دنیای اقتصاد- «حساب ذخیره ارزی صد در صد از اهداف اولیه تشکیل خود دور شده است»

وضعیت نامناسب استفاده از دلارهای نفتی، تزریق نقدینگی به جامعه، بروز بیماری هلندی در اقتصاد کشور و افزایش تورم ناشی از پول نفت، همه و همه اقتصاددانان را به این نتیجه رسانده که حساب ذخیره ارزی شکست خورده و با دور شدن از اهداف اولیه امروز تبدیل به یک معضل برای اقتصاد ایران شده است. تمامی این موارد به استفاده نادرست دولت نهم از حساب ذخیره، برداشت‌های مکرر از آن و هزینه در بخش‌های جاری و نه در امور زیربنایی است.این انتقادات در شرایطی به دولت نهم مطرح می‌شود که زمزمه‌هایی مبنی بر برداشت‌های خودسرانه و بدون کسب اجازه دولت از حساب ذخیره به گوش می‌رسد.

غلامحسین مظفری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه به دنیای اقتصاد گفت که «وزیر نیرو در کمیسیون اعلام کرد دولت برای پرداخت بدهی معوقه پیمانکاران وزارت نیرو از حساب ذخیره ارزی برداشت کرده است در صورتی که این موضوع اگر صحت داشته باشد مغایر با قانون است و دولت بدون کسب اجازه از مجلس تخلف کرده است».

هادی حق‌‌شناس، عضو هیات‌رییسه کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز معتقد است: «سال‌های گذشته با تصویب متمم و درخواست‌های مکرر دولت برای برداشت از حساب ذخیره ارزی، موجودی حساب به شدت کاهش یافته و رقم آن اکنون در حدود ۱۰میلیارد دلار است».

در واقع تفکر اصلی حاکم بر قانون برنامه سوم توسعه که موضوع تشکیل حساب ذخیره ارزی را مطرح کرد این بود که درآمد حاصل از صادرات نفت خام که یک ثروت ملی است، باید صرف ظرفیت‌های تولید شود که ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کند. به این منظور پیش‌بینی شد تا ۵۰درصد از مازاد درآمد نفت نسبت به سقف‌های هزینه سالانه ارزی که برای دولت مصوبه شده بود صرفا برای ایجاد ظرفیت‌های تولیدی در طرح‌های سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی مورد استفاده قرار گیرد.

برای ۵۰درصد مابقی نیز، جبران کسری بودجه دولت پیش‌بینی شده بود. مدیریت حساب ذخیره ارزی و برداشت ارزی دولت از حساب مذکور هم قرار بود که دوراندیشانه و با رعایت صرفه و صلاح نسل‌های آینه کشور باشد موضوعی که به نظر می‌رسد به فراموشی سپرده شد.دور شدن از اهداف حساب ذخیره ارزی مورد انتقاد پژوهشکده امور اقتصادی وزارت اقتصاد نیز قرار دارد.

این مرکز در گزارشی عنوان می‌کند: «بررسی عملکرد حساب ذخیره ارزی نشان می‌دهد نهادی که برای ایمن‌سازی اقتصاد داخل و به طور خالص بودجه دولت از شوک‌های بازار جهانی نفت، انضباط بخشیدن به رفتار سیاست‌گذاران مالی و ایجاد یک منبع مالی برای سرمایه‌گذاری‌های بین نسلی تاسیس شده بود در برخی از ابعاد موفقیت چندانی نداشته است». به نظر می‌رسد با توجه به افزایش بی‌سابقه قیمت نفت طی دو سال اخیر اگر مدیریت قوی و کارشناسانه‌ای به این حساب حاکم بود می‌توانست نقش چشم‌گیری را در بعد تامین منابع ارزی برای سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی ایفا کند.

مظفری با انتقاد از عملکرد دولت و مجلس در قبال برداشت‌های مکرر از حساب ذخیره ارزی می‌گوید: «فلسفه تاسیس حساب ذخیره ارزی استفاده از پول نفت در امور زیربنایی کشور بود اما نه تنها این اتفاق رخ نداد بلکه اکنون استفاده از دلارهای نفتی در اقتصاد کشور گریبان مردم را گرفته است و به صورت غول تورم آنها را در فشار قرار داده است».