با تنزل ارزش دلار و تورم وارداتی روی می‌دهد
بحران اقتصادی در حوزه خلیج‌فارس
تورم وارداتی یک تهدید بزرگ برای اقتصاد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است. تورم وارداتی در اثر ثبات ارزش پول این کشورها در برابر دلار آمریکا و تنزل ارزش دلار به اقتصاد تحمیل می‌شود. پس از اینکه صندوق ذخایر ارزی ایالات متحده آمریکا از کاهش نرخ بهره بانکی برای چندمین بار طی سال‌های اخیرخبر داد و نرخ بهره بانکی این کشور به پایین ترین سطح خود در تاریخ نظام بانکی آمریکا رسید، ارزش دلار سقوط کرد.
طی سه روز جنجال برانگیز و حیاتی برای اقتصاد آمریکا صندوق ذخایر ارزی این کشور تصمیم گرفت تا برای ممانعت از افزایش بی رویه نرخ تورم و ارتقای سطح سیالیت در بازار پولی این سرزمین نرخ بهره را از ۲۵/۵درصد به ۷۵/۴درصد کاهش دهد.
با اجرای این طرح ارزش دلار به پایین‌ترین سطح طی ۱۶ سال اخیر رسید. برخی از تحلیل‌گران دلیل تنزل ناگهانی ارزش دلار را تاثیر روانی تصمیم صندوق ذخایر ارزی آمریکا دانستند. آنها بر این باورند: کاهش نرخ بهره باردیگر بر این نکته تاکید کرد که اوضاع اقتصادی آمریکا بسیار نابسامان است.
سقوط بازار مسکن، افزایش نرخ تورم، افزایش کسری تراز تجاری و کسری بودجه از عواملی است که بن برنانکه رییس صندوق ذخایر ارزی ایالات متحده آمریکا را به این تصمیم واداشت.
بن برنانکه در مصاحبه‌ای با وال‌استریت ژورنال در مورد پیامدهای این قانون جدید گفته است ما امیدواریم با کاهش نرخ بهره بر شمار متقاضیان وام افزوده شود. این مساله سبب افزایش هزینه‌های مصرفی و سرمایه‌گذاری می‌شود و زمینه را برای گردش سریع‌تر چرخ‌های اقتصاد فراهم می‌کند.
اما این مساله که به گفته بسیاری از تحلیل‌گران نه یک موضوع اقتصادی در آمریکا، بلکه یک مساله جهانی است، روی سیاست‌های اقتصادی کشورهای حوزه خلیج چه تاثیری دارد؟
سایت مارکت واچ در این مورد می‌نویسد به نظر می‌رسد کشورهای حوزه خلیج‌فارس به منظورکاهش تاثیر سیاست آمریکا روی اقتصاد خود راه کویت را دنبال خواهند کرد. کویت پس از اعلام تصمیم صندوق ذخایر ارزی آمریکا به منظور کاهش تنش‌های اقتصادی بین کشورش و جهان به تنزل نرخ بهره بانکی اقدام کرد.
پس از اینکه آمریکا نرخ بهره خود را ۵/۰درصد کاهش داد، کشور کویت نیز نرخ بهره خود را به همین میزان کم کرد. امارات متحده عربی برای همسو شدن با سیاست پولی آمریکا یا به عبارت بهتر کمتر شدن تاثیر مخرب این سیاست روی اقتصادش نرخ بهره خود را ۱۵/۰درصد تنزل داد.
علاوه بر آن بانک مرکزی کویت در روز بیست و سوم ماه سپتامبر اعلام کرد مکانیزیم نرخ تبادل ارز خود را از دلار به سبد ارزی تغییر خواهد داد. این مساله سبب می‌شود تا تحولات بازار دلار روی اقتصاد داخلی این کشور تاثیرکمتری بگذارد. در این روز کویت ارزش پول خود را ۳۷/۰درصد کاهش داد تا مانع از افزایش بی رویه تورم در کشور شود.
اما کشورهای عربستان- بزرگترین کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس - به همراه بحرین و عمان - کوچکترین اعضای این شورا- اعلام کردند که تصمیمی برای تغییر مکانیزم نرخ تبادل ارز و نرخ بهره بانکی خود ندارند.
سخنگوی بانک مرکزی عربستان در روز بیست و دوم سپتامبر در مصاحبه با خبرنگار الجزیره گفته بود با توجه به موقعیت اقتصادی و سیالیت بازار پولی عربستان دلیلی برای تغییر نرخ بهره بانکی در این کشور وجود ندارد.
استیو برایس، اقتصاد دان بخش خاورمیانه در بانک استاندارد چارتر از تصمیم عربستان ابراز شگفتی کرد و گفت ما انتظار داشتیم عربستان نرخ بهره بانکی را مطابق با آمریکا تغییر دهد، ولی از سیاست ثبات ارزش پول کشورش در برابر دلار دفاع کند.
ولی واقعیت نشان داد که عربستان ضمن عدم مخالفت با وضعیت حاکم بربازار پولی خود تصمیمی برای افزایش نرخ بهره و همسو شدن با آمریکا نیز ندارد.
البته بسیاری از تحلیل‌گران بر این باورند عربستان قدم به قدم در صدد اصلاح نظام تبادل ارز خود است.
این کشور بسیار مدبرانه در مکانیزم تبادل ارز تغییر ایجاد می‌کند و اولین گام آن هم ایجاد سبد ارز به جای ذخیره دلاری است.
این طرح از سال گذشته در عربستان آغاز شد، ولی هنوز کامل نشده است و نظام ارزش‌گذاری پول آنها تغییری نکرده است.
روزنامه دیلی تلگراف چاپ لندن این اقدام عربستان را اولین گام‌های استقلال بازار پولی این کشور از آمریکا خواند و نوشت: عربستان در صدد تغییر نرخ مبادله ریال عربستان و دلار آمریکا و ایجاد یک مکانیزم ارزش‌گذاری تازه است.
کتی لاین، استراتژیست ارشد در مرکز تحقیقاتی بازارهای سرمایه‌ای فارکس می‌گوید:عربستان با داشتن ۲۵درصد از ذخایر تایید شده نفتی در جهان بزرگترین صادر کننده اوپکی محسوب می‌شود و با توجه به رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی و مبادله آن با دلار آمریکا فعلا دلیلی برای همسو شدن با آمریکا در کاهش نرخ بهره بانکی نمی‌بیند، ولی این یک تصمیم کوتاه مدت است.
لاین بر این باور است که اقدام کویت و امارات مدبرانه و صحیح بود و دیگر کشورهای منطقه هم باید همین راه را بپیمایند تا بتوانند از آسیب‌ها مصون بمانند.
وی در این مورد می‌گوید این تصمیم کویت بیشتر از اینکه یک تصمیم سیاسی باشد، یک رویکرد اقتصادی درست بود. این سیاست با توجه به عدم تمایل اغلب کشورهای عربی به تغییر ارزش‌گذاری واحد پول خود کاملا درست است.
هم اکنون نسبت ارزش پول اغلب کشورهای حوزه خلیج‌فارس در برابر دلار آمریکا ثابت است و ارزش پول این کشورها نه در اثر تغییرات اقتصادی و تجاری در داخل که بر اثرتغییر ارزش دلار تعیین می‌شود.
برایان دالن، استراتژیست بازار پول در مرکز مطالعاتی فارکس می‌گوید، کشورهای حوزه خلیج‌فارس ارزش پول کشورشان نسبت به دلار آمریکا را تثبیت کردند، غافل از اینکه به اقتصاد خود آسیب‌های زیادی وارد می‌آورند.
اما کاهش نرخ بهره در آمریکا باعث افزایش فشارهای تورمی در کشورهای حوزه خلیج فارس می‌شود. سرهان شویک، اقتصاددان مورگان استنلی معتقد است: ادامه روند کاهشی ارزش دلار در برابر دیگر واحدهای پول جهان سبب می‌شود فشارهای تورمی‌روی اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس بیشتر شود.
این فشار روی طبقه ضعیف و متوسط بیشتر خواهد بود، بالاخص کسانی که در سال‌های اخیر وام‌هایی را از بانک‌ها دریافت کردند و هم اکنون مشغول باز پرداخت آن هستند.
آمارها نشان می‌دهد در سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۰ میلادی متوسط نرخ تورم در خاورمیانه برابر با ۱/۰درصد بود در حالی‌که در سال ۲۰۰۶ میلادی نرخ تورم در این منطقه به ۵/۶درصد رسید که یکی از دلایل آن تغییرات ارزش دلار و افول اقتصادی آمریکا است.
شویک افزود تورم ایجاد شده در منطقه، یک تورم وارداتی است که در اثر تغییر سیاست‌های یک کشور دیگر به اقتصاد منطقه تحمیل شده است.
تورم وارداتی یک تهدید بزرگ برای اقتصاد است. این تهدید در اثر ثبات ارزش پول کشورهای منطقه با دلار آمریکا وتنزل ارزش دلار به دلیل تحولات اقتصادی آمریکا یا هر عامل دیگری ایجاد شد.
برخی از اقتصاددانان امیدوارند دلارهای نفتی که در اثر رشد بی سابقه قیمت نفت به اقتصاد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس درون ریز می‌شود، بتواند فشارهای تورمی را تعدیل کند. اما شویک این نظریه را نادرست می‌شمارد.
شویک در مصاحبه با گلف دیلی در این مورد می‌گوید: تا زمانی که سران اقتصادی کشورهای حوزه خلیج‌فارس به اصلاح نرخ برابری واحد پول خود در برابر دلار آمریکا اقدام نکنند، از فشارهای تورمی در اقتصاد آنها کاسته
نخواهدشد.
زمانی که نرخ برابری واحد پول این کشورها در برابر دلار ثابت باشد، قیمت واحد پول یک کشور در برابر دلار- پول مرجع کشورهای حوزه خلیج‌فارس- ثابت است و زمانی که ارزش دلار تنزل یابد، ارزش واحد پول کشور دیگر هم کاهش می‌یابد.
مارک شاندلر، رییس بخش استراتژی بازار پول در مرکز براون برادرز هریمن در مورد نحوه ثابت نگه داشتن ارزش پول یک کشور در برابر دلار می‌گوید: کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای تثبیت ارزش پول کشورشان در برابر دلار به خرید و فروش پول کشورشان با دلار آمریکا اقدام می‌کنند.
به همین منظور ضرورت دارد همیشه سهم کلانی دلاردر صندوق ذخایر آنها وجود داشته باشد، ولی در سال‌های اخیر برخی از کشورهای منطقه از قبیل کویت و عربستان به ایجاد سبد ارزی اقدام کردند که این اولین گام در تغییر مکانیزم ارزی کشورها است.
کشورهای حوزه خلیج‌فارس در اجلاسی که روزهای آغازین ماه جاری در عربستان داشتند، بر ضرورت داشتن نظام پولی مستقل از آمریکا تاکید کردند، ولی زمان عملی کردن آن را تعیین نکردند.
از طرف دیگر مساله ایجاد واحد پول مشترک نیز از مباحث مهم مطرح شده در این اجلاس بود که قرار براین شد تا پایان دهه حاضر به اجرا درآید، اما برایس بر این باور است، با توجه به اختلاف کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مورد مسائل پولی که در مواجهه با وضعیت کنونی دلار آمریکا بارزتر شد تا سال ۲۰۱۰میلادی ایجاد واحد پول مشترک در این منطقه عملی نخواهد بود.
منبع:irdiplomacy.ir
ارسال نظر