در گزارش معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری منعکس شد
کارنامه توسعه انسانی در سال‌های برنامه چهارم
دنیای‌اقتصاد ـ گزارش معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری از شش سال اجرای برنامه چهارم حاکی از آن است که میانگین نرخ رشد سالانه شاخص توسعه انسانی در طول این برنامه بیش از یک درصد بوده است. طبق این گزارش شاخص توسعه انسانی کشور در سال پایانی برنامه یعنی ۱۳۸۹ با حفظ روند رو به رشد خود به ۸۱۹/۰ (از مجموع نمره یک) رسید؛ این در حالی است که سازمان ملل متحد در آخرین گزارش توسعه انسانی خود، نمره شاخص توسعه انسانی ایران در سال ۲۰۱۰ (تقریبا منطبق بر سال ۱۳۸۹) را ۷۰۷/۰ اعلام کرده بود. در گزارش معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری البته تاکید شده است که «برنامه عمران ملل متحد از سال ۲۰۱۰ در گزارش خود در تعریف و محاسبه شاخص توسعه انسانی تغییراتی ایجاد کرده است و شاخصهای میانگین سال‌های تحصیل و سال‌های مورد انتظار تحصیل به عنوان شاخص تحصیلات جایگزین شاخصهای قبلی شده است. بر این اساس از شاخص جدیدتری برای انجام مقایسه بین‌المللی استفاده شده است.»
در هر حال گزارش معاونت برنامه‌ریزی از سال‌های ۱۳۸۴ تا پایان ۱۳۸۹ نشان می‌دهد که میانگین نرخ رشد شاخص توسعه انسانی در برنامه چهارم برابر با ۰۱/۱ درصد بوده است. بر اساس این گزارش، ارتقای توسعه انسانی در دنیای معاصر به ظرفیت کسب علم و دانش، دسترسی به امکانات مادی زندگی و برخورداری از عمر طولانی و توام با سلامتی بستگی دارد. شاخصهای آموزش، امید به زندگی و تولید ناخالص داخلی تشکیل دهنده اجزای شاخص توسعه انسانی به شمار می‌روند و شاخص توسعه انسانی در واقع میانگین این سه شاخص است.
رشد ۰۱/۱ درصدی سالانه شاخص
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری تاکید کرده است: شاخص توسعه انسانی کشور که میانگینی از سه شاخص تولید ناخالص داخلی، آموزش و امید به زندگی در بدو تولد است، در سال ۱۳۷۰، برابر با ۶۷۰/۰ بوده که براین اساس، میانگین نرخ رشد این شاخص از سال ۱۳۷۰ تا پایان سال ۸۹ چیزی در حدود ۰۶/۱ درصد بوده است.
شاخص توسعه انسانی کشور در سال ۱۳۸۸ روی رقم ۸۲/۰ هدفگذاری شده بود که عملکرد برنامه چهارم نشان می‌دهد ارقام محقق شده نزدیک به هدفگذاری‌های اولیه است. گزارش فوق حاکی از آن است که نرخ رشد شاخص توسعه انسانی در سال ۸۴ برابر با ۷۷۷/۰ بوده که در سال ۸۵ به ۷۸۴/۰ رسیده است. این نرخ در سال ۸۶، ۸۷، ۸۸ و ۸۹ به ترتیب برابر با ۷۹۲/۰، ۷۹۵/۰، ۸۰۴/۰ و ۸۱۹/۰ بوده است. برمبنای این امر؛ میانگین نرخ رشد توسعه انسانی در طول برنامه چهارم ۰۱/۱ درصد اعلام شده است.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری، با ارائه گزارشی از وضعیت شاخص توسعه انسانی طی دوره برنامه چهارم، روند رو به رشد شاخص توسعه انسانی را نتیجه بهبود درآمدها و تاثیر آن بر اقتصاد ایران و پیشرفت کشور از لحاظ سطح تحصیلات و بهداشت عمومی و همچنین ارتقای سطح رفاه جامعه دانسته است.
در حالی گزارش برنامه شش ساله چهارم کشور، نرخ شاخص توسعه انسانی سال ۱۳۸۹ به عنوان سال پایانی این برنامه را برابر با ۸۱۹/۰ اعلام کرده که سازمان ملل شاخص توسعه انسانی ایران در سال ۲۰۱۰ را ۷۰۷/۰ گزارش کرده بود.
بر اساس گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد، ایران از لحاظ شاخص توسعه انسانی در میان ۱۹۴ کشور از رتبه ۸۸ سال ۲۰۰۹ میلادی به رتبه ۷۰ در سال ۲۰۱۰ ارتقا یافته بود و همین امر موجب شد تا ایران به جمع «کشورهای با شاخص توسعه انسانی بالا» راه یابد. در گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۰ سازمان ملل متحد نمره شاخص توسعه انسانی ایران ۷۰۲/۰ اعلام شده بود، اما در گزارش سال ۲۰۱۱ بازنگری در برخی آمارها موجب شد تا نمره ایران در سال ۲۰۱۰ تغییر کرده و به ۷۰۷/۰ برسد.
بهبود درآمد سرانه در برنامه چهارم
طبق گزارش معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری، شاخص درآمد سرانه رتبه کشورهای مختلف را از نظر تولید ناخالص داخلی سرانه که براساس قدرت خرید دلار محاسبه می‌شود نشان می‌دهد. به دلیل شکاف و فاصله زیاد بین کشورهای دارای درآمد بالا و پایین برای محاسبه شاخص به جای رقم مطلق تولید ناخالص داخلی سرانه به قدرت خرید دلار، برای تعدیل شاخص، از لگاریتم تولید ناخالص داخلی سرانه به قدرت خرید دلار استفاده می‌شود. در زمینه اقتصادی افزایش رشد اقتصادی و درآمد سرانه می‌تواند به عنوان عامل تاثیرگذار در شاخص توسعه انسانی تلقی شود.
گزارش ارائه شده از عملکرد شش ساله برنامه چهارم از شاخص تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که میانگین نرخ رشد این شاخص در شش سال برنامه چهارم برابر با ۳۵/۱ درصد بوده است. همین شاخص در خلال سال‌های ۱۳۷۰ تا پایان ۸۹ نیز رشدی نزدیک به ۰۶/۱ درصد داشته است.
شاخص تولید ناخالص داخلی محاسبه شده برای کشور در سال ۱۳۷۰ برابر با ۶۴۰/۰ بوده است. اما این گزارش نشان می‌دهد که شاخص مذکور در سال ۸۴ به عنوان نخستین سال برنامه به ۷۲۹/۰ و در سال ۸۵ به ۷۳۱/۰ رسیده است. این شاخص با روند رو به رشد در طول سال‌های ۱۳۸۶، ۸۷، ۸۸ و ۸۹ به ترتیب برابر با ۷۴۵/۰، ۷۴۹/۰، ۷۶۱/۰ و ۷۸۲/۰ بوده است. اما نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی از سال ۱۳۷۰ تا پایان ۸۹ برابر با ۰۶/۱ درصد بوده است.
نرخ رشد ۶۳/۰ درصدی شاخص آموزش
شاخص آموزش در برگیرنده نرخ ناخالص پوشش تحصیلی در مقاطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و عالی و میزان باسوادی بزرگسالان (جمعیت بالای ۱۵ ساله) بوده و نشان دهنده وضعیت کلی سواد و تحصیلات در جامعه است. این شاخص از میانگین وزنی شاخص با سوادی بزرگسالان و شاخص ترکیبی نرخ ناخالص پوشش تحصیلی(نرخ ناخالص ثبت نام در مقاطع مختلف) محاسبه می‌شود.
بر این اساس، شاخص آموزش و تحصیلات محاسبه شده برای کشور ایران که در سال ۱۳۷۰، ۷۰۰/۰ بوده و نرخ رشد سالانه شاخص آموزش و تحصیلات طی سال‌های ۱۳۷۰ تا ۸۹، برابر با ۱۱/۱ درصد بوده است. اما این شاخص در نخستین سال برنامه چهارم برابر با ۸۳۸/۰ بوده که در پایان سال ۸۹ به ۸۶۳/۰ رسیده است. به این صورت، میانگین نرخ رشد شاخص آموزش در برنامه چهارم نیز ۶۳/۰ درصد برآورد شده است.
شاخص امید به زندگی به ۸۱۲/۰ رسید
شاخص امید به زندگی، تابع سلامتی، کیفیت زندگی، امکانات بهداشتی و درمانی، دسترسی به حداقل های زندگی، فقدان اضطراب، آرامش و برخورداری از امنیت اقتصادی و اجتماعی است. به عبارت دیگر بهبود این شاخص نشانه برخورداری از سلامت در بلند مدت و کاهش میزان آسیب پذیری در برابر بیماری یا مرگ های ناگهانی است.
شاخص امید به زندگی از تفاضل امید به زندگی کشور و حداقل سال های زنده ماندن (۲۵ سال که استاندارد بین المللی برای محاسبه شاخص امید به زندگی است) تقسیم بر تفاضل امید به زندگی در برترین کشور جهان و حداقل سال های زنده ماندن در سال مورد نظر به دست می‌آید. نرخ رشد سالانه شاخص امید به زندگی کشور طی سال‌های ۱۳۷۰ الی ۱۳۸۹، برابر با ۰۲/۱ درصد بوده است. در سال ۸۴، شاخص امید به زندگی کشور ۷۶۵/۰ بوده که در سال ۸۹ به ۸۱۲/۰ رسیده است. میانگین نرخ رشد شاخص امید به زندگی در طول برنامه چهارم ۱۱/۱ درصد ارزیابی شده است.
ایران؛ بالاتر از میانگین جهانی
براساس تقسیم بندی برنامه عمران ملل متحد ضریب توسعه انسانی در کشورهای با توسعه انسانی بسیار بالا بزرگتر از عدد ۷۷۸/۰، کشورهای با توسعه انسانی بالا بین ارقام ۷۸۸/۰ و ۶۷۷/۰، کشورهای با توسعه انسانی متوسط بین ارقام ۶۷۷/۰ و ۴۸۸/۰ و کشورهای با توسعه انسانی پایین کمتر از عدد ۴۸۸/۰ است.
ارسال نظر