مرکز پژوهش‌های مجلس انتخاب نام در یای خزر را برای دریای شمال ایران نامناسب دانست و خواستار تجدید نظر در این زمینه شد.

دفتر مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس در پاسخ به درخواست رمضانعلی صادق‌زاده عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح کرد که پهنه آبی شمال ایران در حال حاضر در داخل کشور به نام دریای خزر شناخته می شود و این در حالی است که در سطح بین‌المللی آن را به نام caspian sea می‌شناسند و اعراب نیز آن را بحر القزوین می‌نامند. مرکز پژوهش‌ها با بیان این که دلیل این تنوع نام گذاری چیست، پرسید: اصلا کدام نام برازنده این دریا و آیینه تمام نمای هویت تاریخی آن به دور از تعصبات تنگ‌نظرانه است، به گونه‌ای که این پهنه آبی هم از آشفتگی نامگذاری برهد و هم نام آن حاصل هویت تاریخی‌اش باشد؟این مرکز سپس افزود: پهنه آبی شمال ایران پر نام‌ترین و بزرگ‌ترین دریاچه جهان به شمار می‌آید. این دریاچه که جهانیان آن را به علت وسعتی که دارد دریا خطاب می‌کنند در طول تاریخ نه تنها در داخل ایران، بلکه در میان مختلف به نام‌های متعددی شناخته می‌شده است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر نام بین‌المللی این دریاcaspian sea بوده و ایران در دوران معاصر همواره آن را خزر نامیده است.

مرکز پژوهش‌ها با اشاره به اقدامات به عمل آمده برای تغییر نام دریای شمال ایران در دوره معاصر افزود: نخستین تغییر نام آن در ایران برای دوران معاصر در سال ۱۳۷۵ رخ داد که بر اساس مصوبه هیات وزیران با تاکید بر هویت ایرانی دریا، نام پهنه آبی شمال کشور از دریای خزر به دریای مازندران تغییر داده شد. اما در پایان سال ۱۳۸۱ نام این دریا مجددا به دریای خزر تغییر یافت.

همچنین کمیته تخصصی نام گذاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران در تاریخ ۳۰ دی‌ماه ۱۳۸۱ طی بخشنامه‌ای با امضای محمدرضا عارف معاون اول رییس‌جمهوری به تمام نهادهای دولتی ابلاغ کرد که جهت جلوگیری از هرگونه سوء‌تفاهم احتمالی و جلوگیری از تشتت آرا در زمینه نام احتمالی پهنه آبی شمال کشور از نام خزر در داخل و از نام caspian در متون خارجی قراردادها و معاهدات بین‌المللی استفاده شود و این اقدام ظاهرا برای پرهیز از تکرار تجربه ناخوشایندی است که ایران در طی سال‌های اخیر درباره نام خلیج فارس مشاهده کرده است. با این اوصاف تصور عموم مردم نیز همواره بر این بوده که خزر ترجمه فارسی کلمه کاسپین است. از سوی دیگر واژه خزر معمولا واژه‌ای فارسی و caspian واژه‌ای لاتین انگاشته می‌شود. این در حالی است که نه تنها این تصورات کامل اشتباهند، بلکه به نظر می‌رسد آشفتگی نامگذاری به آشفتگی در معنای نام و در نتیجه ناآشنایی با ریشه نام دریا نیز منتهی شده است.

مرکز پژوهش‌ها سپس با اشاره به دو بار تجربه تغییر نام این دریا و الزاماتی که نام‌های جغرافیایی برای اماکن و مناطق مورد نظر در ابعاد مختلف دارند، بررسی نام یا نام‌های متعدد پهنه آبی شمال ایران را ضروری دانست و افزود: با عنایت به تناسب نداشتن دریای خزر بر پهنه دریای شمال ایران مناسب است برای نام گذاری این دریا کمیته‌ای مرکب از نهادهای مسوول به منظور تصمیم گیری جدی در این خصوص تشکیل شود تا منافع ملی کشور را در این زمینه حفظ کند. از باب نمونه استفاده از نام کاسپیان که از سوی دولت برای استفاده‌های بین‌المللی توصیه شده باید با این توجه باشد که اصولا واژه کاسپیان برآمده از قوم کاسپ است که قبل از آریایی‌ها در ایران می‌زیستند و این نام یک نام ایرانی است.

همچنین وزارت آموزش و پرورش باید تمام متون درسی محتوای کتاب‌ها و نقشه‌های مندرج در آنها را با مصوبه جدید هماهنگ سازد در کتب تاریخی نیز فصلی تحت عنوان اقوام ایرانی پیش از آریایی‌ها گنجانده شده و در چاپ جدید تمام کتاب‌های مرتبط با مطالعات جغرافیایی و تاریخی، درج نام انتخاب شده به جای نام‌های دیگر به قانون لازم‌الاجرا مبدل شود.

مرکز پژوهش‌ها همچنین متذکر شد که سفارتخانه‌ها و رایزنی‌های فرهنگی ایران در خارج نیز باید نسبت به این مساله اهتمام ویژه داشته باشند و در راستای تقویت رواج نام، یکی از اماکن اصلی و مهم شهر تهران به همین نام، نام‌گذاری شود. ضمن این که در کنار نهادهایی نظر وزارت آموزش و پرورش و همچنین فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما هم باید به صورت خاص و مطبوعات به صورت عام روی این ایده فعالیت کنند.

در این اظهار نظر کارشناسی همچنین آمده است: ایران باید اقدامات اجرایی و فرهنگی لازم برای حفظ میراث تمدنی خود را به صورت جدی دنبال و آن را از نهادهای مسوول مطالبه کند. این میراث نام‌های سرزمینی، اختراعات ایرانی و به خصوص اندیشمندان و دانشمندان ایران را در بر می‌گیرد و باید توجه داشت که یکی از روندهای خطرناک کنونی بر ضد حوزه تمدنی ایران، سرقت ادیبان و مشاهیر بزرگ ایران زمین است که باید مورد توجه قرار گیرد.