تداخل مکمل‌های معدنی با دارو و گیاه خطرناک است

مریم خباز

حتما برای شما هم پیش آمده زمانی که از درد و ناراحتی قسمتی از بدن به خود می‌پیچید یا اینکه احساس ضعف می‌کنید و آنگاه اطرافیانتان مشتی قرص و جوشانده گیاهی به حلقتان می‌ریزند.

آنها استدلال می‌کنند که داروهای گیاهی ضرری ندارد پس تا می‌توانی بخور و برای اطمینان از بهبودی چند عدد قرص هم به آن اضافه کن، اما کسانی که خود ا ین کارها را انجام می‌دهند یا به دیگران توصیه می‌کنند، بدانند که کار واقعا خطرناکی می‌کنند.

در واقع شاید یک جوشانده گیاهی یا یک داروی حاوی مواد معدنی برای بدن مفید باشد، اما وقتی ترکیبات آن در بدن با هم مخلوط می‌شود می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.

یکی از نکات مهم در کاربرد گیاهان دارویی، میان کنش آنها با یکدیگر و با داروهای شیمیایی است. البته میان کنش داروهای گیاهی در قیاس با داروهای شیمیایی به واسطه غلظت پایین آنها و... بیشتر در مقوله نظری خطرساز است.

با این همه ترکیباتی مانند فنل‌ها، تانن‌ها، رزین‌ها و موسیلاژها می‌توانند در مسیر جذب داروها و کاهش سطوح پلاسمایی داروها اثر کنند. با این وجود تمام تداخلات دارو- گیاه مشکل‌ساز نیست و اثرات نامطلوب آنها بسته به مقدار مصرف و طول مدت درمان است، اما برای رفع تداخل می‌توان مقدار مصرف گیاه را تنظیم کرد که البته در بعضی موارد، حذف دائم یا موقت یکی از دو برای جلوگیری از عواقب نامطلوب لازم است.

به این ترتیب بنابر اعلام انجمن محصولات گیاهی آمریکا، نباید آسپیرین و شبدر قرمز، آهن و بابونه گاوی، زالزالک و گزنه، استروژن و داروهای ضد بارداری و سویا، تاموکسیفن و سویا، تئوفیلین و افدرا و کافئین، دیگوگسین و زالزالک، جین سینگ و ستا، رالوکسیفن و سویا، سیکلوسپورین و شیرین بیان، لیتیم و اسفرزه، داروهای پایین آورنده قند خون و جین‌سینگ و شنبلیله، وارفارین و زنجبیل، سیر و فلفل قرمز با هم مصرف شوند.

مکمل‌های معدنی

مصرف مواد معدنی برای عملکرد طبیعی بدن لازم است، به طوری که حتی در برخی موارد از ویتامین‌ها نیز ضروری‌ترند. بیشتر املاح معدنی در رژیم‌های عادی غذایی به مقدار خیلی زیاد جذب بدن می‌شوند و نیازی نیست که آنها را جداگانه و به صورت مکمل مصرف کنیم.

سدیم، کلر و فسفر از جمله این مواد معدنی هستند. با این وجود تحقیقات نشان داده که مصرف بیش از اندازه مواد معدنی اثرات سمی دارند و نباید بیش از اندازه مصرف شوند. در واقع تداخل بین مواد معدنی (که از راه خوراکی مصرف می‌شوند) و داروها از دو راه کاهش و افزایش جذب ایجاد می‌شود.

به عبارت دیگر در بعضی موارد داروها جذب املاح خوراکی را کاهش داده و باعث کاهش جذب یا افزایش دفع آنها می‌شود. به طور مثال در مورد کلسیم، داروهایی چون آلومینیوم هیدروکساید، جنتامایسین، سولفات آهن، تتراسایکلین وکورتیکواستروئیدها باعث کاهش جذب کلسیم می‌شوند.

در این حالت افزایش مصرف مکمل‌های کلسیم و گیاهان دارویی غنی از کلسیم مفید است. یونجه دارویی، برگ‌های ریحان، تخم شربتی، گل‌کلم بروکلی، کلم، کرفس، گشنیز،‌ جعفری و مرزه از منابع غنی کلسیم گیاهی هستند. برعکس در موارد دیگر کلسیم باعث کاهش غلظت داروهای دیگری چون آتنولول و سیپروفلوکسازین می‌شود و در موارد دیگر کلسیم باعث افزایش غلظت دارویی داروهای دیگوگسین و وراپامیل گاهی تا حدی سمی می‌شود.

از سوی دیگر داروهایی مثل دیگوگسین، جنتامایسین، هیدروکلریتازید، سیس پلاتین، ‌تتراسایکلین و اسپیرونولاکتون باعث کاهش جذب منیزیم می‌شوند. برگ‌های چغندر و اسفناج، جعفری و گشنیز گیاهان غنی از منیزم هستند. در این میان داروهایی چون استازولامید، کلیندامایسین، جنتامایسین، پنی‌سیلین، سنا، بیزاکو دیل، لیتیم، کورتیکواستروئیدها و فروزماید باعث کاهش غلظت پتاسیم می‌شوند.

برگ شوید، برگ خرفه، کیسه کشیش، میوه فلفل شیرین، برگ ترخون و ریشه‌ زردچوبه گیاهان غنی از پتاسیم هستند. این در حالی است که داروهایی چون اسپیرونولاکتون (تا حد سمی)، میتل دوپا،‌ بروفن، کاپتوپریل و ایندومتاسین باعث افزایش غلظت پتاسیم می‌شوند.