سنگینی دلار بر نفت در پرواز

مترجم: رفیعه هراتی

یک هفته به سختی می‌گذرد، بدون آنکه دلیل تازه‌ای برای مایوس شدن در مورد دلار وجود داشته باشد. جدیدترین ترس این است که اعضای کشورهای غنی از نفت شورای همکاری خلیج‌فارس ارتباط خود با دلار را کم کنند و با این کار بازارهای ارز را از خریداران قابل اعتماد دلار محروم می‌کنند. امارات متحده عربی از طریق رییس بانک مرکزی خود اشاره کرده است که قصد دارد خود را از دلار آزاد کند؛ اما ترجیح می‌دهد این کار را با توافق با دیگر اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس یعنی عربستان سعودی، کویت، قطر، عمان و بحرین انجام دهد.

کویت ماه مه گذشته تصمیم گرفت سیاست سبد ارزی را دنبال کند، از آن زمان ارزش دینار کویت نزدیک به ۵درصد در مقابل دلار بالا رفته است.

اکنون ممکن است دیگران نیز از این اقدام کویت پیروی کنند. شخصی که به شورای همکاری خلیج‌فارس نزدیک است، می‌گوید: برخی از اعضای مدافع ارزش‌گذاری مجدد به صورت بنیادی با اختلاف ۳۰-۲۰درصد هستند. اگر سقوط ارزش دلار ادامه داشته باشد.

یک گزینه دیگر که در مورد آن صحبت شده است، ارتباط ارز کشورهای خلیج‌فارس با یورو و همچنین دلار است. به طوری که ۵۰درصد از سبد ارزی به یورو باشد. هم‌اکنون بازارهای سلف با وابستگی کمتر نسبت به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند.

گرچه بانک مرکزی امارات درصدد بود در ۲۲ نوامبر با کاهش نرخ بهره کوتاه‌مدت حدس و گمان‌ها را فرو نشاند.

مشکل اصلی کشورهای حوزه خلیج‌فارس این است که تاثیرات تورم‌زای شکوفایی قمیت نفت با وابستگی این کشورها در تضعیف نرخ ارز در حال گسترش است.

تورم که تا سال ۲۰۰۳ در کشورهای حوزه خلیج‌فارس به ندرت بالای ۳درصد بود، اکنون در قطر و امارات دو برابر شده است.

حتی در عربستان سعودی که تورم بسیار ملایم‌تر بوده است، حدود ۵درصد در ماه سپتامبر افزایش یافته است. بیشتر فشارها به دلیل افزایش قیمت غذا در جهان است.

این افزایش قیمت یک موضوع مهم در شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده است.

ارزش‌گذاری مجدد با ارزان‌تر کردن مواد غذایی وارداتی تورم را کاهش خواهد داد. جرالد لیئونن و ماریوس ماراتفتیس، اقتصاددان‌های بانک استاندارد چارتد می‌گویند، اما هزینه‌های مسکن اصلی‌ترین علت تورم در امارات و قطر هستند.

این دو اقتصاد به دلیل درآمدهای بالای نفت نرخ رشد سالانه

۱۰-۸درصد داشته‌اند، این امر موجب جلب کارگران از خارج شده است و نرخ اجاره‌ها را بالا برده است.

نظام انعطاف‌ناپذیر نرخ ارز سیاست‌هایی را در پیش گرفته است که ممکن است فشارها را تعدیل کند. کشورهای وابسته به دلار باید سیاست فدرال رزرو را تقلید کنند.

در حال حاضر که فدرال رزرو در حال تسهیل سیاست‌ مالی خود است، اگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس سیاست مالی خود را سختگیرانه‌تر کنند، ارزش پول آنها از ارزش دلار بالاتر خواهد رفت.

مشکل این است که ممکن است سیاست مناسب برای رکود اقتصادی آمریکا در مورد کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس مناسب نباشد، به خصوص در زمانی که قیمت نفت در حال رسیدن به بالاترین رکورد خود است؛ همان‌طور که در ۲۱ نوامبر برای مدت کوتاهی به ۲۹/۹۹دلار در هر بشکه رسید. فشارها با سپرده‌های نامطمئن به دلیل پیش‌بینی ارزش‌گذاری مجدد، بدتر می‌شود. ارزش‌گذاری مجدد نرخ بهره را کاهش می‌دهد و به شکوفایی اقتصادی دامن می‌زند. بنا به اعلام بانک استاندارد چارترد سال گذشته عرضه گسترده پول بانرخ سالانه ۴۰-۱۵درصد در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس افزایش یافت. اگر برخی از اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس ارتباط کنونی خود را با دلار قطع کنند، چه چیزی را جایگزین آن خواهند کرد؟ آسان‌ترین شگرد ارزش‌گذاری مجدد خواهد بود. یعنی رابطه با دلار را حفظ کنند، اما با نرخ ارز بالاتر. این کار قیمت واردات را کاهش خواهد داد و پول فعال نامطمئن را که به نقدینگی اضافه شده است، جذب خواهد کرد. همچنین با گران کردن سرمایه‌گذاری برای خارجی‌ها و کارگران وارداتی، نیروی بازارهای سرمایه و شاید هزینه‌های مسکن را می‌گیرد. اما ارزش‌گذاری مجدد به مشکل انعطاف‌ناپذیری سیاست نمی‌پردازد، اعضاء شورای همکاری خلیج‌فارس هنوز به فدرال رزرو وابسته خواهند بود. برای پیروی از کویت و ایجاد سبدی از ارزها مسیر مشخص‌تری لازم است. آقای لیئونز تصور می‌کند دلار حدود ۷۰درصد از سبد کویت را تشکیل می‌دهد. و بقیه آن از یورو و دیگر ارزها تشکیل می‌شود. لیئونز می‌گوید: وسواسی در مورد انتخاب ترکیب سبد ارزی این کشور و اینکه کدامیک از ارزها در آن بیشتر استفاده شود به کویت آزادی عمل نسبی در مورد نرخ بهره می‌دهد و این به مثابه یک «سود عالی» است.

اما حتی این نیز ایده‌آل نیست. قیمت پایه نرخ بهره کشورهای ثروتمند جهان برای کشورهای خلیج‌فارس مناسب نیست؛ زیرا قیمت بالای نفت‌خام درآمد کشورهای واردکننده نفت را کاهش می‌دهد، اما درآمد کشورهای صادرکننده نفت را افزایش می‌دهد. برادستسر از شورای روابط خارجی می‌گوید یک راه این است که نفت را به عنوان قیمت در نظر گرفته شده در سبد داشته باشیم.

ارزش‌گذاری مجدد هزینه دارد. سهم عظیم دارایی‌های دلاری در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس نسبت به پول داخلی ارزش‌ کمتری پیدا خواهند کرد. اما تورم مهار نشده نیز ارزش داخلی دارایی‌های خارجی را به شیوه‌ای زیان‌ بارتر کاهش خواهد داد.

تغییر جهت برای کم کردن وابستگی به دلار در کشورهای عضو سازمان همکاری خلیج‌فارس بی‌تردید به دلار آسیب می‌رساند. در بهترین حالت، دلار با نرخ پایین‌تر خریده خواهد شد و به آنچه آقای لیئونز «تنوع بخشی بی‌حاصل» می‌نامد، منجر خواهد شد. در بدترین حالت موجب می‌شود دیگران نیز از این سیاست پیروی کنند و این کار باعث فروش دارایی‌های آمریکا می‌شود. این اصلی‌ترین دلیلی است که عربستان سعودی اکنون که احساسات در مورد دلار بسیار متزلزل است تمایلی به اقدام ندارد. اما با توجه به مشکل تورم، در دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس احتمال دارد یک یا دو کشور دیگر از کویت پیروی کنند.