سیاستمداری بر مدار باد

دنیای اقتصاد- برنار کوشنر، وزیر امور خارجه دولت نیکلا سارکوزی، رییس‌جمهوری فرانسه طی مدت کوتاه وزارت خود، نمونه کاملی از بی‌ثباتی مواضع سیاسی را به نمایش گذاشته است.

نگاهی به سابقه سیاسی او نشان می‌دهد که وی در طول حیات سیاسی‌اش نیز ثبات دیدگاه نداشته است. وی که دانش‌آموخته پزشکی است، در جوانی کمونیست بوده و در انقلاب دانشجویی ۱۹۶۸ فرانسه نقش فعالی داشته است.

چندی بعد به حزب سوسیالیست فرانسه پیوست. وی در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر فرانسه از موضع حزب سوسیالیست و نامزدی سگولن رویال جانبداری می‌کرد.

پس از پیروزی سارکوزی راست‌گرا، وزارت امور خارجه به وی که تا پیش از آن وزیر بهداری بود، پیشنهاد شد و وی بلافاصله این پیشنهاد را پذیرفت و از این‌رو مغضوب و مطرود حزب سوسیالیست شد.

وی در این چند ماهی که هدایت سیاست خارجی فرانسه را عهده‌دار شده است، مواضع متناقض متعددی را به ویژه درباره ایران نمایش داده است.

کوشنر در اولین موضع‌گیری خود جهان را به اقدام نظامی علیه ایران برای مقابله با برنامه هسته‌ای این کشور فراخواند.

پس از اینکه این موضع با انتقادات گسترده بین‌المللی مواجه شد، وی در اولین اظهارات خود گفت که از صحبت‌هایش برداشت اشتباهی شده است و منظورش این بوده است که از جنگ باید جلوگیری کرد.

وی همچنین در دیدار با وزیر خارجه ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل پاریس را دوست تهران معرفی کرد.

چندی بعد کوشنر از وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپایی دعوت کرد تا معطل تحریم‌های شورای امنیت نمانند و خود دست به کار تشدید تحریم‌ها علیه ایران شوند.

چند روز بعد وی باز هم عقب نشست با بیان اینکه موضع فرانسه در قبال ایران عوض نشده است، گفت: ایران برای فرانسه محترم است و پاریس گفت‌وگوهای خود را با تهران ادامه می‌دهد.

در همان روز سخنگوی دولت فرانسه به کشورهای اروپایی پیشنهاد کرد که هر یک مستقلا روابط تجاری خود با تهران را محدود کنند.

چند روز پیش نیز کوشنر که یکی از نزدیک‌ترین سیاستمداران تاریخ فرانسه به مواضع کاخ سفید شناخته می‌شود، چهره‌ای ضد آمریکایی از خود نشان داد.

وزیر امور خارجه فرانسه که پس از شرکت در نشست شورای روابط خارجی آمریکا در نیویورک با ال‌پاییس مصاحبه می‌کرد، اظهار کرد: وقتی با کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا صحبت می‌کنم، مشاهده می‌شود که ما و آمریکایی‌ها به‌طور کامل با هم توافق نداریم، چون ما این ماموریت البرادعی را تایید می‌کنیم.

وی افزود: نباید فراموش کرد که البرادعی در مورد عراق حق داشت. بی‌اعتبار کردن اقدامات او، یک خطای بزرگ است.

کوشنر به آمریکایی‌ها خاطرنشان کرد: ما متحد هستیم، اما در مورد مساله ایران با یکدیگر هم‌عقیده نیستیم.

کوشنر در پاسخ به این سوال که «اکنون چه کاری می‌شود کرد؟»، وضعیت عراق را گوشزد کرد. به عقیده وی، شرایط عراق «یک مصیبت واقعی است، یک بدبختی.» وزیر امور خارجه فرانسه گفت: ما همواره مخالف عملیات نظامی آمریکا در عراق بوده‌ایم و توانسته‌ایم ببینیم که ابدا، هیچگونه آمادگی برای بازسازی ملی آن نداشته است. این یک فاجعه واقعی است. یک فاجعه!

کوشنر سفر مرداد ماه گذشته خود به بغداد به عنوان اولین سفر یک وزیر امور خارجه فرانسه به عراق را پس از ۲۰سال، در راستای سیاست دولت سارکوزی بیان کرد که «حمایت از عملکرد آمریکا در عراق نیست، اما ضدیت با واشنگتن نیز نباید تعبیر شود.»

وی گفت: من برای این سفر از بوش و رایس اجازه نگرفتم.

کوشنر در اظهاراتی که از سوی او بسیار تعجب‌برانگیز بود، تاکید کرد: کشورش از موضع محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی‌بر توافق با ایران برای حل مسایل باقیمانده در برنامه هسته‌ای این کشور حمایت می‌کند. کوشنر یکشنبه در مصاحبه با روزنامه ال‌پاییس چاپ مادرید همچنین گفت: هم‌اکنون، هیچ طرح مداخله نظامی در مورد ایران وجود ندارد، بلکه بر عکس موضع فرانسه این است که ما با ماموریت کنونی البرادعی موافق هستیم.

وی افزود: این یک ماموریت فنی است که دو تا سه ماه طول خواهد کشید. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران از چندی پیش توافق کرده‌اند که برای حل باقیمانده ابهامات مربوط به پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران، به یک سری سوالات درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران پاسخ داده شود. کوشنر گفت: محال است ما با این توافق، موافق نباشیم.

فرانسه شاید مدت زمانی بس طولانی و دراز است که چنین تشتت و تزلزلی را از رییس دیپلماسی خود مشاهده نکرده باشد. اما با نگاهی به پیشینه حیات سیاسی و اجتماعی کوشنر شاید بتوان گفت که این فقدان ثبات شخصیت سیاسی وی تنها به دوران کوتاه ریاست وی بر وزارت امور خارجه فرانسه باز نمی‌گردد.

وی هم‌اکنون به‌عنوان شخصی مطرود و رانده شده از میان هم‌پیمانان سیاسی چند ده ساله خود مطرح است که سودای نیل به وزارت بر تمامی آرمان‌های وی سایه افکنده و به یکباره تمامی آن را به کناری نهاده است.

کوشنر با چرخش‌های عجیب در مواضع سیاسی خود از راه‌هایی بس عجیب در صحنه سیاسی و اجتماعی فرانسه گذر کرده است که کمتر شخصیتی بدان طی طریق کرده است.

وی که همچون متحد جدید و تازه به قدرت رسیده خود سارکوزی یک یهودی زاده است، در سال ۱۹۳۹در شهر آوینیون در جنوب فرانسه به دنیا آمد.

وی به عنوان دانشجوی پزشکی تحصیلات آکادمیک خود را در پاریس پی گرفت و در همان اوان جذب حزب کمونیست فرانسه شد. گرایش‌های بسیار تند و چپ گرانه کوشنر جوان وی را به یکی از رهبران اعتصاب‌های دانشجویی در بحران ماه می ۱۹۶۸پاریس مبدل ساخت. وی در حرکت‌های تند و رادیکال دانشجویی در آن ایام به‌عنوان یکی از کمونیست‌های سرسخت شناخته شده بود.

کوشنر که در دوران اعتصابات و تظاهرات دانشجویی سودای نیل به قدرت و مطرح شدن در عرصه‌های اجتماعی را از خود به نمایش گذارده بود، در سال ۱۹۷۱میلادی به همراه شماری از پزشکان فرانسوی موسسه‌ای غیر دولتی را با عنوان «پزشکان بدون مرز» بنیان نهاد.

این موسسه که برای امدادرسانی به محرومان در نقاط مختلف جهان تشکیل شده بود، با برخی حمایت‌های دولت فرانسه بزودی به نهادی خیریه در عرصه بین‌المللی تبدیل شد.

با این همه کوشنر به تدریج با دیگر همراهان خود در این نهاد خیریه غیر دولتی از راه همراهی و موافقت خارج شد و ناگزیر به کناره‌گیری از موسسه پزشکان بدون مرز شد.

وی برای جبران این ناکامی، انجمن دیگری را در سال ۱۹۷۹میلادی با کمک برخی از همراهان و دوستان متمول خود با عنوان «انجمن پزشکان جهان» بنیان نهاد.

با این همه این انجمن هیچگاه نتوانست اعتباری جهانی و گسترده آن گونه که مدنظر بنیان‌گذار آن بود، کسب کند.

کوشنر که بسیار مایل بود نام خود را با عناوین انسان دوستانه بین‌المللی پیوند بزند در سال ۱۹۹۳میلادی انجمن غیر دولتی دیگری را با عنوان «بنیاد اقدام انسان‌دوستانه» بنا نهاد.

وی که به طرح شعارهای انسان دوستانه پرداخته بود پس از آنکه در سال‌های دهه ۱۹۷۰ به فعالیت‌های خود در حزب کمونیست فرانسه پایان داد، به تدریج به اردوگاه سوسیالیست‌های این کشور گرایش یافت.

کوشنر در سال ۱۹۹۴میلادی در انتخابات پارلمان اروپا جزو فهرست انتخاباتی سیاست مدار سوسیالیست معروف فرانسه، میشل روکار قرار گرفت و توانست بدین نهاد اروپایی راه یابد.

وی سرانجام به طور رسمی در تاریخ ششم اکتبر سال ۱۹۹۸میلادی به حزب سوسیالیست فرانسه پیوست.

کوشنر در ژوییه سال ۱۹۹۹میلادی از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد به عنوان نماینده عالی این سازمان در کوزوو منصوب شد. این سمت در حقیقت مفاهمه‌ای بین آمریکا و فرانسه بود که در پی همراهی پاریس با واشنگتن در عملیات نظامی بالکان صورت می‌گرفت. از آنجا که لیونل ژوسپن، سوسیالیست در آن هنگام منصب صدارت و ریاست دولت فرانسه را بر عهده داشت طبیعی بود که فرانسویان یکی از چپ‌گرایان حزب سوسیالیست را برای تصدی این سمت معرفی کنند.

با این همه دوران نمایندگی کوشنر در کوزوو برای وی دورانی خوش یمن محسوب نمی‌شود. وی که در واقع به عنوان نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور انسان‌دوستانه راهی منطقه جنگ‌زده و ویران کوزوو شده بود، نتوانست از مطامع سیاسی خود در این سمت پرهیز کند. اتهامات سیاسی که وی بر ضد صرب‌ها و به منظور خوشایند نیروهای آمریکایی در منطقه ایراد کرده بود، توسط برخی از روزنامه‌نگاران حاضر در منطقه به عنوان اتهاماتی کذب و نادرست مطرح و در معرض قضاوت جهانیان قرار گرفت.

ژاک مرلینو و میشل کولون دو روزنامه‌نگاری بودند که بر بی‌اعتباری مواضع کوشنر و سیاست زدگی وی در کوزوو مهر تایید زدند. طمع کوشنر برای صعود به دیگر مناصب بین‌المللی از این پس هیچگاه مجال تحقق نیافت و وی با وجود اعلام نامزدی خود برای احراز مناصبی در سازمان‌هایی چون کمیساریای عالی پناهندگان و سازمان بهداشت جهانی با مخالفت جهانیان روبرو شد، به گونه‌ای که در نخستین سال‌های ۲۰۰۰میلادی رسانه‌های جهانی از وی به عنوان نامزد ناکام احراز مناصب بین‌المللی نام بردند.

در صحنه داخلی فرانسه نیز وی تا سال ۲۰۰۷میلادی همچنان از اعضای برجسته حزب سوسیالیست فرانسه باقی ماند. در انتخابات ریاست جمهوری این سال وی همانند دیگر هم‌پیمانان سیاسی خود از نامزدی خانم سگولن رویال جانبداری کرد. وی حتی از جمله سیاستمدارانی بود که خواستار اتحاد فرانسوا بایرو دیگر بخت دار بزرگ پیروزی در این انتخابات با خانم رویال برای جلوگیری از به قدرت رسیدن نیکلا سارکوزی راست‌گرا شده بود.

با این همه پس از پیروزی سارکوزی و طرح پیشنهاد عجیب و غیرمنتظره رییس جمهوری جدید به کوشنر برای تصدی وزارت امور خارجه، سودای قدرت وی را به چرخش بزرگ دیگری در حیات سیاسی‌اش واداشت.

کوشنر با پاسخ مثبت به سارکوزی با خشم شدید هم‌پیمانان پیشین خود در حزب سوسیالیست مواجه شد.

فرانسوا اولاند، دبیر اول حزب سوسیالیست اخراج قطعی کوشنر را از حزب به دلیل همراهی وی با سارکوزی اعلام کرد. به گفته اولاند، کوشنر با پذیرفتن سمت وزارت در کابینه سارکوزی به طور خودکار از حزب سوسیالیست اخراج می‌شود، چرا که وی در انتخاباتی که از این پس در فرانسه برگزار خواهد شد در کنار راستگرایان و بر ضد نامزدهای حزب سوسیالیست عمل خواهد کرد.

چرخش سیاسی کوشنر و هم‌پیمان شدن با سارکوزی رقیب سرسخت سیاسی حزب سوسیالیست را می‌توان نشان دیگری از بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی وزیر امور خارجه جدید فرانسه دانست.

کوشنر با روی گرداندن از یاران و هم‌پیمانان قدیمی خود برای مدتی بر سمت وزارت امور خارجه فرانسه تکیه خواهد زد. سمتی که تاکنون تنها برای وی جنجالی از بدنامی و عملکردی پر فراز و نشیب و بی‌ثبات به همراه داشته است.

آنچه به‌زودی از کوشنر ۶۹ساله در فرانسه باقی خواهد ماند نزدیکی غیرمنطقی مواضع اتخاذ شده از جانب وی نسبت به کاخ سفید و اسراییل و رویارویی با منطق صلح و آرامش و پرهیز از خصومت و درگیری است.