نام، نان قلم

خبرنگار تاریخ نویس
شیما رستمی- با علیرضا بهداد به دیدن یک دوست قدیمی می‌رویم. میزبان ما علی غفوری، خبرنگار سابق روزنامه ایران است. این برای اولین بار است که در طول دوره کاری‌مان قرار است با یک خبرنگار مصاحبه کنیم. غفوری در دفتر کارش (خیابان سپهبد قرنی) به انتظار ما نشسته است.

عکس‌ها: حمید جانی‌پور
برای انجام مصاحبه هیچ شرطی نمی‌گذارد، اما در مورد پرسش‌های ما نظر می‌دهد، هنوز فکر می‌کند که دبیر سرویس است و ما هم خبرنگاران او.مقاله‌های «صدجنگ بزرگ تاریخ» که در روزنامه ایران «قبل از توقیف» به چاپ می‌رسید، نام علی غفوری را به عنوان یک خبرنگار تاریخ‌نویس مطرح کرد.وی معتقد است اگرچه سال‌ها به عنوان یک خبرنگار گروه اقتصادی در حوزه صنعت و معدن مشغول کار بوده، اما هیچ‌گاه به اندازه نوشتن متن‌های تاریخی نتوانسته با مردم ارتباط پیدا کند.غفوری اینک کتاب «صدجنگ بزرگ تاریخ» را با کمک انتشارات هیرمند به چاپ رسانده است. علیرضا بهداد در این گفت‌وگو خیلی علاقه دارد از «جنگ نهاوند» پرسش کند. این در حالی است که غفوری به این پرسش پاسخ نمی‌دهد، البته وسعت جنگ نهاوند را نیز زیرسوال می‌برد.غفوری هنوز هم محافظه‌‌کار است و پاسخ‌هایش مبهم. اظهارنظر دقیق نمی‌کند، اگر چه می‌‌داند. او معتقد است جهان هم‌اکنون در صلح به سر می‌برد، اما این صلح پایدار نخواهد بود.
دوست داری از چه جنگی شروع کنیم؟
از هیچ جنگی خوشم نمی‌آید.
پس چرا در مورد جنگ کتاب نوشتی؟
به نظر من 70درصد تاریخ بشریت را جنگ‌ها تشکیل می‌دهد. این که می‌گویم از جنگ خوشم نمی‌آید اعتقاد قلبی من است؛ اما دلیل بر این نمی‌شود که درباره این موضوع چیزی ننویسم.
اشاره کردی که جنگ، بخش غالب تاریخ است، کتابی که نوشته‌‌ای صد در صد به جنگ‌ها می‌پردازد حتما نام آن را گذاشته‌ای صد جنگ بزرگ تاریخ، چگونه شد که به سراغ این کتاب رفتی؟
اگر یادتان باشد آن موقع که در روزنامه ایران مشغول به کار بودم، هر چند وقت یکبار صفحه‌ای به جنگ‌های بزرگ تاریخ اختصاص داده می‌شد. مجموع این نوشته‌ها باعث شد تا صد جنگ بزرگ تاریخ را آرشیو کنم. آرشیو این نوشته‌ها، کار کتاب‌نویسی را برایم آسان‌تر کرد. البته این را بگویم حدود 20 سال است که فیش‌برداری می‌کنم. از همان بچگی کتابخانه پدربزرگ و پدرم پر از کتاب‌های جنگی بود. اگر چه جنگ به خودی خود پر از تلخی است؛ اما در کنار این تلخی‌ها هزاران نکات جذاب و آموزنده وجود دارد که ملت‌ها می‌توانند از آن درس زیادی بگیرند.
ویژگی ۱۰۰جنگی که در موردش کتاب نوشته‌ای چیست؟
این صد جنگ تاریخ دنیا را شکل داده و در به وجود آمدن جغرافیای امروز کشورها شده‌است.
بقای مذاهب بزرگ و تمدن‌ها در گرو همین جنگ‌ها است. اصلا اگر این صد جنگ نبود، ممکن بود کشورهای آفریقایی و آسیایی در حکومت کنونی جهان نقش بیشتری داشته باشند، حتی انقلاب‌های بزرگ هم حاصل تحولات بعد از جنگ است.
مثل قیام بردگان در اسپارتاکوس یا انقلاب روسیه و فرانسه.
چند جنگ از این جنگ‌ها به ایران اختصاص دارد؟
12جنگ بزرگ‌ تاریخ مربوط به ایران است از جنگ‌های ایران باستان تا جنگ ایران و عراق.
جنگ ایران و عراق چرا؟
در قرن بیستم طولانی‌تر از جنگ ایران و عراق وجود ندارد.
کدامیک از جنگ‌های ایران را بیشتر دوست داری یا بهتر بگویم دوست‌داشتی به عنوان یک سرباز در آن می‌جنگیدی؟
چون از مردن می‌ترسم دوست نداشتم در هیچ کدام از این جنگ‌ها حضور پیدا می‌کردم. (خنده جمع)
اما بهتر است پرسش شما را طور دیگری پاسخ گویم. جنگ‌های ایران باستان هم غرورانگیز هستند. در قرن‌های بعد، جنگ‌های نادرشاه و شاه اسماعیل صفوی نیز انسان را یاد عظمت ایران باستان می‌اندازد. فراموش نشود که جنگ ایران و عراق در دوره معاصر نیز دست کمی از جنگ‌های قبلی ندارد.
هدف جنگ‌جویان از انجام این جنگ‌ها چه بوده است؟
در همه این جنگ‌ها اهداف توسعه‌ای مرزها دیده می‌شود، مضاف بر این که تسخیر سایر کشورها، با هدف تسلط بر منابع طبیعی نیز وجود دارد.
خونین‌ترین جنگ‌های تاریخ چه جنگ‌هایی بوده است؟
نبرد استالین‌گراد به عنوان دومین شهر اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۴۳ خونین‌ترین جنگ تاریخ است. جنگی که یک طرفش شوروی بود و طرف دیگرش آلمان.
بیش از 5/1میلیون نفر در عرض 9 ماه در این جنگ کشته شدند.نقش رضا شاه در این جنگ را نیز باید فراموش نکنیم که به هیتلر کمک زیادی کرد.آلمانی‌ها آن موقع در ایران حضوری قوی داشتند که در شهریور 1320 توسط روسیه و انگلیس از خاک کشورمان بیرون رانده شدند.
حمله آلمان به شوروی را می‌توان مهم‌ترین جنگی دانست که تاریخ قرن بیستم را تغییر داد. جنگی که آلمان از برنده مطلق به بازنده مطلق تبدیل شد.
این اشتباه بزرگ هیتلر باعث شد که علاوه بر از بین بردن رایش، روسیه و آمریکا را حدود 60 سال به عنوان قدرت‌های برتر به دنیا تحمیل کرد.
بدترین جنگ ایران کدام است؟
حمله چنگیز و تیمور ایران را بدبخت کرد. روش مغول‌ها خیلی ناجوانمردانه بود. آنها مردم روستاها را به اسارت می‌گرفتند و به‌عنوان سپر بلای خود استفاده می‌کردند.
هیچ موجودی را در موقع حمله، زنده نمی‌‌گذاشتند. اثر ویرانی‌هایی که این قوم به وجود آورد را هم‌اکنون می‌توان دید. شهرهایی که بر سر راه مغول‌ها قرار گرفتند، هیچ‌گاه دیگر شهر نشدند مثل همین نیشابور که در آن موقع بیش از یک میلیون نفر جمعیت داشت؛ اما پس از حمله مغول دیگر از آن شهر متمدن خبری نشد.
دیگر جنگ بزرگی در جهان شاهد نیستیم. این وضعیت چه زمانی ادامه می‌یابد؟
تاریخ ثابت کرده بشر به صلح طولانی پایبند نیست. در قرن اخیر فقط اروپای غربی صلح را به خود دیده است.
پرسش‌های کوتاه
نویسندگی بهتر است یا خبرنگاری؟
در کار خبرنگاری هر چقدر هم آدم حرفه‌ای باشی، زود فراموش خواهی شد و آثارت ماندگار نیست؛ اما وقتی سراغ کتاب می‌روی، می‌دانی حداقل یک چیز برایت به جا خواهد ماند. در رسانه فرد اعتبار ندارد، بلکه اعتبار افراد به رسانه‌ وابسته است.
از نویسندگی بیشتر پول درمی‌آوری یا خبرنگاری؟
پولی که بابت حق‌التالیف گرفتم به اندازه نصف حقوق ماهانه‌ام هم نبود. نویسندگی برای آدم پول نمی‌آورد. همین که پسرم افتخار می‌کند که من نویسنده‌ام، برایم کافی است.
دوست داشتی خبرنگار جنگ شوی؟
ابدا، خطرناک است. بیشترین تلفات جنگ مربوط به خبرنگاران است.