خبرسازترین‌هاى خاورمیانه در سال ۲۰۰۷
سال ۲۰۰۷ یکى از خبرسازترین سال‌هاى قرن جدید براى خاورمیانه بود. سالى پرتلاطم که همانند سال‌هاى گذشته قرن بیست و یکم، کشورهاى فلسطین، عراق و لبنان پرحاشیه‌‌ترین و ملتهب‌ترین سال را در میان کشورهاى خاورمیانه براى آن رقم زدند. با این تفاوت که امسال بحرین نیز به جمع آنها اضافه شد.
در این میان یمن نیز در سال گذشته به جمع کشورهاى خبرساز خاورمیانه پیوست. انجام فعالیت‌هاى تروریستى در این کشور باستانى، در کنار مبارزه یاران «حسین الحوثى» با ارتش و دولت یمن که در سکوت کامل خبرگزارى‌ها و رسانه‌هاى جهانى انجام شد، باعث شد تا یمن نیز به جمع کشورهاى خبر ساز منطقه تبدیل شود. البته انتخاب مجدد «على عبدا... صالح» به سمت ریاست جمهورى این کشور را نیز نباید نادیده گرفت.
اما در حالى که کشورهاى مذکور در التهاب و خبرسازى براى رسانه‌ها سیر مى‌کردند، در برخی کشورهاى عربى منطقه مانند عمان و قطر با وجود مشکلات فراوان مدنى و اجتماعى آب از آب تکان نخورد و در بى‌خبرى کامل سیر کردند و در کشورى مانند عمان حتى یک تحرک دیپلماسى تاثیرگذار نیز انجام نشد.
عراق
از سال ۲۰۰۳؛ یعنى زمان آغاز حمله آمریکا به عراق و سقوط رژیم بعث در این کشور، تحولات عراق همواره در راس خبرهاى جهان بوده است.
تا ابتداى تابستان ۲۰۰۷ عراق در التهاب سیاسى مطلق و ناآرامى کامل به سر مى‌برد و حتى تا مرز انفجار و وقوع یک درگیرى داخلى تمام عیار نیز پیش رفت. اما با اجراى طرح جدید امنیتى بغداد که پرزیدنت بوش رییس‌جمهورى آمریکا حامى اصلى آن بود، بهبودى نسبى در اوضاع امنیتى عراق حاصل شد. البته خود طرح امنیتى بغداد و کش‌مکش‌هاى موجود بر سر آن نیز خود جریان مطولى بود که تا مدت‌ها کارشناسان جهان را به خود مشغول کرده بود.
کش‌مکش میان جمهورى‌خواهان و دموکرات‌هاى کنگره آمریکا بر سر بودجه نظامى عراق و افغانستان که با طرح جدید امنیتى بوش در عراق نیز ارتباط مستقیم داشت، خود به یک سوژه خبرى مهم تبدیل شده بود که تا مدت‌ها در راس خبرهاى رسانه‌هاى جهان قرار داشت.
انفجارهاى مهیب در موصل که دست کم ۱۳۰ کشته و بیش از ۵۰۰ زخمى برجاى گذاشته بود، عملیات تروریستى شعبانیه که به کشته شدن حداقل ۱۱۰ نفر و زخمى شدن بیش از ۳۰۰ نفر منجر شد. انفجار مهیب در کرکوک که به کشته شدن حداقل ۷۵ نفر و زخمى شدن نزدیک به ۲۵۰ نفر انجامید. انفجارهاى مهیب در بغداد که در مجموعه جان حداقل یک‌هزار نفر را گرفت و بیش از ۲هزار زخمى بر جاى گذاشت و صدها نفر را در نیمه نخست سال از خانه و کاشانه‌شان راند و آتش گرفتن کتابفروشى «مستنصریه» قدیمى‌ترین کتابفروشى جهان که قدمت آن به دوران زمامدارى عباسیون مى‌‌رسد، توسط عوامل تروریستى القاعده مهمترین حوادثى بود که در عراق رخ داد و تا بازگشت آرامش تدریجى به آن کشور خاطر مردم عراق را به شدت آزرد. در این میان خروج وزیران طیف صدرى و به فاصله حدود دو هفته پس از آن خروج وزیران سنى وابسته به جبهه توافق، مهمترین فراکسیون سنیان پارلمان عراق از کابینه نورى مالکى نخست وزیر این کشور بر گره‌هاى سیاسى موجود در عراق افزود که این جریان‌ها هنوز نیز ادامه دارد.
فلسطین
اما در کنار تحولات عراق، حدود ۷۰۰ کیلومتر آن طرف تر به طرف غرب و نزدیک دریاى مدیترانه، فلسطین نیز ناآرامى‌هاى شدیدى را به خود مى‌دید.
گرچه دامنه این ناآرامى‌ها به هیچ وجه به پاى ناآرامى‌هاى عراق نمى‌رسید، اما التهاب‌هاى سیاسى آن دست کمى ازعراق نداشت و حتى مى‌توان گفت بدتر از عراق هم بود.
اختلاف‌هاى عمیق میان دو جنبش فتح و حماس که اولى ریاست حکومت خودگردان را بر عهده دارد و دومى نیز ریاست دولت فلسطینى را بر عهده داشت، باعث شد تا بارها خیابان‌هاى غزه به جنگ تمام عیار میان طرفداران دو طرف تبدیل شد.
بنا به گزارش‌ها طى درگیرى‌هاى انجام شده میان دو شاخه نظامى گردان عزالدین قصام وابسته به حماس و کتائب الاقصى وابسته به فتح حداقل ۳۰۰ نفر کشته و نزدیک به یک هزار نفر نیز زخمى شدند.
به تمام بدبختى‌هاى مردم فلسطین فشارهاى اقتصادى و اجتماعى ناشى از تحریم‌هاى جوامع بین‌المللى بویژه اروپا و آمریکا را نیز باید افزود که زندگى مردم فلسطین را به طور کامل مختل کرد.در ماه مارس و هم زمان با عید نوروز ایرانى‌ها دو جنبش فتح و حماس در مکه حاضر شدند و در برابر ملک عبدا... پادشاه عربستان سوگند خورد که دولت وحدت ملى تشکیل داده و نگذارند، اختلاف‌ها باعث وخیم شدن اوضاع فلسطینیان شود. اما این معاهده که توسط اسماعیل هنیه و خالد مشعل به عنوان رهبران جنبش حماس و محمود عباس و همراهانش به عنوان رهبران جنبش فتح به امضا رسیده بود، چندان دوام نیاورد و در ماه اوت دولت حماس که ریاست آن بر عهده اسماعیل هنیه نخست‌وزیر برکنار شده فلسطینى بود، علیه محمود عباس وارد عمل شد و طرفداران وى را از غزه اخراج کرد تا زمینه تقسیم فلسطین به دو بخش غزه و کرانه باخترى فراهم شود. بلافاصله پس از این حادثه محمود عباس، رییس حکومت خودگردان فلسطینى، اسماعیل هنیه را از سمت خود اخراج کرد و سلام فیاض را به جاى وى برگزید.
خلاصه کلام این که از آن تاریخ تاکنون فلسطین دو دولت دارد. یک دولت در غزه به ریاست حماس و اسماعیل هنیه و یک دولت هم در کرانه باخترى به ریاست سلام فیاض و تحت نظارت مستقیم محمود عباس.
کنفرانس آناپلیس
اما مساله فلسطین به همین جا ختم نشد. در اواخر تابستان رییس‌جمهورى آمریکا تلاش تازه‌اى را براى از سرگیرى مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل آغاز کرد که نتیجه آن به کنفرانس آناپلیس در کاخ آناپلیس در ایالت متحده آمریکا انجامید.
در این کنفرانس که یکى از مهمترین اتفاق‌هاى سیاسى جهان در سال ۲۰۰۷ بود، رهبران طرف‌هاى مورد منازعه خاورمیانه؛ یعنى فلسطین و اسرائیل تعهد دادند که مذاکرات صلح را پیگیرى کرده و تا پایان سال ۲۰۰۸ راهى براى برون رفت از بن‌بست بیابند.
در این کنفرانس که نزدیک به پنجاه کشور و سازمان جهانى حضور داشتند، تمام کشورهاى حاضر از جمله کشورهاى عربى حمایت خود را از مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل اعلام کرده و از ایالات متحده آمریکا نیز خواستند نقش سازنده‌ترى در تحولات خاورمیانه ایفا کند.
به اعتقاد کارشناسان سیاسى، بیشترین دستاورد کنفرانس آناپلیس نصیب آمریکایى‌ها شد تا فلسطینى‌ها و اسرائیلى‌ها؛ زیرا بدین ترتیب ایالات متحده آمریکا توانست فضاى تازه‌اى را به نفع خود و با هدف سرپوش گذاشتن بر موفقیت‌هاى کم و پرانتقاد خود در عراق بگذارد.
کنفرانس پاریس
کنفرانس پاریس نیز که در ماه دسامبر برگزار شد، دیگر اتفاق مهم در تحولات خاورمیانه محسوب مى‌شود. در این کنفرانس که نزدیک به ۹۰ کشور و سازمان بین‌المللى جهان شرکت کرده بودند، حاضران متعهد شدند ۴/۷میلیارد دلار کمک بلاعوض در اختیار حکومت خودگردان فلسطینى بگذارند.
قرار شد ۳میلیارد از این رقم تا پایان سال ۲۰۰۷ و مابقى آن به صورت زمانبندى شده تا پایان سال ۲۰۰۸ در اختبار حکومت خودگردان فلسطینى قرار گیرد. این بزرگترین حمایت بین‌المللى مالى از حکومت خودگردان فلسطینى از سال ۱۹۹۶ تاکنون محسوب مى‌شد. کنفرانس پاریس که به فاصله کمتر از سه هفته پس از کنفرانس آناپلیس برگزار شد، حمایت تازه جامعه جهانى از مذاکرات صلح اعراب و اسرائیل بویژه حکومت خودگردان فلسطینى را نشان داد که طى یک دهه گذشته بى‌سابقه بوده است.
لبنان
تحولات لبنان به ویژه بر سر انتخاب رییس‌جمهورى آن کشور باعث شد تا در کنار تحولات عراق و فلسطین، لبنانى‌ها نیز به جمع کشورهاى خبرساز خاورمیانه تبدیل شوند. ترور یکى از نمایندگان مجلس که وابسته به فراکسیون ۱۴ مارس بود، پیروزى نماینده حزب میهن آزاد وابسته به «میشل عون» در انتخابات میان دوره‌اى مجلس، کش مکش بر سر انتخاب رییس‌جمهورى لبنان و ترور «فرانسوا الحاج»، معاون وزیر دفاع لبنان و تنها نامزد براى جانشین وى مهمترین تحولاتى بود که باعث شد لبنان به یکى از کشورهاى خبرساز خاورمیانه در سال ۲۰۰۷ تبدیل شود. در این میان انتخابات ریاست جمهورى لبنان مهمترین تحول در لبنان محسوب مى‌شود. لبنانى‌ها نزدیک به یک ماه است که بدون رییس‌جمهورى سر مى‌‌کنند و تاکنون نتوانسته‌اند، رییس‌جمهورى براى خود انتخاب کنند.
وجود اشکالات فراوان در قانون اساسى لبنان بر سر انتخاب رییس‌جمهورى، اختلاف‌هاى عمیق فراکسیون‌هاى مطرح در این کشور؛ یعنى فراکسیون‌هاى ۱۴ مارس و ۸ مارس بر سر این موضوع دلایل عمده انتخاب نشدن رییس‌جمهورى لبنان تاکنون است. مشکلى که هنوز نیز ادامه دارد و به یک زخم مزمن در این کشور تبدیل شده است. عمده اختلاف‌ها اکنون بر سر چگونگى اصلاح قانون اساسى براى انتخاب رییس‌جمهورى، نخست وزیر آینده لبنان و چگونگى تقسیم دولت جدید میان گروه‌ها و احزاب لبنانى متمرکز است.
بحرین
بحرین نخستین بار در اوایل سال ۲۰۰۷ با انجام انتخابات نسبتا آزاد در این کشور که در نهایت به پیروزى شیعیان مخالف دولت انجامید، در رسانه‌هاى جهان مطرح شد.
در آن تاریخ احزاب شیعى مخالف دولت بحرین حاضر شدند با هیات حاکمه آشتى کرده و در انتخابات شرکت کنند. انتخاباتى که در نهایت به نفع آنان پایان یافت و توانستند اکثریت کرسى‌هاى پارلمان را از آن خود کنند. اما بحرین در اواخر سال نیز دوباره مطرح شد. تظاهرات مردم در مناطق شیعیه نشین در روز شهدا علیه دولت بحرین باعث دخالت ارتش و نظامیان بحرینى شد که در آخر در حدود ۱۲ نفر کشته و صدها نفر زخمى یا روانه زندان شدند.
اعتراض مردم بحرین تا روزهاى پایانى هفته گذشته ادامه داشت. تقریبا نزدیک به ده روز منامه پایتخت بحرین به دلیل نا آرامى‌هاى سیاسى تعطیل بود و مردم بر سر کارهاى خود حاضر نشدند.
اما در روزهاى پایانى هفته گذشته، ناآرامى‌ها در کشور سرکوب شد و با وجود خفقان شدید آرامشى نسبى بر این کشور حاکم شد.
یمن
کشور یمن نیز با انتخاب مجدد «على عبدا... صالح» به سمت ریاست جمهورى یمن به کشورهاى خبرساز منطقه تبدیل شد.
صالح پیش از این وعده داده بود که در انتخابات ریاست جمهورى شرکت نمى‌کند تا زمینه‌اى براى گسترش دموکراسى در کشور فراهم شود.
اما با کم رنگ شدن غربى‌ها از پروژه دموکراسى در خاورمیانه وى نیز همانند دیگر امیران عرب از خیر دموکراسى گذشت و با تقلا و تقلب براى بار چهارم در انتخابات ریاست جمهورى یمن شرکت کرد و مجددا براى یک دوره هفت ساله به سمت ریاست‌جمهورى این کشور انتخاب شد.
اما این تمام اتفاقات جارى در یمن نبود. وقوع دو انفجار مهیب تروریستى در تابستان گذشته که جان حداقل ۳۷ توریست فرانسوى را گرفت، باعث شد تا یمن به جمع کشورهاى خبرساز منطقه تبدیل شود.
در این میان آنچه یمن را خبرساز کرد، درگیرى شیعیان یمنى با دولت مرکزى و ارتش این کشور بود که بنا به گزارش‌هاى غیر رسمى موفق شدند حداقل ۲۰۰ نفر از سربازان ارتش یمن را از پاى درآورند.
تا مدت‌ها استان صعده که یکى از مهمترین استان‌هاى یمن محسوب شده و اکثریت آن با شیعیان است از کنترل دولت یمن خارج شده و توسط یاران الحوثى که رهبرى مبارزان یمنى را بر عهده داشتند، اداره مى‌شد. خبر درگیرى‌هاى مستمر میان یاران الحوثى و ارتش یمن که حداقل شش ماه به طول انجامید در سکوت خبرى رسانه‌هاى مطرح جهان جریان داشت و تنها روزنامه‌هاى محلى و کوچک منطقه‌اى به پوشش اخبار آن مبادرت مى ورزیدند.
گفتنى است که على عبدا... صالح سه بار وعده عفو عمومى براى یاران الحوثى در صورت بر زمین گذاشتن سلاح را داد که هر سه بار این تقاضا از سوى یاران الحوثى رد شد.
منبع: irdiplomacy.ir
ارسال نظر