بیانیه مشترک ایران و روسیه

پوتین رفت

انتظار برای اعلام خبر خوش هسته‌ای

دنیای اقتصاد - سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه که قرار بود روز اول سفر پوتین به تهران باشد، در کنفرانس مطبوعاتی هفتگی خود از نهایی شدن مذاکرات کمیته‌های فنی مرتبط با مساله نیروگاه هسته‌ای بوشهر، طی چند ساعت آتی (پس از کنفرانس مطبوعاتی) خبر داد و گفت: امیدواریم طی ساعات آینده خبر خوبی را در این باره دریافت کنیم. محمدعلی حسینی، گفت: کمیته‌های مشترک دو کشور درباره مساله فنی نیروگاه بوشهر، مذاکرات خود را دنبال می‌کنند و امیدواریم به زودی خبر رضایت بخشی را در این باره اعلام کنیم.

پیش‌بینی می‌شد این خبر خوش را پوتین اعلام کند، اما تاخیر در ورود رییس‌جمهوری روسیه به تهران وعده «چند ساعت آتی» را به روز بعد، یعنی سه‌شنبه موکول کرد، اما باز هم خبر خوشی نرسید.

این در حالی است که با توجه به شواهد، بخش عمده مذاکرات دوجانبه روسای جمهوری ایران و فدراسیون روسیه به موضوع نیروگاه هسته‌ای بوشهر اختصاص داشت. در مذاکره ولادمیر پوتین و محمود احمدی‌نژاد، رضا آقازاه، رییس سازمان انرژی اتمی و سرگئی کرینکو، رییس روس اتم نیز حاضر شدند و این نشانگر آن بود که بحثی جدی درباره نیروگاه بوشهر، میان دو رییس‌جمهوری در جریان بوده است.

با این حال این مذاکرات نتیجه مشخصی در پی نداشت. آن گونه که در رسانه‌های روسی، ایرانی و بین‌المللی نیز مطرح شده بود، انتظار می‌رفت پوتین زمان مشخصی را برای پایان کار تکمیل نیروگاه بوشهر اعلام کند و به تاخیرهای پیاپی پایان دهد، اما در مصاحبه‌ها و بیانیه مشترک روسای جمهوری ایران و روسیه، تنها به ذکر اظهارات کلی که بارها عنوان شده است، بسنده شد.

پوتین و احمدی‌نژاد پس از دو دور مذاکره، بیانیه مفصلی را مشتمل‌بر ۲۳ بند ناظر بر مسائل فیمابین و رخدادهای بین‌المللی امضا کردند که در آن تنها در یک بند به صورت کلی به موضوع نیروگاه بوشهر پرداخته شده است. در بند ۷ این بیانیه آمده است: «طرفین ضمن تاکید بر همکاری دوجانبه در عرصه انرژی اتمی صلح‌آمیز، تایید کردند که این نوع همکاری‌ها در آینده نیز در مطابقت کامل با تعهدات آنها نسبت به قرارداد عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای اجرا خواهد شد. در این راستا بر ساخت و راه‌اندازی نیروگاه هسته‌ای بوشهر طبق جدول زمان‌بندی مورد توافق دو طرف تاکید کردند.»

عبارت «طبق جدول زمان‌بندی» قید بسیار مبهمی است، چراکه پس از چندین بار تاخیر و نقض قرارداد از سوی روسیه، در نهایت طبق آخرین توافق قرارشد نیروگاه بوشهر تا سپتامبر(شهریور) گذشته راه‌اندازی و شش ماه قبل از راه‌اندازی، سوخت موردنیاز تحویل ایران شود که تاکنون هیچ یک از این دو مورد اجرا نشده و برنامه‌ زمان‌بندی تازه‌ای نیز اعلام نشده است.

گذشته از این بند نامشخص و مبهم بیانیه روسای‌جمهوری، ولادمیرپوتین، در مصاحبه مفصل خود با واحد مرکزی خبر آب پاکی را روی دستمان ریخت و در پاسخ به درخواست اعلام یک زمان معین برای عمل به وعده‌هایش گفت: «من از کودکی فقط به مادرم وعده داده‌ام.» رییس‌جمهوری روسیه البته با تاکید بر اینکه «تاخیر در کار اتمام نیروگاه اتمی بوشهر سیاسی نیست»، اظهار کرد: ما با جدیت به دنبال آن هستیم که نیروگاه اتمی بوشهر هر چه زودتر به پایان برسد، اما مواردی هست که باید حل‌و‌فصل شود.

پوتین در مورد تحویل سوخت به نیروگاه بوشهر نیز باز هم خلاف انتظار ظاهر شد و گفت: بر اساس مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سوخت باید سه ماه قبل از راه‌اندازی راکتور ارسال شود.

رییس‌جمهوری روسیه البته نشان داد که در جریان توافق ایران و روسیه درباره ارسال سوخت قرار دارد؛ چراکه بخشی از آن را به یاد داشت و بر اساس آن تاکید کرد: ما موافقتنامه‌ای با دوستان ایرانی امضا کرده‌ایم که سوخت استفاده شده به روسیه برگردد و باید برای انجام این توافق، کارشناسان، گفت‌وگو کنند.

پوتین با اشاره به اینکه کار نیروگاه بوشهر از چند دهه قبل آغاز شده است و آلمانی‌ها که آغازکننده کار بودند، آن را نیمه‌کاره رها کردند، گفت: تجهیزات به جای‌مانده از آن زمان، فرسوده و قدیمی است و باید از تجهیزات جدید استفاده شود. این از مشکلاتی است که مانع از اتمام سریع کار نیروگاه بوشهر می‌شود.

این البته یکی از بهانه‌های روس‌ها درباره تاخیرهای مکرر بوده است و البته این مساله را همواره در زمان عقد قرارداد فراموش کرده‌اند.

پوتین البته در این مصاحبه ناامیدکننده نشان داد که در ایراد شعارهای تبلیغاتی تبحر دارد. وی درباره آشنایی با تاریخ و ادبیات ایران گفت: من درمورد ادبیات ایران تخصص ندارم و از این بابت متاسف هستم؛ اما توجه خاصی به ایران و فرهنگ و تاریخ آن دارم.

وی تاکید کرد: ایران یک کشور بزرگ با تاریخ درخشان است؛ حتی بخشی از شوروی سابق نیز در گذشته متعلق به ایران بوده است، ایران یک قدرت بزرگ است و در خاورمیانه نیز نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

رییس‌جمهوری روسیه همچنین به اشتراکات تاریخی دو کشور اشاره کرد و گفت: تاریخ ایران و روسیه ریشه دار است و دو کشور از گذشته همکاری عمیقی داشته‌اند.

سرگئی کرینکو، رییس آژانس فدرال انرژی اتمی روسیه نیز در کلی‌گویی از رییس‌جمهوری کشورش تبعیت کرد و درباره مذاکرات صورت گرفته بین ایران و روسیه درباره موضوعات مختلف ازجمله نیروگاه بوشهر، به خبرنگار ایسنا گفت:« صحبت‌های جالبی را انجام دادیم!»

حضور کرینکو که در معیت پوتین و لاوروف به تهران وارد شد، بحث و گمانه‌زنی‌ها مبنی بر این‌که طی سفر پوتین به ایران، مقامات دو کشور در مورد پرونده هسته‌ای ایران و نیروگاه هسته‌ای بوشهر بحث و گفت‌وگو کنند تقویت کرد. بعد از آن اخباری بر روی تلکس خبرگزاری‌ها منتشر شد که کمیته کاری بین ایران و روسیه در زمینه رفع موانع راه‌اندازی نیروگاه بوشهر تشکیل شده و طرفین با یکدیگر مذاکره کرده‌اند.

کرینکو پس از مذاکرات احمدی‌نژاد و پوتین که با حضور او و آقازاده صورت گرفت، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در پاسخ به این سوال که آیا این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز بود، گفت: بله، این صحبت‌ها موفقیت‌آمیز بود و امیدواریم نتایجی نیز خواهد داشت.

احمدی‌نژاد نیز در جمع خبرنگاران بعد از بدرقه پوتین در پاسخ به سوالات مکرر آنها در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای ایران و روسیه و بحث نیروگاه بوشهر، گفت: مذاکراتی که ما انجام دادیم مثبت، سازنده ،خوب و هدفمند بود.

بیش از ۳۰ سال است که کار ساخت نیروگاه بوشهر آغاز شده است و در حدود یک دهه است که راه‌اندازی و بهره‌برداری از این نیروگاه از سوی روس‌ها به تاخیر افتاده است؛ با این حال، همواره مذاکرات «مثبت و خوبی» داشته‌ایم.