چگونه ساختمان ایران برگزیده گزارشگری مالی برتر شد؟
اطلاع‌رسانی سریع برای مصرف‌کنندگان اطلاعات
اشاره: گزارشگری دقیق و ارائه اطلاعات به‌هنگام به بازار سرمایه، نقش بسیار موثری در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی سرمایه‌گذاران دارد. وقتی گزارش‌های مالی شرکت‌ها شفاف نیست، ریسک سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد و سرمایه‌گذاران را از حضور مستمر در بازار منع می‌کند. در این مسیر تلاش‌های جدیدی برای ارتقای سطح بهینه گزارشگری مالی در بازار از سوی شمار محدودی از شرکت‌ها صورت گرفته است.
در مهم‌ترین اتفاق، سازمان بورس و اوراق بهادار، ۱۰شرکت از صنایع مختلف حاضر در بازار را به عنوان شرکت‌های برتر در حوزه گزارشگری مالی برگزید که در میان شرکت‌های سرمایه‌گذاری فعال، شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران به عنوان شرکت برتر در امر گزارشگری برگزیده شد. بر همین اساس با جناب آقای «حسین رحمتی»، مدیر مالی شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان گفت‌وگویی درباره فرآیند دستیابی به گزارشگری مالی برتر انجام شده است. «رحمتی» پیش از این مدیرعامل «سرمایه‌گذاری ساختمان نوین» بوده است. وی در بخشی از این مصاحبه می‌گوید: «نشت اطلاعات نهانی در سرمایه‌گذاری ساختمان ایران فاقد وجاهت منطقی است.»
به نظر شما رمز موفقیت در بحث گزارش‌های مالی چیست؟ آیا استانداردهای بورس را رعایت کرده‌اید؟
پاسخ به سوال مطرح شده بسیار بدیهی است. مدیران مالی، دارای شرح وظایف مشخصی هستند. اجرای واژه «توجه» به مسوولیت مربوط، منجر به موفقیت می‌شود.
این فرآیند صرفا متوجه مدیریت مالی نیست. توجه به هر مسوولیتی، بی‌شک موفقیت را در پی دارد.
کیفیت گزارش‌های مالی پس از بحث توجه، به میزان توان و مهارت «تیم‌مالی» هر مجموعه مرتبط است.
خارج از حیطه استانداردهای مالی، موضوع سلیقه قابل اعمال بر گزارش‌های مالی، هم دارای اهمیت است.
الزامات ابلاغی سازمان بورس و اوراق‌بهادار به عنوان یکی از مقامات موثر ناظر، اصولا مسیرهای اصلی را مشخص می‌کند.
توجه به مسوولیت، توسط تیم‌مالی، رعایت استانداردهای حسابداری و حسابرسی، حرکت در چارچوب الزامات سازمان بورس اوراق‌بهادار و دخالت سلیقه مثبت به همراه رعایت اصول عام حرفه به گزارش‌دهی مطلوب منجر می‌شود.
در این میان توجه به اینکه گزارش‌های منتشر شده به چه میزان نیاز استفاده‌کنندگان را رفع می‌کند، از اهمیت خاصی برخوردار است.
گزارش‌هایی که اصولا از طرف شرکت‌های بورسی و از طریق سازمان ذی‌ربط اطلاع‌رسانی می‌شود، بر مبنای سرفصل‌های کارشناسی شده‌ای که از طرف واحدهای سازمان بورس به شرکت‌ها ابلاغ می‌گردند، تهیه می‌شود و بدیهی است اطلاعات منتشر شده با گذر از فیلتری موثق در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد. در بخش اطلاع‌رسانی شرکت‌های بورسی، با رعایت جمیع جهات فوق، عمدتا اطلاع‌رسانی در خصوص عملکرد مالی، وضعیت مالی و حتی جریانات نقدینگی صورت می‌پذیرد.
این بخش‌ها به عنوان سه رکن، مورد توجه مدیران، سهامداران و سایر افرادی که اطلاعات یک شرکت را مطالعه می‌کنند، تلقی می‌شوند.
اگر ساختمان ایران توانسته است در جمع ده شرکت برتر از حیث گزارشگری قرار گیرد، پس قطعا استانداردهای بورس را رعایت کرده است.
انتشار این گزارش‌ها، چه نقشی در جلوگیری از نشت اطلاعات نهانی می‌تواند داشته باشد؟
نهادهای زیرمجموعه بورس اوراق‌بهادار از شرکت‌هایی که سهامشان در تالار فهرست می‌شود، گزارش‌های ماهانه، فصلی، میان‌دوره‌ای، سالانه و در مواقعی سایر گزارش‌های مقطعی را دریافت و در چهارچوب فرم‌هایی یکسان که قابلیت مقایسه را دارد، به اطلاع سهامداران می‌رسانند.
مدیران شرکت‌ها به عنوان منتخبان سهامداران در مقاطع فوق به نهادهای ذی‌ربط سازمان بورس اطلاعات می‌دهند.
جداول و اطلاعات مورد درخواست بورس به گونه‌ای طراحی شده است که در صورت تکمیل آن به صورت دقیق، حداقل ماهی یک‌بار اطلاعات نهایی به بازار ارائه می‌شود. اگر فرآیند فوق با دقت توسط مدیران مالی انجام شود، در شرکت‌هایی همچون ساختمان ایران برای عملکرد ۱۲ ماهه، اطلاعات نهفته‌ای باقی نمی‌ماند که «نشت اطلاعات» معنی پیدا کند.
عملکرد اطلاع‌رسانی ساختمان ایران طی سال‌‌های قبل و سال‌جاری و به تبع آن سنوات آتی به گونه‌ای بوده و خواهد بود که بعید است حرف ناگفته‌ای برای پایان دوره باقی بماند.
نگاهی کوتاه و گذرا به گذشته این شرکت، این واقعیت را که نشت اطلاعات نهانی یا وجود اطلاعات خاصی در این مجموعه دور از نظر سهامداران وجود داشته باشد، فاقد وجاهت منطقی است.
مهم‌ترین انتظارات سازمان بورس از شرکت شما در خصوص گزارش‌های مالی چه بوده است و شرکت تا چه میزان انتظارات را برآورده کرده است؟
اصولا انتظارات سازمان بورس برای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده از حیث اصول پایه، یکسان است. فرم‌های درخواست اطلاعات بورس را عمدتا سهامداران و سرمایه‌گذاران می‌شناسند.
اینکه بورس اطلاعات جامع و مفید را از مدیران یک شرکت انتظار دارد، بسیار بدیهی است ولی تا چه میزان انتظارات آنان برآورده شده است، باید به نظارت مسوولین نهادهای ذی‌ربط بورس توجه کرد.
در تاریخ فعالیت سازمان بورس اوراق‌بهادار، برای اولین بار است که بدون اطلاع مدیران شرکت‌ها این ارزیابی صورت پذیرفته و اطلاع‌رسانی عمومی شده است. در این خصوص حضور ساختمان ایران در ۱۰ شرکت برتر بورس و مهم‌تر، قرار گرفتن در سه شرکت اول از ترکیب ده شرکت، نتیجه نظارتی است که حرفه‌ای‌ترین ناظر بازار سرمایه، محاسبه و منتشر کرده است. این نتیجه پاسخ به انتظاراتی است از این قبیل:
۱ - اطلاعات کیفی با دقت به اطلاعات کمی تبدیل شود.
۲ - اطلاعات کمی مطابق سرفصل‌های پیش‌بینی شده طبقه‌بندی و گزارش شود.
۳ - گزارش‌های تدوین شده توسط مدیرمالی و مدیرعامل شرکت تایید شود.
۴ - در محدوده زمانی تعیین شده این اطلاعات به اداره ذی‌ربط سازمان بورس ارسال شود.
۵ - چنانچه اتفاق خاصی وضعیت مالی یا عملکرد شرکت را تحت‌‌شعاع قرار دهد، فوری اطلاع‌رسانی شود.
رئوس مطالب فوق بسیار ساده است. پس انتظارات بورس به ظاهر خیلی پیچیده نیست. اما اهمیت موضوع مشتمل بر دقت مورد انتظار، ارائه اطلاعات صحیح، ارائه اطلاعات جامع، ارسال اطلاعات به موقع، رعایت ثبات رویه در شیوه ارائه اطلاعات، عدم ارائه اطلاعات غیر رسمی، توجه خاص به رعایت حقوق سهامداران بالاخص تساوی حقوق سهامداران و ... است که نقش مدیر مالی هر سازمان در پاسخ به ارائه اطلاعات بر مبنای اصول فوق پر اهمیت تلقی می‌شود.
به نظر شما خلاءهای گزارشگری مالی شرکت‌ها به طور عمده در بازار سرمایه کشور چیست؟
شرکت‌های سهامی‌عام با انواع شرکت‌های دنیای اشخاص حقوقی متفاوتند.
این شرکت‌ها باید بسیار روشن و روان عمل کنند. پس الزاما باید بسیار شفاف اطلاع‌رسانی کنند. بدین ترتیب با رعایت اصول سازمانی، هر سهامدار و نهاد ناظری حق دارد با رعایت اصول مربوط، به جزئی‌ترین اطلاعات این شرکت‌ها با رعایت تساوی حقوق سهامداران دیگر دسترسی داشته باشد.
البته رعایت جزئیات حقوق مدنی و سایر محدودیت‌های قانونی، اصولا بر این اطلاع‌رسانی و نظارت حکمفرما خواهد بود. به عنوان مثال چون شرکت سهامی عام است، بانک‌ها مکلف نیستند نقدینگی شرکت را به سهامداران اعلام کنند یا جزئیات اطلاعات پرسنلی در اختیار سهامداران قرار گیرد. حتی سازمان بورس هم در حد معمول و متداول اطلاعات را از شرکت‌ها دریافت می‌کند.
از این اطلاعات خاص که بگذریم، سایر اطلاعات در شرکت‌های سهامی عام باید به گونه‌ای باشد که محدودیتی در اطلاع‌رسانی و مطلع شدن سهامداران برای تصمیم‌گیری وجود نداشته باشد. به عنوان نمونه در مجمعی حضور داشتم که تعدادی از سهامداران ارزش معاملاتی (روز) یکی از دارایی‌ها را از مدیرعامل درخواست می‌کردند و ایشان از پاسخ امتناع
می‌ورزید.
اصرار بیش از حد سهامداران حاضر، باعث شد مدیرعامل شرکت اعلام کند یکی از خریداران این دارایی در سالن مجمع حضور دارد، اجازه بفرمایید تا بنده بتوانم در جهت رعایت حقوق شما سهامداران، این پاسخ را به بعد موکول کنم. پس اطلاع‌رسانی باید در زمان موثر و به موقع صورت پذیرد. درنتیجه شرکت‌های سهامی‌عام مکلف به ارائه اطلاعات هستند، اما سهامداران هم در حدی که نیاز واقعی وجود دارد، باید انتظار دریافت اطلاعات داشته باشند.
اگر سهامداران، ناظران، مدیران و ... یک شرکت سهامی‌عام به معنی واقعی به فرآیند فوق معتقد باشند، هرگز خلائی در گزارشگری مالی ایجاد نخواهد شد. اگر واقعا خلائی وجود دارد، ناشی از عدم شناخت ماهیت این نوع شرکت‌ها و مشخصات فوق است که امروزه شاهد اطلاع‌رسانی، فرهنگ سازی و تلاش سازمان بورس در این خصوص هستیم.
در تصمیم به‌هنگام معامله کردن در خرید و فروش سهام این شرکت تا چه اندازه انتشار گزارش‌ها و صورت‌های مالی موثر بوده است؟
برای معامله سهام مسائل متعددی وجود دارد. ارائه اطلاعات و گزارش‌ها به تنهایی تصمیم‌ساز نیستند و به عنوان یکی از موثرترین عوامل بالاخص در بازار کنونی تلقی می‌شوند.
تصمیم به معامله سهام یک شرکت از سه دیدگاه قابل ملاحظه و توجه است. مدیران شرکت اولین گروه می‌باشند که با ابزار عملکرد شرکت، بازارساز‌های موثری هستند.
سهامداران عمده شرکت گروه دیگر این مجموعه هستند که با انجام محاسبات و تسلط به شرایط و موقعیت شرکت اصولا بازارگردانی می‌کنند.
سهامداران اشخاص حقیقی به‌رغم کوچک بودن از حیث منابع در اختیار، نقش بسیار حیاتی دارند. این گروه مصرف‌کننده بسیار موثر اطلاعات شرکت‌ها هستند و بازار با حضور این سهامداران اقبال‌سنجی می‌شود.
این گروه از سهامداران به اندازه سهامداران عمده حق دارند اطلاعات دقیق و شفاف شرکت‌ها را دریافت نمایند. پس سهامداران اشخاص حقیقی مکملی برای بازارسازان و بازارگردانان هستند.
امروز اقدام به معامله سهام با یک دهه گذشته بسیار متفاوت است. قبل از دهه ۷۰ اوضاع بورس ایران بسیار متفاوت بود و دوران «اعتبارات» را سپری می‌کرد. سهام به شکل امروز و از طریق سیستم معامله نمی‌شد.
اگر کارگزاران بزرگ و ریش‌سفید دست خود را برای خرید سهام عرضه شده بالا می‌بردند، دیگر حجم و قیمت معامله مهم نبود، دیگر کارگزاران حرمت‌ها را رعایت می‌کردند، البته از فعالان بازار سرمایه هم خبری نبود و بورس در حد یک شرکت تعاونی کوچک فعال بود، با ایجاد نرم‌افزار و انجام معاملات از طریق رایانه این امکان جای خود را به دوران «اعتمادها» سپرد. فقط کافی بود کارگزاری منابع سهامداران را دریافت کند و سهمی به ایشان تخصیص می‌داد، هیچ محدودیتی برای افزایش یا کاهش قیمت وجود نداشت. تعداد سهامداران و شرکت‌های بورسی محدود و صرفا در کل کشور یک تالار وجود داشت. پس نوع سهم برای خرید مهم نبود.
اینکه سهامداری مورد عنایت یک کارگزار قرار می‌گرفت کافی بود. بدین ترتیب و ناخواسته سهامداران به کارگزاران اعتماد کامل داشتند و دوران «اعتمادها» خیلی طول نکشید و سپس اعتمادها (پس از سال ۱۳۷۴) جای خود را به دوران ارتباطات سپرد.
معنی این دوران بسیار شفاف است. از سال ۷۸ زمزمه جایگزینی دوران جدیدی با عنوان دوران محاسبات شروع شد و این انتظار می‌رفت که با سرعت جایگزینی قبل، این دوران آغاز شود.
مدت زمانی طولانی‌تر و فراتر از انتظار گذشت تا دوران محاسبات به شکل ملموس امروزه احساس شد؛ به گونه‌ای که می‌توانیم امروز را دوران محاسبات تلقی کنیم.
در دوران محاسبات ارائه اطلاعات شفاف و به موقع بسیار پر اهمیت است.
تصمیم‌گیری و توان انجام محاسبات صحیح، بخش مکمل فرآیند اطلاع‌رسانی است. می‌دانید، می‌دانند و می‌دانیم که در حال حاضر سهامدارانی در بازار حضور دارند که از مدیران شرکت‌ها، با دقت بیشتری به ارزیابی سهام واقفند. شرکت‌ها با دقت بیشتری اطلاعات می‌دهند.
بورس با سرعت، اطلاعات دریافتی را منتشر می‌کند. نرم‌افزارهای متفاوتی برای محاسبات لازم به بازار عرضه شده است. سایت بورس به عنوان به‌روزترین و جدی‌‌ترین سایت اقتصادی کشور فعال شده است. تعداد زیادی از اشخاص حقوقی، با فعالیت‌های متفاوت، بخشی از عملکرد سالانه خود را به بازار سرمایه گره زده‌اند.
در این میان تالار شیشه‌ای حافظ جایگزین زمین، ماشین‌آلات، تاسیسات و دارایی‌های ثروت‌ساز بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌هایی با سایر فعالیت‌ها شده است.
سهامداران اشخاص حقیقی به عنوان فعالان بازار سرمایه از رشته‌های تحصیلی متفاوت نهادهای رسمی و غیررسمی را تشکیل داده‌اند.
در مجموع این گروه‌های متفاوت جامعه‌ای را شکل داده‌اند. پس بسیار بدیهی است که دوران محاسبات بر بازار سرمایه حکمفرما شده است. در چنین شرایطی صرفا اطلاع‌رسانی به موقع و صحیح است که می‌تواند تصمیم‌ساز باشد.
فراموش نکنیم که در گذشته، حال و آینده سرمایه‌گذارانی خواهند بود که متناسب با جریانات و موج‌های متفاوت، تصمیم بگیرند ولی این موج‌ها و جوها ناشی از محاسباتی خواهد بود که توسط گروهی مطلع بر اساس اطلاعات دریافتی شرکت‌ها تولید
خواهد شد.
در پایان چرا شما به عنوان یک شرکت سرمایه‌گذاری در این بخش انتخاب شدید؟
ساختمان ایران از حیث گزارشگری مالی به عنوان یکی از ده شرکت برتر (سومین شرکت) بورس انتخاب شد. برای اولین بار این اتفاق میمون در تاریخ بورس به وقوع پیوست. بنده به عنوان یکی از مدیران مالی منتخب از این ارزیابی اطلاعی نداشتم. جلسه هم‌عرضی با زمان برگزاری همایش مربوط که مربوط به مجمع یکی از شرکت‌های خانواده ساختمان بود، باعث شد در این جلسه نباشم. باید به عنوان مدیری که مسیری را کاملا طی نکردم، از تمامی دست‌اندرکاران و برگزار‌کنندگان همایش مربوط عذرخواهی کنم. ترکیب ده شرکت برتر، مؤید این واقعیت است که نوع فعالیت، تعیین‌کننده نبوده است و شیوه ارزیابی بر اساس پارامترهای اطلاع‌رسانی تعیین شده توسط بورس بوده است.
...واما نکته مهم
دو دهه از طرح موضوع اصطلاح مهندسی مالی می‌گذرد. رشته حسابداری محض، در گذشته صرفا به عنوان زیر مجموعه‌ای از رشته علوم انسانی انتخاب رشته می‌شد؛ ولی در حال حاضر به عنوان زیر رشته سایر علوم قابل‌انتخاب است. پس زمینه مهندسی بودن رشته حسابداری از هر حیث مهیا است.
انتظار آن است که پس از دو دهه این موضوع کاملا جا بیافتد ولی این گونه نیست.
اهمیت امور مالی در شرکت‌ها به نگاه مدیران ارشد آن سازمان مربوط می‌شود. شرکت‌ها با هر نوع فعالیت، چنانچه اهمیت واقعی این نهاد را لحاظ کنند، کمتر دچار مشکل و به عبارتی موفق‌تر عمل خواهند کرد.
متاسفانه در بعضی از موارد، تحصیل‌کردگان رشته های مالی در پاره‌ای از بنگاه‌های خصوصی با اهداف خاص از جمله اداره امور مالیاتی، ارسال به موقع اظهار نامه مالیاتی (برای پرداخت حداقل مالیات)، ارائه صورت‌های قابل قبول بانک‌ها برای دریافت تسهیلات، ارائه ترازهای پرحجم برای اخذ رتبه مناسب در ارزیابی‌های مربوط به اخذ قراردادها، محدود کردن پرداخت‌هایی تحت عنوان دیون دولتی، صرفا اخذ گزارش حسابرسی مطلوب، برگزاری مجمع و... به کار گرفته می‌شوند و حتی در پاره‌ای از موارد تحصیل‌کردگان رشته‌های حسابداری با ۳۰ سال سابقه، هنوز کارشناس باقی می‌مانند.
تمامی موارد فوق بخشی از حیطه فعالیت نهاد امور مالی است. تهیه گزارش‌های کیفی، متناسب با صورت‌های مالی
(که اصولا استاندارد و یکسان هستند)، مطالعه و تدوین ساختار مالی، مدیریت ترازنامه، مقایسه عملکرد با مجموعه‌های موفق و مشابه و... به همراه تجزیه و تحلیل عملکرد گذشته به عنوان مبنایی موثر برای تصمیم‌گیری آتی، همان مشخصه‌ای است که رشته تحصیلی و کاری عام مالی را به نهادی فنی، موثر، قابل اتکا و اجتناب‌ناپذیر تبدیل می‌کند.
البته همه می‌دانند که فعالیت مالی به معنی صرف حسابداری نیست. بازار پول، بازار سرمایه، واسطه‌گری‌ها، انواع کارگزاری و... فعالیت مالی محسوب می‌شوند.
به شرح آنچه عرض داشتم، زمان آن فرا رسیده است که تحصیل‌کردگان رشته‌های مالی با توجه خاص به ماهیت موضوع حرفه، مسوولیت‌پذیری و فرهنگ‌سازی در نهادهای مربوط را در دستور کار قرار دهند و با اعتقاد راسخ به فنی بودن حرفه، ماهیت مهندسی این رشته را به اثبات برسانند.
اقدام سازمان بورس اوراق‌بهادار در همایش اخیر، شروعی برای این فرآیند مهم است.
ارسال نظر