روایت احمدرضا احمدی از «آتش بدون دود»

حالا یکسال از مرگ نادر ابراهیمی‌گذشته است. آنهایی که بارها با «باردیگر شهری که دوست می‌داشتم» گریه کرده‌اند، هنوز مرگ آقای نویسنده را باور نمی‌کنند. آنها فکر می‌کنند ابراهیمی‌هنوز همانطوری با همان لبخند همیشگی در گوشه‌ای از آسمان دود گرفته پایتخت نشسته است و سرگذشت آدم‌ قصه‌هایش را روایت می‌کند. یکسال گذشته است و حالا دیگر کسی شک ندارد ابراهیمی‌ نویسنده مهمی‌است. جمعیتی که سال پیش در چنین روزهایی بدرقه‌اش می‌کردند، خیلی چیزها را به تثبیت رساندند. او نویسنده مهمی‌ است؛ چرا که تاثیرگذاری‌اش در ادبیات معاصر‌ایران بر هیچ کس پوشیده نیست. حتی کودکان و نوجوانانی که آثارش را خوانده‌اند هم ‌این نکته را خوب می‌دانند. نادر ابراهیمی‌چه در آثاری که برای بزرگسالان نوشته و چه برای کودکان، نشان داده هنرمندی صادق است. شاید همان صداقت سبب شود هیچ گاه گرد و غبار فراموشی روی نامش ننشیند.

مراسم یادبود نخستین سالگرد درگذشت نادر ابراهیمی روز چهارشنبه گذشته در خانه‌ هنرمندان ایران برگزار شد.

شکور لطفی در این مراسم در تبیین‌اندیشه‌های سیاسی و مردمی نادر ابراهیمی گفت: به شهادت نوشته‌ها و نحوه زندگی‌اش، سیاسی بود. او حتی اجازه فعالیت حداقلی اقتصادی فرهنگی نداشت و مغازه‌اش را می‌بستند و این را در نوشته‌ها‌یش تایید می‌کند. نویسنده به جامعه و افراد انسانی احترام می‌گذاشت و این احترام در آثارش مشهود است.

برای او کودکان جایگاه ویژه‌ای داشتند. او معتقد به هدفمند بودن است و هدفمند بودن را داشتن جهان‌بینی می‌داند که ناگزیر آن را در پیوند با سیاسی بودن می‌داند.وی در ادامه به اهمیت زن در آثار و نگاه نادر ابراهیمی پرداخت و در بخشی دیگر از سخنانش یادآور شد: نادر نویسنده را فردی سیاسی می‌داند؛ زیرا ناگزیر در اعتراض و انتقاد به قدرت رفتار می‌کند.

همچنین در این مراسم، فیلمی از سخنان اکبر رادی درباره نادر ابراهیمی پخش شد که این نمایش‌نامه‌نویس فقید در آغاز به نخستین آشنایی‌اش با ابراهیمی در سال‌های دهه ۴۰ در کلاس درس زیبایی‌شناسی اشاره کرد و در ادامه به مرور خاطرات گروه طرفه پرداخت که در سال ۴۰، اکبر رادی به همراه احمدرضا احمدی، اسماعیل نوری علا، مسعود کیمیایی و نادر ابراهیمی در این جمع گرد هم می‌آمدند و آثار یکدیگر را در نشست‌هایی مورد نقد و بررسی قرار می‌دادند.

رادی از نادر ابراهیمی به عنوان محور گروه طرفه یاد کرد و او را وفادارترین فرد به حلقه طرفه دانست که سال‌ها پس از کمرنگ شدن فعالیت آن جمع، ابراهیمی همچنان آثارش را با نام طرفه منتشر کرد. اکبر رادی در این فیلم گفت: نادر ابراهیمی فرهنگ ادبی‌ ما را بسیار غنی کرده است. او از معدود نویسندگانی است که کلمات را در جای خود به کار می‌برد و از این طریق، به زبان معاصر خدمت بزرگی کرد. وی نادر ابراهیمی را در حوزه حماسه‌نویسی هم‌شان گوگول - پدر حماسه‌سرایی روس - دانست و همچنین از او به همراه صمد بهرنگی به عنوان آغازگر ادبیات کودک یاد کرد و افزود: نادر ابراهیمی از پیشگامان بزرگ قصه کودکان است. او ذهنیتی کودکانه و ساده دارد؛ در عین ‌حالی که پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد، سعی می‌کند به دنیای کودکان نزدیک شود.

پخش نماهنگ هجرت و ترانه‌ای به نام نادر ابراهیمی نیز در بخش دیگری از این مراسم انجام شد.

همچنین اظهارات توران میرهادی درباره نادر ابراهیمی نمایش داده شد، او به انتخاب کتاب نادر ابراهیمی در سال‌های دهه ۴۰ از سوی شورای کتاب کودک به عنوان اثر برگزیده اشاره کرد و با اشاره به عشق و علاقه ابراهیمی نسبت به ایران، از او به عنوان نویسنده‌ای بزرگ در کنار بزرگان ادبیات جهان یاد کرد و گفت: ما در آثار او شاهد تجربه‌های ناب ادبیات کودک هستیم و از همین‌روست که آثارش ماندگار است.

فیلم سخنان احمدرضا احمدی درباره نادر ابراهیمی هم پخش شد. او نیز مانند اکبر رادی به مرور خاطرات گروه طرفه پرداخت و به ادامه آشنایی و رفاقتش با نادر ابراهیمی در سال‌های بعد از انقلاب اشاره کرد و گفت: من ۱۵-۱۴ قصه‌ای را که در سال‌های بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشتم، مدیون نادر ابراهیمی هستم و همه‌اش تشویق‌های او بود که مرا در انجام و ادامه این کار سر شوق می‌آورد.

احمدی افزود: او به ادبیات کودک ما، به رمان و ادبیات بزرگسال و همچنین به زبان فارسی خدمت کرد و به اعتقاد من، رمان ایرانی با رمان «آتش بدون دود» نادر ابراهیمی آغاز می‌شود؛ نه با «شوهر آهوخانم» علی‌محمد افغانی.

این شاعر تصریح کرد: تا قبل از این‌که نادر کار نوشتن قصه‌ برای کودکان را شروع کند، کارهایی که انجام می‌شد، به شکل تفننی بود. او بود که به همه ما یاد داد، چطور برای کودکان بنویسیم.

احمدی یادآور شد: چند نسل با کتاب «بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم» نادر زندگی کرده‌اند و به اعتقاد من، او کار خودش را کرده است و با همین یک کتاب هم قصه‌نویس بزرگی است.

پخش فیلمی از نادر ابراهیمی که در آن درباره اهمیت و جایگاه زن سخن می‌گفت و همچنین نمایش فیلمی از پشت صحنه فیلم سینمایی «روزی که هوا ایستاد» به کارگردانی او، از دیگر بخش‌های این مراسم بود.

همچنین عباس محمدی - از دوستان کوهنورد نادر ابراهیمی - به مرور خاطرات مشترکش با او در کوهنوردی پرداخت و از این نویسنده به عنوان یک طرفدار محیط زیست یاد کرد.

در ادامه، اکبر عالمی - مدرس سینما - درباره فعالیت‌ سینمایی ابراهیمی سخن گفت و از این نویسنده و فیلمساز به عنوان کسی یاد کرد که الهام‌بخش یک نسل بود و در ادامه به مرور خاطرات مشترکش با ابراهیمی پرداخت. در این مراسم همچنین اعلام شد که در سال‌های آینده، مراسم یادبود نادر ابراهیمی از سوی خانواده‌اش در روز تولد او در فروردین‌ماه برگزار می‌شود.