرف‌ها کوچ کرد تا طرح آنها امسال در فصل سرما دوباره رونق بگیرد.
نتیجه، اینکه مردم به عنوان مصرف‌کنندگان بلامنازع کالای ایرانی این وسط باید چوب بی‌مبالاتی بعضی‌ها را بخورند.
داستان خیلی ساده‌تر از آن است که در بالا گفته شد.
بخاری بدون دودکش تولید جدید داخلی برای تامین آسایش خانواده‌ها در فصل سرد سال است. این بخاری همان طور که از اسمش پیدا است دودکش ندارد. یعنی گازهای حاصل از احتراق گاز شهری در این نوع بخاری به بیرون از محیط خانه منتقل نمی‌شود. پس چه بلایی سر آن می‌آید؟
نکته واضح اینکه نمی‌توانیم منکر ایجاد گاز منواکسیدکربن ناشی از سوختن گاز شهری شویم.
فروشندگان بخاری بدون دودکش وقتی از آنها درباره این پرسش جویا می‌شویم، پاسخ می‌دهند: سیستم گرمایش در این بخاری به گونه‌ای است که منواکسیدکربن به مقدار خیلی خیلی کم
(پایین‌تر از ۰۵/۰درصد) تولید می‌شود. ضمن اینکه این بخاری به محض کم‌شدن اکسیژن محیط خاموش می‌شود. بنابراین جای هیچ‌نگرانی در مصرف چنین بخاری وجود ندارد.
اما سوال دیگری که در این ارتباط مطرح می‌شود این است که همان مقدار ناچیز منواکسیدکربن(CO) در چه مدت زمانی تولید می‌شود؟ و اینکه در طول زمان آیا بر مقدار آن در محیط افزوده نخواهد شد؟
بخاری بدون دودکش چون دارای علامت استاندارد است و مجوز صنعتی برای تولید را گرفته پس حتما و حتما از فیلترکنترل کیفیت موسسه استاندارد به عنوان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به کیفیت تولید و همچنین وزارت صنایع عبور کرده است.
اما چرا کارکرد این بخاری از نگاه برخی سازمان‌ها دارای اشکال است؟ مدیر عامل سازمان آتش نشانی تهران استفاده از بخاریهای بدون دودکش را به مرگ خاموش تشبیه می‌کند.
وی می‌گوید: در حال پیگیری این موضوع از طریق قوه قضاییه هستیم. امید می‌رود هرچه زودتر این پیگیری سرانجام توسط دستگاه عدالت یعنی قوه قضاییه تعیین تکلیف شود تا لااقل جامعه مصرفی برای زمستان سال آینده تکلیف خود را بداند که بخاری دودکش‌دار استفاده کند یا نکند.
بحث بخاریها در موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به بخش مکانیک و فلزشناسی این موسسه مربوط می‌شود.
بهزاد شاه محمودی سرپرست مکانیک و فلزشناسی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران درباره وضعیت استاندارد بخاریهای بدون دودکش می‌گوید: استانداردی که در این ارتباط پیش‌بینی شده با شماره ۷۲۶۸ و در ۲۰۰ صفحه است.
وی معتقد است: مشکل در بخاریهای بدون دودکش، بحث استاندارد نیست بلکه استفاده نامناسب از آن است.
این مسوول موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با توضیح بیشتر در این ارتباط گفت: در استاندارد بخاریهای بدون دودکش به صراحت اعلام شده که این بخاریها برای حمام، انباری، فضای کوچک و محدود، اتاق خواب و مهدهای کوچک و کاروان‌ها قابل نصب نیست. در واقع استاندارد مربوط به بخاریهای بدون دودکش تاکید می‌کند از این بخاری هرگز نباید در محل‌های مذکور استفاده کرد.
سرپرست بخش مکانیک و فلزشناسی موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی می‌افزاید: استفاده از بخاریهای بدون دودکش در خانه‌ها مشکلی ندارد، اما استفاده از این بخاریها و همچنین بخاریهای دودکش‌دار در منازل شرایط و ضوابطی دارد که اگر رعایت نشود قطعا خطرناک خواهد بود. مثلا از بخاریهای بدون دودکش نباید در یک خانه کوچک ۶۰متری که درب ورودی آن چفت است، استفاده کرد.
همچنین در منازلی که گردش هوا خیلی انجام نمی‌شود نیز استفاده از آن توصیه نمی‌شود.
اما در این میان نظر رییس اتحادیه لوازم خانگی نیز خواندنی است.
محمد طهانپور معتقد است بخاریهای بدون دودکش موجود در بازار استاندارد هستند و هیچ مشکل فنی ندارند.
وی می‌افزاید: این اتحادیه بر همه بخاریهای تولیدی نظارت دارد و در حال حاضر تبلیغات دروغین و بی‌اساس برضد بخاریهای گازی انجام می‌شود و تمام شکست‌ها از جمله مرگ و میر را به این بخاریها نسبت می‌دهند که صحیح نیست.
طهانپور می‌گوید: سیستمی بنام ODS بر روی بخاریهای بدون دودکش نصب شده است که زمانی که درجه حرارت به ۷۰ درجه سانتیگراد می‌رسد، بخاری گاز را به طور اتوماتیک قطع می‌کند و خاموش می‌شود؛ بنابراین در صورت مصرف صحیح و مناسب این بخاریها، مشکلی بوجود نخواهد آمد.
رییس اتحادیه لوازم خانگی در عین حال یک توصیه هم برای مصرف‌کنندگان این بخاریها دارد: شهروندان باید به نکات دفترچه راهنما و طریقه استفاده از بخاری که بر روی کارتن حک شده است، توجه کنند. همچنین مصرف‌کنندگان باید در هنگام نصب بخاری از سرویس کارهای مجاز برای نصب استفاده کنند.
۲سال مکاتبه کردیم کسی گوش نداد
«از ۲ سال پیش در رابطه با بخاریهای بدون دودکش با سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، موسسه استاندارد و برخی نهادهای دیگر مکاتبه‌ها را شروع کردیم و نسبت به استفاده نادرست مردم از این بخاریها و خطرات آن هشدار دادیم؛ اما کسی جوابمان را نداد. حالا که آمار حوادث و تلفات بالا گرفته تازه گوش‌ها هوشیار شده است.»
داوود براتی معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران با بیان این مطلب گفت: استاندارد بخاریهای بدون دودکش باید بازنگری اساسی شود.
براتی افزود: بخاری بدون دودکش برای فضاهای باز همچون فروشگاه‌ها کاربرد دارد. این در حالی است که تبلیغات رنگین برای این نوع بخاری باعث شده مردم به اشتباه از آن در اتاق‌های بسته و ایزوله استفاده کنند.
معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی به صرفه‌جویی در مصرف سوخت در بخاریهای بدون دودکش اشاره کرد و گفت: سیستم ODS که در این بخاریها به کار گرفته شده و کاربردش قطع گاز در صورت کم‌شدن اکسیژن محیط است، به تنهایی کفایت نمی‌کند؛ چون این احتمال دارد که همین سیستم دچار اشکال شود.
این مسوول سازمان آتش‌نشانی به موضوع بخاری کلی‌تر نگاه می‌کند و می‌گوید: در همه‌جای دنیا برای بخاریهای دودکش‌دار و بدون دودکش سیستم ایمنی کنترل نصب می‌شود تا در صورت ایراد در هر بخش از بخاری همچون دودکش، سوخت‌رسانی و ... این سیستم کارکرد بخاری را قطع کند. اما چنین ابزار کنترلی هنوز روی بخاریهای تولید داخلی نصب نشده است.
ساختمان‌ها هم ایراد دارند
معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی گفت: متاسفانه مصرف‌کننده، هم باید چوب سوءاستفاده برخی تولید‌کنندگان را که بخاری غیراستاندارد تولید می‌کنند، بخورد و هم باید چوب بساز و بفروش‌هایی که فقط به فکر بالا بردن ساختمان برای بالا بردن سودشان هستند. براتی با توضیح بیشتر در این باره گفت: اصولا دودکش بخاری باید تا ارتفاع مشخصی از بام ساختمان بالا برود.
این در حالی است که در برخی آپارتمان‌ها مشاهده می‌شود دودکش از همان طبقه به بیرون نما آمده است! و اصلا سازنده ساختمان نخواسته هزینه بیشتری کند تا دیوار را کمی ضخیم‌تر ساخته و دودکش را تا بالای بام بالا ببرد. عدم رعایت همین مساله باعث می‌شود در فصل سرد سال، فشار هوای بیرون به دودکش غلبه کرده و دود و گاز را وارد خانه کند؛ یعنی باعث می‌شود دودکش حالت معکوس عمل کند.
وی افزود: نمی‌شود همه‌نوع خطایی انجام داد و دست‌آخر گفت: مصرف‌کننده احتیاط کند!
مواظب بخاریهای غیراستاندار باشید
این مسوول سازمان آتش‌نشانی با بیان اینکه از اول مهرماه سال جاری تاکنون آمار حوادث و تلفات به ترتیب سه برابر و دو برابر نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته، گفت: با تلاش ماموران آتش‌نشانی آمار نجات‌یافتگان نیز در همین مدت رشد سه برابری داشته است.
توصیه این مقام م سوول در سازمان آتش‌نشانی نیز شنیدنی است. «مردم در هنگام خرید بخاری حتما به آرم و علامت استاندارد نصب‌شد، بر روی بخاری دقت کنند و اگر این علامت بر روی بخاری حک نشده بود، از خرید آن جدا خودداری کنند. متاسفانه عرضه بخاریهای بدون علامت استاندارد در بازار افزایش یافته است.»
ارسال نظر