دو زاویه متفاوت در گزارش جدید آژانس اتمی

دنیای اقتصاد- یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عصر روز پنج‌شنبه (۳ اسفند) گزارش ماه فوریه خود درباره ایران را در ۱۲ صفحه برای بررسی ۳۵ عضو شورای حکام آژانس ارائه کرد. بر اساس این گزارش، ایران نصب ۱۸۰ دستگاه سانتریفیوژ پیشرفته را برای غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات هسته‌ای نطنز آغاز کرده است. خبری که ایران قبلا آن را تایید کرده بود، اما آمریکا این اقدام را «گام تحریک‌آمیز دیگری» از سوی ایران دانسته است. این در حالی است که در گزارش مزبور تاکید شده است که ایران مقدار تبدیل اورانیوم ۲۰ درصد به پودر جهت استفاده به عنوان سوخت رآکتور را افزایش داده است. خبری که رسانه‌های خارجی اعلام کرده بودند که نشانه‌ای از برداشتن گام‌های اعتماد ساز از سوی ایران است، چرا که در صورت تبدیل اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد به پودر امکان بازیابی آن برای اهداف نظامی غیر‌ممکن خواهد بود.

اما ویکتوریا نولاند واکنش خود را تنها نسبت به ارتقای سطح سانتریفیوژها نشان داد. به گزارش خبرگزاری فارس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است گزارش‌های تحولات انجام شده در سایت نطنز، جای شگفتی ندارند. وی افزود: «نصب سانتریفیوژهای اقدامی تنش‌افزا است که با تعهدات ایران به قطعنامه‌های مربوط به شورای امنیت و قطعنامه‌های آژانس مغایرت دارند.» نولاند، در عین حال افزود: ایران در مذاکرات هسته‌ای کشورهای ۱+۵ در قزاقستان فرصت رفع نگرانی‌های جامعه بین‌الملل را خواهد داشت.

واکنش ایران به گزارش جدید

از سوی دیگر آمانو در این گزارش همچنان بر ادعاهای خود مبنی بر عدم دسترسی بازرسان آژانس به سایت پارچین را تکرار کرده و از ایران خواسته تا امکان بازدید فراهم شود. هرچند سلطانیه هم همزمان با انتشار این گزارش گفته است که موفقیت گفت‌وگوها با آژانس منوط به حفظ فضای آرام همکاری است.

نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به گزارش ماه فوریه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران پیام اصلی این گزارش پس از ده سال بازرسی از تاسیسات، مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران، انحراف نداشتن این فعالیت‌ها و تاسیسات به سمت اهداف نظامی دانست و گفت: همچنین آژانس در این گزارش تاکید دارد که غنی‌سازی در ایران بدون هیچ مشکلی و با نظارت کامل آژانس ادامه دارد.

او ادامه داد: غنی‌سازی تا غنای ۲۰ درصد بر اساس گزارش آژانس با هدف استفاده برای سوخت رآکتور تهران با موفقیت ادامه دارد که این نشان‌دهنده استفاده صلح‌آمیز از غنی‌سازی از جمله برای تامین سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران و نیز تامین رادیوایزوتوپ‌های مورد نیاز بیمارستان‌ها است.

بخش‌های مهم گزارش

یوکیا آمانو در گزارش خود تاکید کرده است که «ایران در نامه‌ای به تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۳ به آژانس اطلاع داد که سانتریفیوژهای IR-۲m در یکی از واحدهای سالن تولید A مجتمع نطنز استفاده خواهد شد. به درخواست آژانس، ایران در نامه مورخ ۶ فوریه ۲۰۱۳ اطلاعات اضافی و سایر اطلاعات فنی مرتبط در مورد آبشارهای سانتریفیوژ طراحی شده در این واحد ارائه کرد. در ۶ فوریه ۲۰۱۳ آژانس مشاهده کرد که ایران نصب سانتریفیوژهای IR-۲m و غلاف‌های سانتریفیوژ خالی را آغاز کرده است. این برای اولین بار است که سانتریفیوژهایی پیشرفته‌تر از سانتریفیوژهای IR-۱ در کارخانه غنی‌سازی سوخت نصب گردیده‌اند.» همچنین «ایران دو نوع سانتریفیوژ جدید IR-۶ و IR-۶s را در محوطه تحقیق و توسعه نصب و UF۶ طبیعی به آن‌ها تزریق کرده است.»

بر اساس گزارش مدیرکل ایران در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۲ تبدیل UF۶ غنی‌سازی شده تا ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ را به U۳O۸ در کارخانه ساخت صفحه سوخت تعلیق کرده است. بنا به ارزیابی ایران، این کشور بین تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۲ که این‌گونه فعالیت‌های تبدیل را از سر گرفت تا تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۱۳ مقدار ۲۸.۳ کیلوگرم UF۶ غنی سازی شده تا ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ به فرآیند تبدیل در کارخانه ساخت صفحه سوخت تزریق کرد و ۱۲ کیلوگرم اورانیوم نیز به شکل U۳O۸ تولید شده است. با این امر کل مقدار UF۶ غنی‌سازی شده تا ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ که به فرآیند تبدیل تزریق شده است مقدار ۱۱۱ کیلوگرم می‌شود و کل مقدار اورانیوم که به شکل U۳O۸ تولید شده بود به ۵۰ کیلو گرم می‌رسد.

در ادامه این گزارش ادعا شده است: ایران برخلاف قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی خود را در تاسیسات اعلام شده ذیل که تحت پادمان آژانس است، تعلیق نکرده است. همه این فعالیت‌ها تحت پادمان آژانس است و همه مواد هسته‌ای، آبشارهای نصب شده و ایستگاه‌های خوراک‌دهی و کنارگذاری در این تاسیسات تحت اقدامات نظارتی آژانس قرار دارند.در گزارش آژانس، درباره پارچین با تکرار ادعای پاکسازی این مکان، به برخی از این فعالیت‌ها اشاره شده و آمده است: با توجه به فعالیت‌های عمده‌ای که ایران تاکنون انجام داده، و همچنان در محل مذکور از سایت پارچین در حال انجام است، زمانی که آژانس به این محل دسترسی بیابد، توانایی اش برای اجرای راستی آزمایی موثر به نحو عمده‌ای خدشه دار خواهد شد. آژانس هم‌چنان دسترسی به این محل را بدون تاخیر بیشتر خواستار است و ضروری است ایران بدون تاخیر بیشتر پاسخ‌های محتوایی به سوالات مشروح آژانس درخصوص سایت پارچین و کارشناس خارجی، که در فوریه ۲۰۱۲ درخواست شد، ارائه کند.

این گزارش در ادامه ادعا می‌کند: درحالی که آژانس به فعالیت‌های راستی آزمایی در مورد انحراف نداشتن مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات هسته‌ای اعلام شده از سوی ایران که تحت توافق‌نامه پادمان هستند، ادامه می‌دهد، از آنجا که ایران همکاری لازم را از جمله در مورد اجرای پروتکل الحاقی، به عمل نمی‌آورد، آژانس قادر نیست درباره نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام نشده اطمینان موثقی ارائه دهد و بنابراین نمی‌تواند نتیجه‌گیری کند که تمامی مواد هسته‌ای در ایران برای فعالیت‌های صلح‌آمیز هستند. این گزارش در انتها تاکید می‌کند: با توجه به ماهیت و میزان اطلاعات معتبر موجود، از نظر آژانس همچنان برای ایران ضروری است که بدون تاخیر بیشتر وارد تعامل با آژانس در مورد محتوای نگرانی‌های آژانس شود. در فقدان چنین تعاملی، آژانس قادر نخواهد بود نگرانی‌های مربوط به موضوعات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از جمله موضوعاتی که نیاز به شفاف‌سازی دارند تا وجود ابعاد محتمل نظامی برنامه هسته‌ای ایران را منتفی سازند، حل و فصل کند.

توقف فعالیت نیروگاه بوشهر

خبرگزاری «ریا نووستی» به نقل از یک منبع آگاه نوشت: فعالیت نیروگاه اتمی بوشهر بار دیگر به خاطر تعمیر ژنراتور توربین آن تا روز ۲۸ فوریه (۱۰ اسفند) متوقف شد. در گزارش آژانس هم اشاره شده است که هنگام بازرسی آژانس از نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ۱۶ و ۱۷ فوریه ۲۰۱۳ ایران به آژانس اطلاع داد که راکتور خاموش شده است. رآکتور واحد اول نیروگاه اتمی بوشهر روز ۳۰ اوت سال ۲۰۱۲ (۹ شهریورسال ۱۳۹۱) به طور کامل و با صد درصد ظرفیت برنامه‌ریزی خود، برای تولید برق راه‌اندازی شده است.