رازهای یک پیانیست ناکام

کاندولیزا رایس: یک زندگی آمریکایی

نویسنده: الیزابت بومیلر

اواخر ماه اوت ۲۰۰۵ بود که رایس برای تماشای یک نمایش موزیکال به تئاتری در برادوی رفت. در پایان نمایش، هنگامی که چراغ‌های سالن روشن شد، تماشاگران متوجه حضور وزیر امور خارجه آمریکا در میان خود شدند. آنها که از جریان جنگ عراق و واکنش دولت بوش به توفان کاترینا بسیار عصبانی بودند، شروع به هو کردن و اظهار انزجار از خانم رایس کردند. اما اکنون بعید به نظر می‌رسد که انتشار بیوگرافی محتاطانه و به دقت مستند رایس تحت عنوان «کاندولیزا رایس: یک زندگی آمریکایی» از موج خشم مردم آمریکا نسبت به این مشاور امنیت ملی سابق و وزیر امور خارجه فعلی دولت بوش چیزی بکاهد.

الیزابت بومیلر، نویسنده کتاب‌ها، در اکثر دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش خبرنگار کاخ سفید روزنامه نیویورک تایمز بوده است و در این کتاب هم تلاش می‌کند تا با اتکا به اصول روزنامه‌نگاری تصویری منصفانه و متعادل از کاندولیزا رایس ارائه کند. البته نشانه‌هایی از همدلی و درک متقابل میان نویسنده و سوژه کتاب نیز گاهی اوقات به چشم می‌خورد، اما در نهایت کتاب خانم بومیلر، تصویرگر چهره زنی مستعد، باهوش و جاه‌طلب است که اجازه می‌دهد وفاداری و دنباله‌روی چشم‌بسته، حس تشخیص و قضاوتش را تحت تاثیر قرار دهد.

به اعتقاد بومیلر، رایس در مقام خود به عنوان مشاور امنیت ملی در دوره نخست ریاست‌جمهوری جورج بوش، بیشتر به مثابه یک بازاریاب عمل کرد تا یک مشاور. هر چند این دیگران بودند که بوش را برای حمله به عراق قانع کردند، اما رایس هم از ته قلب با این کار موافق بود. او هیچ گاه سخنی در مخالفت با حمله به عراق به زبان نیاورد و هیچ‌گاه ادعاهای دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا مبتنی بر وجود سلاح‌های کشتار جمعی در عراق را به چالش نکشید. به این ترتیب رایس در ایفای جزئی اساسی از نقش خود به عنوان مشاور امنیت ملی که ارائه بدترین سناریوهای ممکن به رییس‌جمهوری است، قصور می‌کند و در مورد هیچ سناریوی ناخوشایندی در مورد حمله به عراق به رییس‌جمهوری هشدار نمی‌دهد.

بومیلر در مسیر خود برای دستیابی به شناختی درونی از رایس ۵۳ ساله، بخش قابل ملاحظه‌ای از کتاب خود را به زندگی گذشته رایس پیش از این که در کانون سیاست آمریکا قرار بگیرد، اختصاص می‌دهد.

کاندولیزا رایس در روز ۱۴ نوامبر ۱۹۵۴ در بیرمنگام ایالت آلاباما متولد شد . او درجه لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه دنور و بالاخره دکترای خود را از دانشکده مطالعاتی بین‌المللی دانشگاه دنور در سال ۱۹۸۱ گرفت. رایس از سال ۱۹۸۱ عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه استنفورد شد و خیلی زود به عنوان یکی از متخصصان مسائل شوروی سابق در محافل سیاسی آمریکا شناخته شد.

جالب این که خانم رایس در ابتدای ورود به دانشگاه دنور قصد تحصیل در رشته موسیقی و تبدیل شدن به یک نوازنده حرفه‌ای پیانو را داشته است، اما پس از آن که متوجه استعداد ناچیز خود در زمینه نوازندگی می‌شود، تحت تأثیر پروفسور ژوزف کوربل، به رشته علوم سیاسی روی می‌آورد.

رایس از سال ۱۹۸۹ تا مارس ۱۹۹۱؛ یعنی از زمان اتحاد دو آلمان تا زمان فروپاشی شوروی در دولت بوش پدر یکی از مقامات ارشد در امور شوروی و اروپای شرقی بود. رایس در ۱۹۸۶ نیز به عضویت شورای روابط خارجی درآمد و سمت معاونت ویژه رییس ستاد مشترک فرماندهی ارتش آمریکا را نیز بر عهده گرفت.

به هر حال رایس با پیمودن پله‌های ترقی در ساختار سیاسی آمریکا، از ژانویه۲۰۰۱ به سمت معاونت رییس‌جمهوری و همچنین مشاور امنیت ملی بوش منصوب می‌شود و در۲۶ ژانویه ۲۰۰۵ نیز به مقام وزارت امور خارجه آمریکا منصوب می‌شود.

بومیلر در کتاب خود همچنین با شناسایی منطق رفتاری خاصی در خانم رایس، رفتار او را با زیردستان و روسایش مقایسه می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که او فردی وفادار و گوش به فرمان روسایش است و تمام خواسته‌هاشان را بی هیچ‌گونه مخالفت و چالشی اجرا می‌کند، اما در مورد زیردستان و حتی دوستان قدیمی‌اش، گاه می‌تواند رفتاری بسیار بی‌رحمانه و تهاجم‌آمیز داشته باشد.

این وفاداری و سرسپردگی بی‌حد و حصر کاندولیزا رایس به جورج بوش طی دوران ریاست‌جمهوری‌اش، باعث شد تا رایس که تقریبا هیچ خانواده درجه اولی ندارد و همه نزدیکان خود را از دست داده است، به یکی از اعضای خانواده بوش تبدیل شود و از جمله معدود اعضای دولت او باشد که خانواده بوش را طی مدت اقامت‌شان در کمپ‌دیوید یا مزرعه خانوادگی بوش در تگزاس همراهی می‌کند. به نوشته بومیلر، رایس خیلی زود به «محرم، حامی، دوست و مشاور شخصی» بوش تبدیل می‌شود، اما این رابطه بی‌نظیر میان رییس‌جمهوری و مشاور امنیت ملی و سپس وزیر امور خارجه‌اش که در تاریخ معاصر آمریکا بی‌نظیر است، سود و فایده چندانی برای ملت آمریکا و جهان به همراه نمی‌آورد.

بومیلر برای نگارش این کتاب چندین مصاحبه هشت ساعته با رایس انجام داده است و همچنین به عنوان خبرنگار نیویورک تایمز نیز دو مصاحبه اختصاصی و مفصل با او داشته است که این مواد خام کتاب بومیلر را به منبعی دست اول از گفته‌ها و نقل‌قول‌های تازه‌ای از رایس تبدیل می‌کند که پیش از این شاهد آنها نبوده‌ایم. از خلال همین نقل قول‌ها است که شخصیت سرسخت و حسابگری که به سختی تلاش می‌کند تا احساسات شخصی‌اش را مخفی کند و هیچ وقت حاضر به اعتراف به اشتباهاتش نیست، ظاهر می‌شود.

کتاب «کاندولیزا رایس: یک زندگی آمریکایی» همچنین سرشار از اطلاعات دست اولی در مورد روابط و جریان‌های پشت پرده سیاست آمریکا و رابطه رایس با افرادی چون دونالد رامسفلد، وزیر سابق دفاع و کالین پاول، وزیر امور خارجه سابق آمریکا است که می‌تواند برای علاقه‌مندان مسائل سیاست خارجی بسیار جذاب باشد.

منبع: irdiplomacy.ir