ظرف، یا زباله؟

نیلوفر عزیزی

شاید دانستن این موضوع که ظروف یکبار مصرف برای اولین بار از کی و کجا وارد کشور شد، اهمیت چندانی نداشته باشد. مهم این است که در زمان حاضر این ظروف تبدیل به جزء جدایی‌ناپذیر زندگی ایرانیان شده است. معمولا در ایام سوگواری ماه محرم نیز که بازار پخش نذورات رونق می‌گیرد استقبال از ظروف یکبار مصرف نیز از همیشه بیشتر می‌شود این را می‌شود از آثار به جا مانده در جوی‌ها، کنار درختان یا حتی سطح معابر احساس کرد که همین عامل موجب می‌شود محیط زیست نیز از بهره تخریب بی‌نصیب نماند(!)

ظروف یکبار مصرف در انواع رنگ‌ها و مدل‌ها از آن جهت که در عین حال از سه ویژگی‌ ارزانی، سبکی و حمل آسان برخوردار است از این حیث که زحمت شستن ظروف را از دوش زنان خانه‌دار برمی‌دارد، جای خود را حتی در میهمانی‌های خانگی نیز باز کرده است.

اما باید توجه داشت که اگر به نکاتی که هر روز از سوی کارشناسان در خصوص چگونگی استفاده از این ظروف گوشزد می‌شود اهمیت نداده و عادت‌های نامناسب خود را تغییر ندهیم مضرات آن، به مراتب بیشتر از مزیت‌های آن خواهد بود.

به طوری که نگرانی کارشناسان هنگامی شدت گرفت که نام ظروف یکبار مصرف در جریان مصارف خانگی به ظروف دائم‌المصرف تغییر یافت و این ظروف برای نگهداری آب، آن هم برای مدتی طولانی مورد استفاده قرار گرفتند.

از سوی دیگر مراکز غیرمجاز تولید این محصولات نیز رفته رفته در حال فزونی است. از همین رو است که هر روز یک هشدار جدید در نتیجه واکاوی این موضوع منتشر می‌شود. در تولید این ظروف پلاستیکی ممکن است از مواد اولیه درجه ۲ و ۳ استفاده شود که کسب اطلاع از مواد اولیه و سطح مرغوبیت آن تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد.

فروشندگان هم که برای حفظ شان خود از نامرغوب بودن اجناس سخنی به میان نمی‌آورند و اغلب آنها هنگامی که در مقابل سوالات مشتریان قرار می‌گیرند حقیقت را بیان نمی‌کنند.

این موضوع تا حدی جدی می‌نمایاند که گفته می‌شود نامرغوب بودن مواد تشکیل دهنده این کالا خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.

از دیگر سو نیز متخصصان در هشدارهای بهداشتی خود مردم را از ریختن غذا و نوشیدنی‌های گرم در نوع شفاف این ظروف منع می‌کنند به طوری که به اعتقاد آنها این ظروف باید تنها برای مواد غذایی و یا نوشیدنی‌های سرد استفاده شود.

به دلیل ترکیب مواد غذایی داغ با الیاف مصنوعی موجود در ظروف پلاستیکی و استفاده دراز مدت از ظروف پلاستیکی در نگهداری و صرف غذا باعث ایجاد مشکلات گوارشی و حتی بروز برخی بدخیمی‌ها در افراد می‌شود.

از طرف دیگر اغلب کالاهایی که تولید می‌شود به خودی خود نمی‌تواند مضر باشد و این به درایت مصرف‌کنندگان بستگی دارد در این باره مثال چاقو مطرح می‌شود که در صورت استفاده نامناسب و ناآگاهانه مشکلات بسیاری را به وجود می‌آورد و در عین حال بسیاری از مواقع نیز کاربرد مناسب دارد.

دکتر وحید صادقی، رییس اداره نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این خصوص می‌گوید: «در حال حاضر ظروف یکبارمصرف به دلیل آنکه بلافاصله پس از مصرف دور ریخته می‌شود و از لحاظ بهداشتی بسیار پراهمیت است و همین امر یکی از برتری‌های این ظروف نسبت به ظروف دیگر تلقی می‌شود. اما مواد بازیافتی وقتی تحت تاثیر حرارت مجدد قرار می‌گیرند، ترکیبات شیمیایی را به نام منومر آزاد می‌کنند که موجب بروز سرطان می‌شود.

بخشی از تولیدکنندگان ظروف یکبار مصرف مجوز تولید از وزارت بهداشت دریافت نکرده‌اند و مواد اولیه تولیدی خود را از ظروف جمع‌آوری شده از میان زباله‌ها تهیه می‌کنند که مشکلات بهداشتی و آلودگی را نیز بر خاصیت سرطان‌زا بودن آن می‌افزایند. اما مراکزی که مجوز تولید دارند مواد اولیه خود را از صنایع پتروشیمی تهیه می‌کنند.» او می‌افزاید: «تاکنون مشکلی که از جانب ظروف یکبار مصرف به وجود آمده باشد، ثبت نشده و اگر وزارت بهداشت نیز مجوز تولید آبلیمو این‌گونه مواد غذایی اسیدی را در ظروف یکبار مصرف صادر می‌کند، این مجوزها دائمی نیست و در صورت نهایی شدن بررسی‌ها ممکن است مجوزها بازپس گرفته شود.

بهترین راه برای مهار مصرف ظروفی که از مواد اولیه غیرمجاز تهیه شده‌اند، این است که ظروفی خریداری شود که نام شرکت تولیدکننده در آن حک شده باشد. به علاوه شهروندان می‌توانند نام مراکز مجاز را از وزارت بهداشت یا دانشگاه علوم پزشکی ایران استعلام کنند.»