جابه‌جایی در شورای عالی امنیت ملی
سعید جلیلی به جای علی لاریجانی
استعفای مسوول ارشد پرونده هسته‌ای زیر ذره‌بین بورس
آینده مذاکرات هسته‌ای.
استعفای مسوول ارشد پرونده هسته‌ای زیر ذره‌بین بورس
آینده مذاکرات هسته‌ای.
سعید جلیلی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی شد
موافقت احمدی نژاد با استعفای علی لاریجانی
دنیای اقتصاد - سرانجام با استعفای علی لاریجانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی موافقت شد. روز گذشته غلامحسین الهام، سخنگوی دولت خبر داد که لاریجانی چندین بار استعفا کرده بود که این بار رییس جمهوری استعفای وی را پذیرفت.
به گفته الهام، لاریجانی علت استعفا را پرداختن به فعالیت‌هایی سیاسی دیگر عنوان کرده است. بنابر اعلام سخنگوی دولت، سعید جلیلی، معاون اروپا و آمریکای وزیر امور خارجه جایگزین لاریجانی خواهد شد.
لاریجانی که با شعار «هوای تازه» پا به عرصه رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری دوره نهم گذاشت، با روی کار آمدن دولت احمدی نژاد و کناره‌گیری حسن روحانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی، جانشین او شد تا «هوای تازه» را به کالبد سیاست خارجی و به خصوص پرونده هسته‌ای بدمد. پس از آن که در راستای سیاست خارجی اصولگرایان، پرونده هسته‌ای ایران از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت ارجاع داده شد، لاریجانی که خود تا پیش از آن مدافع این گونه دیپلماسی بود، برای جلوگیری از تحریم‌های بیشتر، راه مذاکره را در پیش گرفت و چندین بار با خاویر سولانا، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ابتدا به عنوان نماینده اتحادیه اروپایی و پس از آن نماینده کشورهای ۱+۵ در مذاکرات هسته‌ای تماس برقرار کرد.
این تماس‌ها و مذاکرات مستمر لاریجانی و سولانا البته دستاورد مشخصی در پی داشت و آن توافق مهم و تعیین‌کننده چندی پیش ایران با آژانس بود. لاریجانی طی سه دور مذاکره با سولانا و البرادعی در اوایل تیر ماه توانست توافقی را پایه‌ریزی کند که براساس آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوالات خود درباره برنامه هسته‌ای ایران را به طور کامل ارائه کند به نحوی که در آینده و در روند مذاکرات بر آن افزوده نشود و ایران نیز براساس برنامه‌ای دقیق و زمان‌بندی شده به این سوالات پاسخ دهد.
این توافق باعث شد به‌رغم تلاش‌های متمرکز ایالات متحده و فرانسه، تشدید تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به تعویق بیفتد و در واقع در اجماع و اتحاد کشورهای عضو دایم شورای امنیت و آلمان علیه ایران خلل ایجاد شود.
گمانه‌زنی درباره دلایل استعفا
استعفای لاریجانی و پذیرش آن در چنین شرایطی که عملکرد وی دستاورد مثبتی در پی داشته است، تعجب ناظران را برانگیخت. این خبر چندان غیرمنتظره بود که
تیتر یک برخی رسانه‌های بین‌المللی را به خود اختصاص داد و موجب ایراد گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره دلایل این امر شده است.
گفته می‌شود لاریجانی تاکنون چندین بار استعفای خود از دبیری شورای‌عالی امنیت ملی را تقدیم کرده اما پذیرفته نشده است. برخی رسانه‌ها دلیل این استعفا را در شرایطی که انتظار آن نمی‌رفت، اختلاف‌نظر لاریجانی با محمود احمدی‌نژاد، درباره چگونگی پیشبرد برنامه هسته‌ای و حل مناقشه پدید آمده حول آن ارزیابی می‌کنند. برخی رسانه‌ها بر اختلاف‌نظر اخیر احمدی‌نژاد و لاریجانی درباره اظهارات ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در سفر به ایران انگشت گذاشته‌اند. لاریجانی به خبرنگاران گفته بود که پوتین حامل پیام یا پیشنهاد خاصی در زمینه مناقشه هسته‌ای بود. اما روز بعد احمدی‌نژاد این خبر لاریجانی را تکذیب کرد و گفت که پوتین صحبتی درباره مساله هسته‌ای نکرد.
اما اگر به واقع اختلاف‌نظر لاریجانی با احمدی‌نژاد، انگیزه استعفای او بوده باشد، باید نشانه‌های جدی‌تر را جست‌وجو کرد. از جمله آنکه رییس‌جمهوری بارها تاکید کرده است که مسوولیت هدایت مذاکرات هسته‌ای با دولت است، حال آنکه پیگیری‌های هسته‌ای توسط شورای‌عالی امنیت ملی صورت می‌گیرد.
احمدی‌نژاد در مراسم راهپیمایی روز قدس نیز گفت: «برخی سر خود راه می‌افتند و مذاکره می‌کنند».
وی همچنین از کسانی سخن گفت که با نگرانی و ترس مذاکره می‌کنند.
برخی ناظران اشاره احمدی‌نژاد را به روحانی دانستند که به تازگی سفری به اروپا داشته بود و برخی دیگر این اظهارات را متوجه لاریجانی دانستند.
پیش از آن نیز شواهدی دال بر ناهماهنگی لاریجانی و احمدی‌نژاد دیده شده بود. یک بار زمانی که ملوانان انگلیسی در اسارت ایران به سر می‌بردند و مقام‌های بریتانیایی لحن تندی را نسبت به ایران اتخاذ کرده بودند، ناگهان سخن نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه انگلیس ملایم شد و مارگرت بکت از امیدواری به حل تدریجی و مسالمت‌آمیز مساله ملوانان سخن گفت. یکی دو روز بعد علت تغییر لحن مشخص و اعلام شد مشاور امنیتی بلر با لاریجانی تماس گرفته و این دو قرار گذاشته‌اند مساله را با مذاکره حل کنند. در حالی که این امید ایجاد شده بود که لاریجانی بتواند طی مذاکره با بریتانیا‌یی‌ها، امتیازاتی را مطالبه کند یا حداقل دولت انگلیس را وادار به عذرخواهی رسمی به دلیل تجاوز نظامیانش به آب‌های سرزمینی ما کند، به ناگهان رییس‌جمهوری ملوانان را در یک کنفرانس مطبوعاتی مورد «عفو ملت ایران» قرار دارد.
در مورد دیگر وقتی لاریجانی در بغداد پس از مذاکره با مالکی، نخست‌ویر عراق آماده بازگشت به ایران بود، خبرنگاری از وی درباره مذاکره ایران و آمریکا پرسید. لاریجانی پاسخ داد که این موضوع را بررسی می‌کنیم. خبرنگار اما با تعجب گفت گویا شما خبر ندارید که دقایقی پیش رییس‌جمهوری ایران طی تماس تلفنی با نخست‌وزیر عراق، موافقت جمهوری اسلامی را با درخواست دولت عراق و آمریکا برای مذاکره اعلام کرد. لاریجانی که از این توافق مطلع نشده بود، با ناراحتی و بدون ادامه مصاحبه، محل را ترک کرده بود.
از چنین مواردی به نظر می‌رسد اختلاف یا رقابتی در عرصه دیپلماسی بین شورای‌عالی امنیت ملی و دولت وجود داشته است که احتمالا در تصمیم لاریجانی برای استعفا بی‌تاثیر نبوده است. گو اینکه بنابر اعلام سخنگوی دولت، دلایل شخصی علت استعفای لاریجانی بوده است.
جابه‌جایی نابهنگام
گذشته از انگیزه استعفای غیرمنتظره لاریجانی، زمان پذیرش و اعلام آن نیز چندان مناسب به نظر نمی‌رسد. پس از هفته‌ها تاخیر، بالاخره قرار شده بود سولانا و لاریجانی سه‌شنبه در رم با هم دیدار و گفت‌و‌گو کنند. این دیدار البته به دلایلی متمایز از ملاقات‌های پیشین دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان و رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپایی ارزیابی شده است، چراکه اتحادیه اروپایی و کشورهای 1+5 از سولانا خواسته‌اند تا به مذاکراتش با لاریجانی ادامه دهد و تاکید کرده بودند، این مذاکرات در تصمیم این کشورها برای تشدید یا توقف تحریم‌ها که در ماه نوامبر اتخاذ می‌شود بی تاثیر نخواهد بود. اینک با این جابه‌جایی، آینده مذاکرات ایران و نماینده 1+5 با سوال روبه‌رو است، گرچه سخنگوی دولت گفته است که این مذاکرات ادامه خواهد داشت.
الهام در پاسخ به این سوال که با پذیرفته شدن استعفای علی لاریجانی، چه کسی این هفته با «خاویر سولانا» مذاکره می‌کند، گفت: ممکن است آقای لاریجانی در مذاکرات حضور یابد، ممکن است آقای جلیلی و لاریجانی با یکدیگر به مذاکرات بروند و یا ممکن است صرفا آقای جلیلی برود.
سخنگوی دولت این توضیح کامل و جامع خود را اینگونه تکمیل کرد که مساله مهم ادامه گفت‌وگوها و دنبال کردن سیاست‌ها است.
الهام افزود: مهم نیست که شکل کار چگونه باشد و چه کسی مذاکره کند، بلکه مهم این است هر کسی که مذاکره می‌کند از سوی نظام ماموریت دارد و در چارچوب سیاست‌ها کار پیش می‌رود.
جانشین لاریجانی کیست؟
سخنگوی دولت ضمن اعلام خبر پذیرش استعفای لاریجانی اعلام کرد که سعید جلیلی، جانشین وی خواهد شد. جلیلی که از مدیران‌کل وزارت امور خارجه بود، در دولت نهم معاونت اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه را عهده‌دار شده است. وی بسیار مورد توجه رسانه‌های حامی دولت است. به نوشته برخی از این رسانه‌ها، جلیلی که جانباز جنگ تحمیلی و دانش‌آموخته دانشگاه امام‌صادق است، در حوزه سیاست‌خارجی بسیار مورد اعتماد رییس‌جمهوری است. پیش‌تر نیز برخی رسانه‌های نزدیک به دولت از احتمال انتصاب وی به عنوان قائم‌مقام وزیر امور خارجه با حفظ سمت خبر داده و افزوده بودند که وی در زمان تشکیل دولت نهم، از گزینه‌های جدی برای معرفی به مجلس به عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه بوده است.
وی در یکی از مصاحبه‌های اخیر خود گفته بود: دستاوردهای ملت ایران در زمینه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز به هیچ عنوان قابل مصالحه نیست. جلیلی با بیان‌اینکه «تنها راه‌حل پرونده هسته‌ای بازگرداندن آن از شورای امنیت به آژانس است»، تصریح کرده بود: در این صورت می‌توان به همکاری‌های خوبی که در گذشته با آژانس داشتیم، ادامه داد.
ارسال نظر