«ال‌گور» مرد صلح

مترجم: رفیعه هراتی

اگر جایزه صلح نوبل برای تبدیل جهان به مکانی توام با صلح اعطا می‌شود، پس برندگان امسال این جایزه یعنی ال‌گور و هیات‌ بین دولتی تغییرات آب و هوا (آی‌پی‌سی‌سی) گزینه‌های عجیبی هستند؛ اما دو تا از سه جایزه صلح قبلی به افراد و سازمان‌هایی داده شد که هیچ‌کاری برای صلح انجام نداده بودند.

برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۰۴ ونگاری مانایی، یک زن کنیایی بود که درخت می‌کاشت و برندگان سال ۲۰۰۶ محمد یونس و گرامین بانک موسسه اعتبار خرد بنگلادشی بودند.

در سال ۲۰۰۵ در بدعتی اساسی نسبت به روال گذشته، این جایزه حقیقتا به شخص و سازمانی که کار آنها کاهش احتمال کشمکش‌های جهانی است، اعطا شد. (یعنی محمد البرادعی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.)

ظاهرا کمیته جایزه صلح نوبل تصمیم گرفته است که این جایزه را به عنوان جایزه نوبل برای تبدیل جهان به مکانی بهتر به شیوه‌ای نامشخص دوباره تعریف کند.

از این نظر ال‌گور و هیات‌ دولتی تغییرات آب و هوا گزینه‌های کاملا مناسبی به نظر می‌رسند. هیات بین دولتی تغییرات آب و هوا اطلاعات علمی را به صورت قابل فهم برای سیاست‌گذاران در آورده است. ال‌گور سیاست‌گذاران را وادار به عمل کرده است.

هیات بین دولتی تغییرات آب و هوا در سایه حمایت سازمان ملل برای دستیابی به اتفاق‌نظر علمی در مورد تغییرات آب و هوا گزارش‌های بسیاری را در مورد وضع کنونی و آگاهی از این موضوع هر چهار سال یک‌بار منتشر کرده است. آخرین گزارش این هیات،‌ اوایل امسال منتشر شد.

برخلاف گور این هیات تلاش نکرده است تا کارهایش مورد پسند عوام باشد؛ بنابراین نتیجه‌گیری‌های احتمالی بیانگر عدم اطمینانی هستند که در مطالعه مکانیزم پیچیدگی آب‌و‌هوا، اجتناب از آن غیرممکن است.

برای مثال این هیات تغییرات دمایی را در محدوده ۱/۱درجه سانتیگراد تا ۴/۶درجه سانتیگراد افزایش تا پایان قرن حاضر تخمین می‌زند.

با این حال، هیات بین دولتی تغییرات آب‌و‌هوا انتظار موفقیت‌های بیشتری را دارد.

برخی از دانشمندان ادعا می‌کنند بدبینی در مورد افزایش دمای زمین به صورت یک شعار باقی مانده است. برخی هیات بین‌دولتی تغییرات آب‌و‌هوا را به جنجال‌برانگیزی متهم می‌کنند؛ برای مثال پیش‌بینی آنچه افزایش دمای زمین به شیوع بیماری مالاریا منجر خواهد شد، به‌طور گسترده‌ در مناطقی که مالاریا بیشتر از آنکه مرتبط با دما باشد به توسعه مربوط است، مورد انتقاد قرار گرفت. (مثلا مالاریا اکنون در بخش‌هایی از آسیای مرکزی وجود دارد؛ اما در ایالت‌های جنوبی آمریکا وجود ندارد).

اما شگفت‌انگیز خواهد بود، اگر گروهی در مورد موضوعی چنین گسترده و پیچیده مطالعه کند و مرتکب اشتباهی نشود و به طور کلی، هیات‌ بین‌دولتی تغییرات آب‌وهوا آنچه را انجام داد که موظف بود انجام دهد؛ یعنی فراهم کردن مبنای علمی مستحکم برای سیاستمداران تا به سیاست‌گذاری ادامه دهند.

گور سیاستمداران را وادار به سیاست‌گذاری کرده است. ال‌گور که خود را مستحق ریاست‌جمهوری در دوره پیشین ایالات‌متحده آمریکا می‌نامد، زمانی که معاون کلینتون بود، سعی کرد آمریکا را وادار کند که پروتکل کیوتو را تصویب کند. این پروتکل در مورد کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

کلینتون این پروتکل را امضا کرد؛ اما سنا با پذیرش معاهده‌ای که شامل کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای در حال توسعه نمی‌شد، توسط آمریکا مخالفت کرد. بنابراین این پروتکل هرگز تصویب نشد.

گور پس از شکست در انتخابات سال ۲۰۰۰ به دلیل آرای مخالف ساکنان فلوریدا از حضور در عرصه سیاست خودداری کرد. در عوض او در لباس مبلغ عهد عتیق با وسایل سمعی- بصری در‌ آمریکا راه افتاد و در مورد خطر تغییرات آب و هوا هشدار داد. سرانجام سخنرانی‌های درخشان و سرگرم‌کننده او به صورت فیلمی به نام «حقیقت ناگوار» درآمد. این، فیلم که در عمل یک اسلاید- شو با نمودارهای فراوان بود، به طور عجیبی در گیشه موفقیت کسب کرد و برنده دو جایزه اسکار شد (گر چه یکی از اسکارها برای آواز این فیلم بود).

گور نیز منتقدان خود را دارد. فیلم او بیشتر از آنکه فیلمی مستند باشد، یک فیلم تبلیغاتی است.

یک قاضی انگلیسی فرمان داد این فیلم نباید بدون هشدار بهداشتی در ابتدای آن برای بچه‌های مدرسه‌ای‌ به نمایش درآید؛ زیرا ادعاهای فراوانی در آن است که غلط هستند؛ برای مثال یخ پهنه‌های گروئنلند و قطب جنوب قرار نیست در «آینده‌ نزدیک» ذوب شوند، بلکه ذوب شدن آنها هزار سال طول خواهد کشید.

با این وجود انتظار می‌رود، آمریکا تا حدی کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای را بپذیرد و ال‌گور در این امر موثر بوده است.