نسیم بجنوردی- در حالی که ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافق رسیده است، ظرف یک ماه به سوالات باقی مانده نهاد ناظر سازمان ملل متحد بر فعالیت هسته‌ای کشورها پاسخ دهد، وزیران خارجه پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل و آلمان سه‌شنبه آینده در برلین پرونده اتمی ایران را بررسی می‌کنند. به گفته دیپلمات‌ها، گروه ۱+۵ قرار است در این دیدار اعمال تحریم‌های جدید بر ضد ایران را به علت عمل نکردن این کشور به قطعنامه‌های شورای امنیت درباره توقف برنامه غنی‌سازی و فرآوری هسته‌ای این کشور، بررسی کند.

ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین که پنج عضو دائمی‌شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند، به همراه آلمان گروه ۱+۵ را تشکیل می‌دهند.

در پی انتشار آخرین گزارش اطلاعاتی ایالات متحده از برنامه هسته‌ای ایران که مدعی توقف فعالیت‌های اتمی ‌دارای کاربرد نظامی‌جمهوری اسلامی‌ از سال ۲۰۰۳ است، روسیه و چین لزوم گسترش تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور را زیر سوال برده اند.

ایران همواره با رد ادعای دولت آمریکا درباره نظامی‌ بودن برنامه هسته‌ای خود، فعالیت‌های اتمی‌خود را صلح آمیز خوانده و هدف از اجرای آن را انجام تحقیقات علمی‌و تولید برق عنوان کرده است.

درباره نشست آتی وزرای خارجه ۱+۵ رویترز به نقل از دیپلمات‌ها گزارش داد وزیران امور خارجه ۱+۵ تلاش می‌کنند تا در این نشست اختلافاتشان را بر سر سومین قطعنامه تحریم شورای امنیت علیه ایران بر سر خودداری تهران از تعلیق غنی‌سازی اورانیم حل کنند.

یکی از دیپلمات‌ها از یکی از شش کشور درگیر در مذاکرات در این موضوع گفت: اگر عناصر یک قطعنامه مورد توافق قاطع وزیران قرار نگیرد، ما برای بازگشت به توافقات نیویورک با پایتخت‌ها برای تصویب آن زمان زیادی را از دست خواهیم داد.

وزارت امور خارجه آمریکا خاطر نشان کرد که کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه این کشور در این نشست حاضر خواهد شد؛ اما از اظهار تایید رسمی اینکه چنین نشستی برگزار خواهد شد یا خیر تا زمانی که آلمان چنین مطلبی را اعلام کند، خودداری کرد. وزارت امور خارجه آلمان درباره این نشست هنوز اظهار نظری نکرده است.

شان مک کورمک، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت: ما بر روی یک نشست در سطح وزیران میان کشورهای ۱+۵ کار کرده‌ایم؛ امیدوارم در آینده‌ای نه چندان دور خبر برگزاری این نشست را به شما اعلام کنیم.

مک کورمک گفت که دستور این نشست، گفت‌وگو درباره سومین قطعنامه شورای امنیت علیه ایران است. وی ادامه داد: این نشست همچنین یک جلسه راهبردی درباره راهی که در پیش رو داریم و چگونگی پیش رفتن پس از تصویب قطعنامه دیگری در شورای امنیت است.

مک کورمک در پاسخ به این سوال که آیا اختلافات در خصوص قطعنامه جدید کمتر شده است یا خیر، گفت: تا وقتی که همه چیز انجام نشده باشد، هیچ چیز مشخص نیست. ما مذاکرات خوبی داشته‌ایم و همچنان باید بر روی این مساله کار شود.

چندین دیپلمات گفتند که روسیه به ویژه در خصوص تحریم دو بانک دیگر ایرانی یعنی بانک‌های ملی و صادرات مخالفت می‌کنند. در قطعنامه پیشین شورای امنیت بانک سپه تحت تحریم قرار گرفت.

آمریکا خود تحریم‌هایی یک جانبه را علیه ایران در اکتبر گذشته اعمال کرده است و تمایل دارد آن تحریم‌ها را در قطعنامه جدید سازمان ملل لحاظ کند.

مک کورمک درباره اینکه گزارش اطلاعاتی آمریکا بر امیدهای آمریکا برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران چه تاثیری داشته است، گفت که نمی‌داند آیا این مساله روند تحریم‌ها را آهسته‌تر کرده است یا خیر، اما تاکید کرد این گزارش تغییری در دیدگاه واشنگتن درباره تهران و اینکه ایران یک تهدید است، ایجاد نکرده است.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ادعا کرد: آنها یک تهدید بوده‌اند و تهدید هستند و در صورتی که مسیر را به سوی غنی‌سازی اورانیوم و به دست آوردن قابلیت تولید سلاح هسته‌ای ادامه دهند حتی تهدیدی بزرگتر خواهند بود.

آسوشیتدپرس درباره این نشست پیش‌بینی کرد با توجه به اختلافاتی که میان اعضای شورای امنیت درباره چگونگی اقدام علیه ایران وجود دارد، بعید است این نشست بتواند پیشرفتی را حاصل کند.

نشست برلین در صورت برگزار شدن اولین نشست وزیران امور خارجه شش کشور پس از انتشار برآورد اطلاعات ملی آمریکا خواهد بود.

این در حالی است که آسوشیتدپرس در گزارشی تحلیلی به روابط تهران و واشنگتن و اتهامات علیه ایران در زمینه برنامه هسته‌ای تهران پرداخته و نوشت که واشنگتن اگر نتواند مدرکی برای اثبات ادعاهای خود ارائه کند حمایت انگلیس، فرانسه و آلمان را از دست خواهد داد. براساس تحلیل آسوشیتدپرس خطری که آمریکا با آن روبرو است این است که مناقشات عمومی آمریکا در صورتی که با حمایت‌ها و مدارک حقیقی و مستدل همراه نباشد، می‌تواند موجب شود که همان متحدان اروپایی که آمریکا در تلاش برای متقاعد کرد نشان است از واشنگتن رو برگردانند. فرانسه، آلمان و انگلیس تنها تا زمانی در قبال ایران، متحد بوش باقی خواهند ماند که باور داشته باشند آمریکا مدارک قانع کننده‌ای در زمینه خطاکاری‌های ایران دارد. علاوه بر آن درگیری‌های شدید لفظی ایران و آمریکا خطر ایجاد یک درگیری حقیقی (شاید بر حسب تصادف) را در بردارد.

از این رو واشنگتن تلاش می‌کند در کنار جوسازی‌های رسانه‌ای درباره ایران، از طریق مذاکرات دیپلماتیک، نظر دیگر اعضای ۱+۵ را به تشدید فشار بر ایران جلب کند.

از جمله معاون وزیر امور خارجه آمریکا در آستانه مذاکرات چند جانبه‌ای که قرار است درباره تحریم‌های احتمالی جدید علیه ایران برگزار شود دیروز راهی پکن شد تا با نخست وزیر چین دیدار کند.

بنا به اعلام سفارت آمریکا در پکن، جان نگروپونته، معاون وزیر امور خارجه آمریکا همچنین قرار است علاوه بر ون جیابائو، نخست وزیر چین با یانگ جیه چی، وزیر امور خارجه این کشور دیدار کند.

موضع آلمان و انگلیس

آنگلا مرکل گفت که گزارش جامعه اطلاعاتی آمریکا که تایید می‌کند تهران در حال حاضر هیچ برنامه تسلیحات هسته‌ای را دنبال نمی‌کند، باعث نمی‌شود که گفته شود همه مسائل در رابطه با ایران حل شده است.

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان که در کنفرانسی خبری در برلین گفت: در خصوص گفت‌وگوها درباره قطعنامه جدید تحریم‌ها، برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا هیچ چیزی را تسریع و هیچ چیزی را کندتر نکرده است.

صدراعظم آلمان ادامه داد: اما این نشانه آن نیست که باید گفته شود همه چیز درباره ایران حل شده است.

وی افزود که راهبرد دو سویه پیشنهاد مشوق‌ها به تهران و درخواست از این کشور برای پایبندی به درخواست‌های شورای امنیت همچنان مسیر صحیحی رو به جلو است.

این در حالی است که رییس کمیسیون سیاست خارجه مجلس آلمان که از ایران دیدن می‌کرد، از همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌استقبال کرد و گفت: باید از پیشرفت‌های حاصل شده برای حل موضوع هسته‌ای ایران بهره برد.

روپرشت پولنتس روز سه‌شنبه پس از دیدار با سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران تصریح کرد که آژانس شریک خوبی برای ایران است و طرفین با یکدیگر همکاری گسترده‌ای دارند.

پولنتس درباره سفر اخیر البرادعی گفت: هیچکس حق ندارد برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را مورد تردید قرار دهد. همکاری تهران و آژانس بهتر شده است و آژانس در حال حاضر به ایران اعتماد دارد و در صورتی که دوباره پروتکل الحاقی را اجرا کند در افزایش اعتمادسازی مهم خواهد بود.

رییس کمیسیون سیاست خارجی مجلس آلمان با استقبال از آغاز مجدد مذاکرات هسته‌ای ایران و اروپا گفت: اروپا علاقه‌مند به مذاکرات با ایران است و پیشنهاد همکاری‌های اروپا روی میز مذاکرات است.

وی با استقبال از روابط ایران و آلمان ابراز امیدواری کرد که این روابط هرچه بیشتر گسترش یابد.

پولنتس در پاسخ به سوالی در خصوص پیروی کورکورانه اروپا از آمریکا نیز گفت: این تصور که‌اروپا تحت فشار آمریکا تصمیم می‌گیرد، ارزیابی درستی نیست.

از سوی دیگر سفیر انگلیس در آمریکا خواستار تشدید فشارهای اقتصادی به ایران برای متقاعد کردن تهران به همکاری در زمینه برنامه هسته‌ای‌اش شد.

نیجل شینوالد، روز سه‌شنبه پیشنهاد کرد که شورای امنیت سازمان ملل دور جدیدی از تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های سفری را به ایران اعمال کند و پس از آن اتحادیه اروپایی نیز با تشدید فشارهای مالی از شورای امنیت پیروی کند.

شینوالد که مشاور ارشد سابق گوردون براون، نخست وزیر انگلیس است گفت که انگلیس در نگرانی‌های آمریکا درباره ایران شریک است.

سفیر انگلیس در آمریکا گفت که تحریم‌های تازه پیامی‌بسیار مهم به ایران ارسال خواهد کرد و این اقدام باید با پیشنهاد راکتورهای هسته‌ای غیرنظامی‌و یک توافقنامه تجاری همراه باشد.

موضع متغیر روسیه

منابع خبری مطلع از مذاکرات گروه ۱+۵ ادعا کرده‌اند که در مواضع روسیه تغییراتی ایجاد شده و مسکو حاضر شده است از فرمول سرسختانه‌تری در قبال تهران استفاده کند.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از روزنامه «نیزاویسیمایا گازیه تا»، مسکو در حال تهیه و تدارک سیاست «چماق و هویج» در قبال تهران است و در محافل نزدیک به گروه ۱+۵ که به حل‌و‌فصل مساله هسته‌ای ایران می‌پردازد، از این صحبت می‌شود که در مواضع روسیه تغییراتی ایجاد شده است.

به گفته منابع دیپلماتیک، مسکو حاضر شده است از فرمول سرسختانه‌تری در قبال ایران استفاده کند. البته این منابع اشاره‌ای نکردند که آیا مسکو در ازای این نشان دادن انعطاف پذیری بیشتر، روی امتیازاتی از سوی غرب برای مثال در مسائل مهمی‌همچون وضعیت کوزوو یا استقرار عوامل سیستم دفاع ضد موشکی در شرق اروپا نیز حساب کرده است یا خیر.

در حال حاضر مکاتبات گسترده‌ای با هدف تبادل پیشنهادات و توافق بر سر موارد مورد توجه در قطعنامه آتی شورای امنیت در حال انجام است. هنوز اطلاعی در دست نیست که آیا این قطعنامه شدید‌الحن‌تر از دو قطعنامه قبلی خواهد بود یا خیر. البته مقامات دیپلماتیک پس از سال نو تردیدی ندارند که قطعنامه جدید شدید‌اللحن‌تر خواهد بود.

به عقیده برخی منابع خبری روزنامه «نیزاویسیمایا گازیه تا»، این مساله به اختلاف نظرات مسکو و تهران در رابطه با رد درخواست روسیه برای توقف هرچند موقت غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران مربوط می‌شود. این مساله‌ای است که در قطعنامه قبلی شورای امنیت روی آن تاکید شده بود.

به نوشته این روزنامه البته مسکو تا مدت‌ها همچنان امیدوار بود که مقامات ایرانی را در این خصوص متقاعد سازد و حتی از شرکای خود در گروه ۱+۵ خواسته بود تا از ایران به‌خاطر همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌تقدیر کنند؛ ولی تاکنون پاسخ مثبتی از سوی ایران دریافت نکرده است.

گزینه‌های بوش

رییس‌جمهوری آمریکا سه‌شنبه پس از دیدار با پادشاه عربستان، با تکرار ادعای خود مبنی بر خطرناک بودن ایران در عین حال گفت: واشنگتن ترجیح می‌دهد در حل پرونده هسته‌ای ایران از دیپلماسی استفاده کند.

جرج بوش پس از گفت‌وگو با عبدا...بن‌عبدالعزیز، در ریاض گفت: با صراحت بگویم که همه گزینه ‌ها وجود دارد، اما دوست دارم از راه دیپلماتیک به حل‌و‌فصل این پرونده بپردازیم و فکر می‌‌کنم می‌‌توانیم آن را از طرق دیپلماسی انجام دهیم.

رییس‌جمهوری آمریکا در ادامه ادعا کرد که با وجود گزارش مرکز برآورد اطلاعات ملی آمریکا مبنی بر نظامی‌نبودن برنامه هسته‌ای ایران، هنوز تهران را یک تهدید می‌‌داند.

بوش در پایان گفت: از گزارش سرویس‌های جاسوسی آمریکا دفاع کردم؛ اما صریحا می‌‌گویم که این آژانس‌ها مستقل هستند و نتیجه‌‌گیری‌های آنها ممکن است با خواست من متفاوت باشد.

بوش در سفر خود به خاورمیانه که از هفته گذشته آغاز شده سعی کرده تا ایران را به عنوان یک تهدید معرفی و از این راه کشورهای عربی را ترسانده تا زمینه عقد قراردادهای تسلیحاتی را با این کشورها فراهم کند.

ارزیابی تاثیر تحریم‌ها

یک نهاد حسابرسی آمریکا در گزارشی که به زودی ارائه خواهد کرد، نسبت به نتیجه‌بخش بودن تحریم‌های اقتصادی واشنگتن بر ضد ایران ابراز تردید کرد.

«اداره حسابرسی دولت» به عنوان بازوی تحقیقات مالی کنگره آمریکا در گزارش خود که نسخه‌ای از آن به دست رویترز رسیده، می‌افزاید که جمهوری اسلامی ‌از سال ۲۰۰۳میلادی قراردادهایی را در بخش انرژی به ارزش حدود ۲۰میلیارد دلار با شرکت‌های خارجی منعقد کرده است. اداره حسابرسی دولت آمریکا در گزارش خود همچنین به یک گزارش اخیر اطلاعات ملی این کشور اشاره می‌کند که می‌گوید ایران در حال حاضر برنامه هسته‌ای تسلیحاتی ندارد. در گزارش مزبور همچنین آمده است که بانک‌های دولتی ایران با روی آوردن به سمت نهادهای مالی دیگر یا از طریق انجام فعالیت‌های خود براساس سایر واحدهای پولی به غیر از دلار آمریکا، احتمالا می‌توانند تحریم‌های آمریکا بر ضد این بانک‌ها را بی‌اثر سازند. این نهاد وابسته کنگره آمریکا، روابط تجاری ایران با جهان و نقش کلیدی آن در تولید انرژی را از عوامل دخیل در ناکامی‌تلاش‌های آمریکا در زمینه به انزوا کشاندن جمهوری اسلامی‌معرفی کرده است. براساس گزارش اداره حسابرسی دولت آمریکا، افزایش تقاضا برای نفت، بالا رفتن قیمت نفت و برخورداری از ذخایر عظیم نفتی به ایران در کسب بیش از ۵۰میلیارد دلار درآمد نفتی در سال ۲۰۰۶ کمک کرد. این گزارش همچنین در اشاره به افزایش تعاملات تجاری جمهوری اسلامی‌با کشورهای جهان، خاطرنشان می‌کند که صادرات نفتی ایران از سال ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۶ میلادی از ۸/۵میلیارد دلار به ۷۰میلیارد دلار و واردات این کشور از هفت میلیارد دلار به ۴۶میلیارد دلار رسید. بنابر این گزارش، اداره حسابرسی دولتی آمریکا از شورای امنیت ملی بوش خواسته ارزیابی‌های اصولی درباره تحریم‌های ایران انجام داده و گزارش‌های مربوطه را به کنگره آمریکا ارائه کند. در گزارش این اداره آمده است:‌ بدون ارزیابی کلی از اثرات تحریم‌ها و بررسی‌‌های دوره‌ای بعدی، کنگره و دولت از در اختیار داشتن اطلاعات مهم لازم برای توسعه راهبردهای کارآمدی که بتواند بر رفتار ایران تاثیر بگذارد، محروم خواهد ماند. استوارت لوی یکی از مقامات ارشد وزارت خزانه‌داری آمریکا در پاسخی مکتوب به اداره حسابرسی دولتی آمریکا نوشت: ایران در حال تجربه فشارهای فزاینده، انزوای مالی و اقتصادی بر اثر تحریم‌های آمریکا و جامعه بین‌الملل است. وی ادعا کرد که بانک‌های دولتی ایران به‌طور فزاینده‌ای منزوی شده‌اند و توانایی بقای آنها تهدید شده است؛ چرا که معاملات با نهادهای ایرانی که ارزشی بیش از ۵میلیارد دلار داشته باشد از سال ۱۹۹۷ ممنوع است. با این حال این مقام وزارت خزانه‌داری آمریکا از ارائه توضیحات نوع معاملات و آمار و ارقام مربوط به آنها خودداری کرده است.