اعظم ویسمه

سرانجام دعوای دولت نهم و شهرداری تهران بر سر اولویت مترو یا مونوریل به مجلس کشیده شد و نمایندگان جانب محمدباقر قالیباف شهردار تهران را گرفتند. به دنبال موافقت نمایندگان با پیشنهاد شهرداری تهران، دولت موظف شد سیاست‌های حمل‌ونقل همگانی شهری را به گونه‌ای تنظیم کند که از ابتدای سال ۱۳۹۱، ۷۵درصد سفرهای درون شهری پوشش داده شود و در این میان، سهم حمل‌ونقل ریلی (مترو) ۳۰درصد، اتوبوسرانی ۲۵درصد و تاکسیرانی ۲۰درصد برای تهران باشد. نمایندگان مجلس روز گذشته در شرایطی دولت را ملزم به اختصاص بودجه برای توسعه مترو به خصوص در تهران کردند که این موضوع از ابتدای تشکیل دولت نهم و حضور محمدباقر قالیباف در شهرداری تهران همواره، اختلاف برانگیز بوده است در حالی که شهردار تهران معتقد است مترو باید در تهران توسعه و گسترش یابد، رییس دولت نهم به دنبال تحقق وعده خود در زمان شهرداری تهران برای ایجاد مونوریل است، در این میان شهردار تهران همواره به اختصاص ندادن بودجه از سوی دولت برای خرید واگن و گسترش خطوط مترو انتقاد و عنوان می‌کند دولت به موازات شهرداری با دخالت در وظایف آن در صدد ایجاد مونوریل است. روز گذشته صحن علنی مجلس هنگام بررسی ماده ۷ لایحه توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت به محل این اختلافات تبدیل شد به نحوی که مصطفی پورمحمدی، وزیر کشور به عنوان نماینده دولت و محمدباقر قالیباف، شهردار تهران به دفاع از مواضع خود پرداختند.

دولت در ماده ۷ این لایحه پیش‌بینی کرده بود سیاست‌های بخش حمل‌ونقل همگانی شهری را به گونه‌ای تنظیم کند که از ابتدای سال ۱۳۹۱ ه.ش در مجموع ۷۵درصد سفرهای درون‌شهری پوشش داده شده و سهم حمل‌ونقل همگانی از سفرهای شهری با اولویت اتوبوس (۴۰درصد) تاکسی (۲۵) و مترو (۱۰درصد) باشد.

هنگام بررسی این ماده علی ریاض، نماینده تهران و عضو فراکسیون مدیریت شهری پیشنهادی را برای الحاق به این ماده مطرح کرد که براساس آن در شهر تهران سهم حمل‌ونقل عمومی از کل سفرهای درون‌شهری برای اتوبوسرانی، تاکسیرانی و مترو به ترتیب ۲۵درصد، ۲۰درصد و ۳۰درصد باشد.

ریاض در دفاع از این پیشنهاد گفت: هر قطار مترو معادل ۳۰ اتوبوس مسافر جابه‌جا می‌کند و به نفع کلانشهرها است که به سمت توسعه ناوگان ریلی حرکت کنند، اما با ۱۰درصد سهمی که دولت در نظر گرفته این موضوع هیچ‌گاه محقق نمی‌شود. رضا طلایی‌نیک، دیگر عضو فراکسیون مدیریت شهری نیز در دفاع از پیشنهاد ریاض تصریح کرد که این پیشنهاد یک موقعیت مناسب برای حمل‌ونقل شهرها ایجاد می‌کند. به گفته طلایی‌نیک، وضعیت حمل و نقل در شهر تهران یک وضعیت نامناسبی را از لحاظ ترافیکی، آلودگی هوا به وجود آورده است.وی ادامه داد: در شهرهای با حداقل یک‌میلیون جمعیت حداقل سهم مترو ۴۰درصد است، اما این سهم در تهران در‌حال‌حاضر تنها ۶درصد است.

عضو فراکسیون مدیریت شهری ادامه داد: قبل از اینکه کالبد شهرها آنقدر متراکم شود که دیگر نتوانیم خطوط ریلی ایجاد کنیم، بهتر است مترو را گسترش دهیم.

طلایی‌نیک تصریح کرد: دو سال است که بین شهرداری و دولت بر سر بودجه ریلی اختلاف وجود دارد. دولت سهم کلانشهرها را نمی‌دهد، به نظر می‌رسد مجلس باید در یک اقدام اصولگرایانه به این اختلاف پایان دهد، زیرا این اختلافات به زیان دولت و مجلس است.

نماینده کبودرآهنگ ادامه داد: در شهرهای ۵۰هزار نفر جمعیت اتوبوس و مینی‌بوس کاربرد دارد اما در شهرهایی با بیش از یک‌میلیون جمعیت، نیازمند مترو هستیم.وی با بیان اینکه چند سال است برای خطوط مترو لنگ‌لنگان حرکت می‌کنیم، گفت: متاسفانه مسائل سیاسی بر مسائل شهری مسلط شده و مجلس برای اقدام اساسی باید به این موضوع پایان دهد. پس از اظهارات طلایی‌نیک، مصطفی پورمحمدی، وزیر کشور به عنوان نماینده دولت در مخالفت با این پیشنهاد پشت تریبون قرار گرفت و ادعا کرد: جدول پیشنهادی دولت در مورد سهم ناوگان حمل و نقل عمومی با مشورت مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه شده است.

پورمحمدی تلاش کرد مانع از تصویب این پیشنهاد شود وزیر کشور خطاب به نمایندگان گفت: در حال حاضر حدود هزار و چهل شهر در کشور داریم ضمن آنکه حمل‌ونقل حاشیه شهرها نیز بر آن افزوده می‌شود.

وی ادامه داد: بحث اتوبوس، مینی‌بوس و ون برای همه کشور است و نباید فقط به کلانشهرها اکتفا کرد. وی با بیان اینکه ما هر روز با درخواست‌های مختلف نمایندگان مواجه هستیم که سهم اتوبوس و ون شهر خود را می‌خواهند، گفت: سهم در نظر گرفته شده از سوی دولت برای کلیه شهرها است و دولت با تصویب این ماده به نیاز کلانشهرها نیز پاسخ خواهد داد. اظهارات پورمحمدی با اعتراض تعدادی از نمایندگان مواجه شد. احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، علی ریاض و محمد خوش‌چهره از جمله نمایندگانی بودند که به اظهارات پورمحمدی انتقاد کردند. در این میان ریاض در تذکری آیین‌نامه‌ای گفت: درباره فرمایشات وزیر کشور در خصوص کارشناسی بودن بررسی‌ها باید بگویم که خود کمیسیون بهترین کار کارشناسی را انجام داد. ضمن آنکه استناد وزیر به مرکز پژوهش‌ها بود که در گزارش مرکز پژوهش‌ها سهم مترو ۲۵درصد نوشته شد و اما در گزارش دولت ۱۰درصد ذکر شده است.

محمد خوش‌چهره نیز با بیان اینکه دولت سعی کند کارهایشان کارشناسی و مبتنی بر اطلاعات و آمار دقیق باشد افزود: متاسفانه تناقض‌جدی میان آمار دولت و مرکز پژوهش‌ها وجود دارد. حضور محمد قالیباف شهرداری تهران در جلسه دیروز نشان از اهمیت موضوع برای شهرداری تهران و شخص شهردار داشت ضمن آنکه دفاع وی از پیشنهاد مطرح نیز جزء موارد بسیار معدودی بود که در مجلس در دفاع از یک طرح یا لایحه رخ می‌دهد.

حداد عادل ضمن خیرمقدم به شهرداری تهران از وی خواست تا در پشت تریبون حاضر شود و نظر خود را مطرح کند. قالیباف نیز با تشکر از فرصتی که فراهم شده عنوان کرد: با درصدهایی از سوی دولت پیشنهاد شده ما نمی‌توانیم برای همه نقاط کشور یک نواخت عمل کنیم. شهرهایی مثل تهران و سایر کلانشهرها که عمدتا از اتوبوس و تاکسی اشباع شده نیازمند توسعه مترو است.قالیباف تاکید کرد: در شهر تهران روزانه حداکثر ۵۰ تا ۶۰ مسافر با هر تاکسی و ۶۰۰ مسافر با هر اتوبوس‌ جابه‌جا می‌شوند اما بیشترین بار حمل‌ونقل با ارزان‌ترین قیمت و بدون آلودگی محیط‌زیست و ترافیک توسط مترو صورت می‌گیرد.وی ادامه داد: در دنیا حداقل سقف ریلی ۴۰درصد و حداکثر ۸۲درصد است که ما در صورت تصویب این پیشنهاد و توسعه مترو تا ۳۰درصد در حداقل قرار می‌گیریم.

شهردار تهران با بیان اینکه یک قطار مترو در روز ۲۰هزار نفر مسافر جابه‌جا می‌کند تاکید کرد: با افزایش سهم ریلی به ۳۰درصد، اتوبوسرانی به ۲۵درصد و تاکسی به ۲۰درصد می‌توانیم همه کلان‌شهرها و شهرهای کوچک را پوشش قرار دهیم. پس از اظهارات قالیباف این پیشنهاد به رای گذاشته شد که نمایندگان مجلس با افزایش سهم قطار شهری و حومه‌ای و مترو تهران در حمل‌و‌نقل همگانی درون شهری به ۳۰درصد موافقت کردند. بدین ترتیب براساس ماده ۷ این لایحه دولت موظف شد سیاست‌های بخش حمل‌و‌نقل همگانی شهری را به گونه‌ای تنظیم نماید که از ابتدای سال ۱۳۹۱ هجری شمسی در مجموع هفتاد و پنج‌درصد سفرهای درون شهری پوشش داده شده و سهم هر یک از بخش‌های حمل‌و‌نقل همگانی تا سال ۱۳۹۱ افزایش یابد بطوری که سهم اتوبوس و مینی‌بوس ۴۰درصد، سهم تاکسی ون ۲۵درصد و سهم قطار شهری و حومه‌ای ۱۰درصد شود و مصرف سرانه بنزین در روز به ۷‌درصد کاهش یابد.

براساس پیشنهاد مصوب نیز در شهر تهران تسهیل حمل‌و‌نقل عمومی از کل سفرهای درون شهری برای اتوبوسرانی، تاکسیرانی و حمل‌و‌نقل ریلی به ترتیب تا حداکثر ۱۵درصد، ۲۰‌درصد و ۳۰‌درصد باشد.

به این ترتیب سهم حمل‌و‌نقل همگانی سفرهای درون شهری از ۴۱‌درصد در سال‌جاری به ۷۵‌درصد در سال ۹۰ افزایش و مصرف سرانه روزانه بنزین و نفت در روز از ۱/۱‌درصد در سال ۸۶ به ۷‌درصد در سال ۹۰ کاهش خواهد یافت. براساس مصوبه دیگر مجلس دولت موظف شد ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی در بخش برون‌شهری را با اولویت حمل‌و‌نقل ریلی توسعه دهد به طوری که سهم حمل‌و‌نقل ریلی در جابجایی بار و مسافر از ۱/۱۱‌درصد در سال ۸۶ به ۳۹‌درصد در سال ۹۰ افزایش یافته و سهم سوخت گازوئیل در حمل کالا از ۱۶ لیتر در سال ۸۶ به ۱۲ لیتر در سال ۹۰ افزایش یابد. تعیین میزان اعتبارات توسعه حمل‌و‌نقل عمومی درون‌شهری و برون‌شهری به جلسه بعدی مجلس موکول شد.

سهم اندک مترو

شهردار تهران در حاشیه جلسه پارلمان به خبرنگاران گفت که تهران مانند کلان‌شهرهای دیگر نیاز به ۴۰ تا ۸۰درصد حمل‌و‌نقل ریلی دارد اما در لایحه «توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت» این سهم ۱۰‌درصد در نظر گرفته شده بود.

شهردار تهران ادامه داد: در صورتی که اعتبارات لازم در اختیار مترو و حمل‌و‌نقل عمومی قرار گیرد می‌توانیم در یک دوره ۵ ساله نزدیک به ۷۵ کیلومتر مترو می‌سازیم. این در حالی است که هر مترو می‌تواند ۲۰ هزار نفر را در روز جابه‌جا کند، اما هر اتوبوس ۶۰۰ نفر را در روز جابه‌جا می‌کند و در طرح BRTا۱۶۰۰ نفر جابه‌جا می‌شوند، بنابراین با اختصاص این اعتبارات می‌توانیم حمل‌و‌نقل ریلی را گسترش خوبی بخشیم.