کنفرانس بالی؛ سازش برای نجات زمین

کنفرانس بالی بیش از حد انتظار به درازا کشید؛ اما آمریکا بالاخره کوتاه آمد و حاضران بر سر ادامه‌ مذاکره درباره‌ پیمان‌نامه‌ تازه حفاظت از جو به توافق رسیدند. در بیانیه پایانی بر لزوم کاهش گازهای گلخانه‌ای تاکید شد. شرکت‌کنندگان در کنفرانس جهانی جوی در بالی، در جلسه‌ پایانی خود به توافق رسیدند. سرپرست کنفرانس،رحمت ویتولار اعلام کرد که کشورهای شرکت‌کننده در نشست، بر سر برنامه‌ موسوم به «برنامه‌ حرکت» برای ادامه‌ مذاکرات درباره‌ تنظیم پیمان‌نامه‌ حفاظت از جو، به سازش رسیده‌اند.

به دلیل مشاجرات نمایندگان کشورهای حاضر در کنفرانس بالی بر سر متن بیانیه‌ پایانی، این نشست که در حقیقت می‌بایست روز جمعه ۱۴ دسامبر به کار خود پایان دهد، تا صبحگاه روز شنبه ۱۵ دسامبر به درازا کشید.

برخلاف خواست اتحادیه‌ اروپا و کشورهای در حال توسعه، در بیانیه‌ پایانی، سخنی از حد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو به میان نیامده است. کشورهای شرکت‌کننده تنها تصدیق کرده‌اند که «کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو امری اجتناب‌ناپذیر» برای رسیدن به هدف مبارزه با تغییرات جوی است.

پاسی از شب گذشته، درست هنگامی که گمان می‌رفت همه کشورها بر سر متن بیانیه‌ پایانی به توافق رسیده‌اند، نمایندگان هند خواستار تغییر در یک پاراگراف این بیانیه شدند. طبق تغییر پیشنهادی از سوی هند، کشورهای صنعتی «موظف» به حمایت از کشورهای در حال توسعه از طریق تامین فن‌آوری مورد نیاز و کمک‌های مالی به این کشورها می‌شدند.

پیشنهادی که با مخالفت بسیاری از جمله وزیر محیط زیست هلند روبه‌رو شد. او این پیشنهاد را غیرقابل قبول خواند. این پیشنهاد کنفرانس را تا ساعات آغازین روز شنبه به خود مشغول کرد. با وجود مخالفت‌ها، در میان فریاد شادی کشورهای موافق، رییس دوره‌ای اتحادیه‌ اروپا، با پیشنهاد هلند موافقت کرد. اما هیات آمریکایی بلافاصله اعلام کرد که با این پیشنهاد مخالف است. مخالفتی که «هو» و سرزنش نمایندگان کشورهای دیگر را برای آمریکایی‌ها به همراه داشت. این حملات لفظی تا آنجا پیش رفتند که بالاخره آمریکا هم با بیانیه‌ پایانی موافقت کرد.

سرپرست هیات آمریکایی حاضر در کنفرانس، پاولا دوبریانسکی ساعاتی مانده به پایان اجلاس «برای پیشرفت مذاکرات» اعتراض خود به متن پایانی را پس گرفت. سرپرست هیات آمریکایی گفت، با گذشت تقریبا ۲۰ ساعت از زمان اولیه در نظر گرفته شده برای پایان کنفرانس، آمریکا دیگر نمی‌خواهد مانعی در راه رسیدن به توافق باشد. کشورهای در حال توسعه و اتحادیه اروپا در آخرین ساعات بحث و گفت‌وگو، پیشنهاد آمریکا را برای کاهش داوطلبانه انتشار دی‌اکسید کربن در جو که در آن تفاوتی میان کشورهای صنعتی و در حال رشد قائل نشده بود، رد کردند. نمایندگان ۱۹۰ کشور جهان از ۱۲دسامبر در بالی، گرد هم آمدند تا در چارچوب کنفرانس بین‌المللی جوی، درباره‌ توافقنامه‌ای جدید که قرار است در سال ۲۰۱۲ جایگزین پیمان کیوتو شود، مذاکره کنند. تنظیم و تهیه‌ این توافقنامه‌ جوی بایستی تا سال ۲۰۰۹ به پایان رسیده باشد.

موارد اختلاف

در جریان مذاکرات، اختلاف درباره‌ هدف‌ گذاری‌های الزام‌آور بالا گرفته بود. اختلاف‌نظرها مربوط به مساله‌ محوری این کنفرانس یعنی میزان کاهش انتشار دی‌‌اکسیدکربن در جو از سوی کشورهای صنعتی و چگونگی تعیین میزان این کاهش در مورد کشورهای در حال رشد بود. موضوع انتقال فن‌آوری منطبق با محیط زیست و تامین مالی آن، یکی دیگر از موضوعاتی بود که شرکت‌کنندگان در کنفرانس به آن پرداختند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای در حال توسعه از همان ابتدا بر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای بین ۲۵ تا ۴۰‌درصد تا سال ۲۰۲۰ میلادی برای کشورهای صنعتی پافشاری می‌کردند. پیشنهادی که با مخالفت آمریکا و روسیه مواجه بود.

در پس مخالفت آمریکا و روسیه با هدف‌گذاری های الزام آور برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در جو دلایل جدی نهفته بود، به گفته‌ گابریل، وزیر محیط زیست آلمان، این کشورها در سطح ملی هیچ گونه استراتژی مشخصی برای کاهش آلاینده‌های جوی ندارند. از سوی دیگر کشورهای در حال توسعه مصرانه خواستار هدف گذاری‌های الزام آور برای کشورهای صنعتی بودند. آنها این کشورها را مسوول اصلی آلودگی جو می‌دانند.

آلمان، آمریکا را تهدید کرد

گابریل، وزیر محیط زیست آلمان در دومین روز نشست تهدید کرد که در صورت ایجاد اخلال در روند مذاکرات از سوی آمریکا، اتحادیه‌ اروپا در نشست مشابهی که به دعوت ایالات متحده در پایان ژانویه سال ۲۰۰۸ برگزار خواهد شد، شرکت نخواهد کرد. آمریکا ۲۰ کشور صنعتی که بیشترین سهم انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در جو را دارند، به شرکت در این نشست فراخوانده است. گابریل گفته بود: «اگر آمریکا در کنفرانس جوی سازمان ملل در بالی از توافق با اهداف مشخص برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سرباززند، دیدار هاوایی هم بی‌معنا است». وزیر محیط زیست آلمان اعلام کرده بود که از صدراعظم آلمان خواهد خواست که پادرمیانی کند و با جورج بوش برای توافق آمریکا با تعیین اهداف در کنفرانس بالی به گفت‌وگو بنشیند.

کاهش گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰

روز جمعه اما یک پیشنهاد تازه از سوی سرپرست اندونزیایی کنفرانس، رحمت ویتولار روح تازه‌ای به مذاکراتی که کند پیش‌ می‌رفت، دمید. بر طبق این پیشنهاد، در متن پایانی تاکید می‌شود که هدف کاهش گازهای گلخانه‌ای بین ۲۵ تا ۴۰درصد تا سال ۲۰۲۰، به کاهش ۵۰درصدی تا سال ۲۰۵۰تغییر یابد. سرپرست بخش جوی سازمان ملل، ایو دبور

در این باره گفت که به این ترتیب خواسته اولیه ۲۵ تا ۴۰درصدی تا سال ۲۰۲۰ «به طور قطعی» محفوظ می‌ماند؛ چرا که این کاهش «یک ایستگاه اجتناب‌ناپذیر در مسیر ما به سوی کاهش ۵۰درصدی تا نیمه قرن جاری است.»

در دومین روز این نشست، ایو دبور، با اظهار نگرانی درباره روند کند مذاکرات، نوید داد که شرکت‌کنندگان دست کم درباره انتقال فن‌آوری منطبق با محیط زیست از کشورهای صنعتی پیشرفته به کشورهای در حال رشد، به توافق رسیده‌اند.

بان‌کی‌مون: ساکنان کره زمین را ناامید نکنید

بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل رزرو شنبه ۱۵ دسامبر، از کشورهای حاضر خواست که بدون رسیدن به توافق نشست بالی را ترک نگویند.

بان کی‌‌مون خطاب به شرکت‌کنندگان گفت، جهانیان در انتظار نتیجه‌ موفقیت‌آمیز این نشست‌ هستند. او در روز نخست این نشست نسبت به احتمال شکست مذاکرات هشدار داده و گفته بود: «اگر ما کنفرانس بالی را بدون موفقیت ترک کنیم، نه تنها کشور و دولت خود، بلکه کل ساکنان کره‌ زمین را سرخورده و ناامید خواهیم کرد.»