بیشتر مواظب باشیم
یوسف آذرنوش
شعله‌های بخاری‌های گازی گرچه زیبا هستند و گرمایشان لذت‌بخش است، اما در صورت استفاده نادرست از آنها می‌تواند مشکل‌آفرین و در عین حال نابودکننده باشد.

چنین شرایطی نه کوچک می‌شناسد نه بزرگ، نه پیر و نه جوان، تازه داماد و تازه عروس نیز برایش مهم نیست. به هر حال، استفاده از هر نوع بخاری حتی بخاری‌های استاندارد در چنین حالتی خطرزا است. بنابراین علاوه بر اینکه هنگام خرید بخاری به استاندارد بودن آن توجه می‌کنیم به نحوه کار گذاشتن آن نیز باید توجه ویژه مبذول داشته باشیم.
ظهور نسل‌های جدید بخاری‌ها که به «بخاری‌های بدون دودکش» معروفند طیف جدیدی از حوادث خطرزا را به خود اختصاص داده‌اند.
داوود براتی، معاون حفاظت و پیشگیری از حریق و حوادث سازمان آتش‌نشانی، چند روز پیش در مورد حوادث ناشی از نشت گاز امسال و سال گذشته گفت: در طول سال گذشته 49 مورد حادثه نشت گاز در شهر تهران روی داد که منجر به مصدومیت 70نفر و فوت 17 نفر شد، اما در 8 ماه امسال 30 مورد حادثه رخ داد که 30 مصدوم و 8 فوتی را در پی داشته است.
به گفته وی آمار فوق در حالی اعلام می‌شود که از سویی در سال‌جاری ۴۰ نفر توسط آتش‌نشانان و امدادگران از مرگ نجات یافته‌اند و از سوی دیگر فقط حوادثی که به سازمان آتش‌نشانی گزارش شده است در آمار قید شده و آمار واقعی بسیار زیادتر از این است.
وی سپس با ابراز نگرانی نسبت به استفاده از بخاری‌های بدون دودکش گفت: بخاری‌های بدون دودکش علاوه بر داشتن نشان استاندارد، برای عرضه انبوه به بازار برای تولیدکننده به صرفه است، اما در دو سال اخیر ورود بخاری‌های بدون دودکش به بازار و همچنین تشویق و ترغیب تولیدکنندگان به تولید این وسیله حرارتی به دلیل راندمان بالای آن و نیز صرفه‌جویی در سوخت نگرانی ما را به دنبال داشته است، به طوری که برای مشتریان و مصرف‌کنندگان نیز به علت حجم کم این نوع بخاری، بی دودکش بودن، قابلیت حمل‌ونقل آسان و تبلیغات رسانه‌ها، جذاب و جالب است.
براتی در ادامه اظهار کرد: با این حال این نگرانی وجود دارد که سیستم بخاری‌های بدون دودکش باید مطابق با استانداردهای ایران بازنگری شود، حتی تبلیغات مربوط به آن نیز باید بازنگری شود، زیرا در تبلیغات فقط جنبه‌های مثبت این بخاری‌ها گفته می‌شود و به هیچ وجه اشاره‌ای به نقاط ضعف آن نمی‌کنند و مردم تصور می‌کنند در همه جا مانند حمام و اتاق خواب و آشپزخانه می‌توانند از آن استفاده کنند، در حالی که استفاده از آنها برای اماکنی همچون فروشگاه‌ها و گاراژها است که هوا در آنجا به طور دائم در حال جابه‌جایی است.
وی گفت: بسیاری از سیستم‌های موجود در وسایل پرخطر همچون بخاری‌های دودکش‌دار و بدون دودکش به هیچ وجه مورد تایید سازمان آتش‌نشانی نیست و ما تاکنون نتوانسته‌ایم به ایمن بودن بخاری‌های بدون دودکش اطمینان یابیم و چندین بار هم از تولیدکنندگان و برخی مسوولان سوال کرده‌ایم، اما تاکنون پاسخی دریافت نشده است.
سیستم ODS
معاون حفاظت و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران با اشاره به جنبه‌های فنی بخاری‌های بدون دودکش گفت: سیستمی به نام ODS در این بخاری‌ها نصب شده که در مقابل کاهش درصد اکسیژن محیط حساس است و درحالی که در هوای معمولی 21درصد اکسیژن وجود دارد، اگر اکسیژن محیط بخاری به زیر آستانه 18درصد برسد، خود به خود تنظیم و یا خاموش می‌شود تا خطر کمبود اکسیژن و خفگی انسان را تهدید نکند.
به گفته وی نقص عمده این سیستم این است که در مقابل تغییرات فشار گاز دچار اشکال می‌شود، به عبارت ساده‌تر فشار گاز در تاسیسات شهری ثابت نیست و بنا به علل مختلف کم و زیاد می‌شود و این کرانه بالا و پایین فشار گاز موجب مختل شدن دقت ODS می‌شود و به عنوان نمونه به جای اینکه بخواهد در آستانه ۱۸درصد عمل کند در آستانه ۱۵درصد عمل می‌کند و این موضوع موجب کم شدن اکسیژن محیط می‌شود.
معاون حفاظت و پیشگیری از حریق و حوادث آتش‌نشانی تهران خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه موارد تبلیغات رسانه‌ای در خصوص این نوع وسایل حرارتی بدون توجه به فاکتور مهم ایمنی و محدودیت‌هایی که برای به کارگیری آن وجود دارد و نیز تداوم تولید آن با تخصیص اعتبارات تشویقی جای بسی تاسف و نگرانی است.
سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در خصوص مکان‌های استفاده از بخاری‌های بدون دودکش گفته است: براساس یکی از بندهای استاندارد ملی با عنوان ویژگی‌ها و روش‌های آزمون بخاری گازسوز بدون دودکش، نصب بخاری در اتاق خواب، حمام، اتاق‌های زیر شیروانی، فضای زیرپله، انباری، پارکینگ و فضای محدود و کوچک بدون تهویه مجاز نیست و استفاده از این بخاری‌ها، به شرط داشتن نشان استاندارد و پروانه کاربرد علامت استاندارد که تضمین کننده کیفیت و ایمنی محصول است، مجاز خواهد بود.
به گزارش ایسکانیوز، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران بزرگ نیز به منظور پیشگیری از خطرهای ناشی از بخاری‌های گازسوز رعایت نکات زیر را سفارش می‌دهد:
۱ - حتما از وسایل گرمازای استاندارد استفاده شود. پیش از استفاده، دستگاه‌ها را متخصص بازبینی کند.
2 -از استفاده وسایل حرارتی بدون دودکش در محیط‌های بسته جدا خودداری شود.
۳ -بخاری‌های بدون دودکش اکسیژن محیط را مصرف می‌کند و باعث تولید گاز سمی و کشنده CO می‌شود. از این وسایل در محیط‌های بسته به ویژه در حمام و اتاق خواب هرگز استفاده نکنید.
4 -پیش از استفاده از وسایل حرارتی از سلامت فنی آن و سالم بودن دودکش مطمئن شوید.
۵ -از روشن کردن اجاق گاز و پیک‌نیکی و هر وسیله حرارتی شعله روباز بدون دودکش در فضاهای بسته خودداری کنید.
6 -از استاندارد بودن هر وسیله گرمایشی پیش از به‌کارگیری آن اطمینان بیابید.
۷ -نقص فنی در وسایل حرارتی، گازهای سمی و کشنده تولید می‌کند.
8 -پیش از روشن کردن وسایل حرارتی دودکش آنها را بازدید کنید و از سلامت و باز بودن مسیر مطمئن شوید، به ویژه در این روزها که با ریزش برگ‌ها ممکن است مسیر دودکش‌ها با ریخته شدن شاخه و برگ‌ها مسدود شوند.
۹ -دودکش تاسیسات و وسایل حرارتی ساختمان علاوه بر سلامت کامل باید از نقاطی عبور کند که امکان نشت و سرایت گازهای مضر به داخل اتاق و دیگر فضای ساختمان وجود نداشته باشد.
10 -وجود هرگونه منفذ یا شکستگی در دودکش باعث سرایت دود و گازهای سمی به داخل ساختمان و مرگ می‌شود.
۱۱ -در صورت استفاده از بخاری‌های دستی حتما از سالم بودن فتیله‌ها و.. مطمئن شوید یا اگر از کرسی استفاده می‌کنید زغال چوب کاملا گداخته شود و مرتب به منقل، هوا رسانده شود.
12 -تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید، به طور مثال دریچه‌های باز کولر محل مناسبی برای تهویه هوا است. بازگذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود راه‌حل مناسبی جهت تهویه هوا است.
۱۳ -هرگز از بخاری‌های دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نکنید چون محیط حمام‌ها کوچک است و اکسیژن محیط نیز در اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می‌شود و درنهایت در اثر سوختن ناقص و ایجاد گاز CO (منوکسیدکربن) مسمومیت قطعی خواهد بود.
14 -در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش‌دار حتما دودکش‌ها را کاملا معاینه و بررسی کنید. معمولا مسدود بودن دودکش‌های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی محسوب می‌شود.
۱۵ -دودکش‌های غیرثابت (غیردیواری) را حتما کنترل کنید. این دودکش‌ها باید از مواد غیرقابل اشتعال و گالوانیزه (زنگ‌نزن) باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند.
16 -این نوع دودکش‌ها باید کوتاه و مستقیم و در محل اتصالات کاملا محکم و غیرقابل نفوذ باشند.
۱۷ -برای جلوگیری از برگشت دود و گازهای سمی به داخل دودکش و درنهایت به داخل محیط که معمولا در اثر گرفتگی یا وزش باد به وجود می‌آید دودکش‌ها دارای هواکش مخصوص باشند و کلاهک آنها ۶۰سانتیمتر از بلندترین نقطه ساختمان بالاتر باشد.
18 -استفاده مشترک از یک دودکش بسیار خطرناک است و به هیچ وجه نباید به کار برد. دودکش‌های فلزی باید در مسیر خود با بست‌های مخصوص محکم شده باشد به نحوی که از جداشدن اتصالات جلوگیری شود.
۱۹ -رنگ شعله آتش در بخاری‌ها و آبگرمکن‌ها باید کاملا آبی باشد، در غیر این صورت نقص در سیستم سوخت‌رسانی یا فتیله دستگاه وجود دارد و باید به سرعت نقص را برطرف کرد.
20 -پس از نصب وسایل گرمازا و اطمینان از عملکرد صحیح آنها، مراقب باشید که شیر فلکه گاز مخصوص دستگاه و نیز دودکش‌ها در معرض دستکاری کودکان و آسیب فیزیکی قرار نگیرد.