ایران با یک فیلم زیرزمینی

امیر میلانی

شصت و دومین جشنواره فیلم کن چهارشنبه شب گذشته با نخستین نمایش جهانی انیمیشن «بالا» تولید استودیو پیکسار آغاز ‌شد و ۲۰ فیلم برای دریافت جایزه نخل طلایی رقابت می‌کنند.

تا پیش از این چند فیلم انیمیشن در بخش رسمی جشنواره کن به نمایش درآمده‌اند، اما تاکنون سابقه نداشته است یک انیمیشن فیلم افتتاحیه این رویداد معتبر سینمایی باشد.

انیمیشن سه‌بعدی «بالا» را پت داکتر کارگردانی کرده که یکی از خالقان «داستان اسباب‌بازی» بود. این فیلم درباره یک بادکنک ‌فروش ۷۸ ساله است که با بستن هزاران بادکنک به خانه خود راهی سفری پرماجرا به آمریکای جنوبی می‌شود و یک پسر ۹ساله ماجراجو نیز در این سفر او را همراهی می‌کند.

رقابت ۲۰ فیلم در بخش مسابقه کن

مانند سال‌های قبل بیشترین نگاه‌ها متوجه بخش مسابقه جشنواره کن است و امسال نیز تعدادی از فیلمسازان صاحب‌نام از جمله کوئنتین تارانتینو، آنگ لی و پدرو آلمودوار با تازه‌ترین آثار خود در این بخش حضور دارند.

در مجموع ۲۰ فیلم در بخش مسابقه برای دریافت جایزه نخل طلایی رقابت می‌کنند و از فیلم‌های مطرح در این بخش می‌توان به «لعنتی‌های بی‌آبرو» کوئنتین تارانتینو، «وودستاک جذاب» آنگ لی، «آغوش‌های گسسته» پدرو آلمودوار، «ستاره درخشان» جین کمپیون و «در جست‌وجوی اریک» کن لوچ اشاره کرد.

«ضد مسیح» لارس فن تریر، «نوار سفید» میشائیل هانکه، «نقشه صداهای توکیو» ایزابل کویشی و Vincere مارکو بلوکیو فیلمساز ایتالیایی از دیگر فیلم‌های بخش مسابقه کن ۲۰۰۹ هستند.

فرانسه نیز با سه فیلم «آدم‌های بی‌مصرف» آلن رنه، «یک پیش‌گو» ژاک اودیار و «وارد خلاء شو» گاسپار نوئه وارد رقابت می‌شود. الیا سلیمان فیلمساز فلسطینی نیز «زمان باقیمانده» را در بخش مسابقه دارد که سومین بخش از یک سه‌گانه است.

آریا آرجنتو بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی، نوری بیلگه جیلان کارگردان، فیلمنامه‌نویس و بازیگر از ترکیه، لی چانگ - دونگ کارگردان و فیلمنامه‌نویس کره‌ای، جیمز گری کارگردان و فیلمنامه‌نویس آمریکایی، حنیف قریشی نویسنده و فیلمنامه‌نویس بریتانیایی، شو کی بازیگر تایوانی، رابین رایت پن بازیگر آمریکایی و شارمیلا تاگور بازیگر هندی، دیگر اعضای هیات داوران بخش مسابقه جشنواره کن ۲۰۰۹ هستند.

«تخیلات دکتر پارناسوس» تری گیلیام با بازی جانی دپ، کالین فارل و جود لاو برای نمایش در بخش خارج از مسابقه در نظر گرفته شده است. این فیلم در عین حال آخرین فیلم هیث لجر بازیگر استرالیایی است.

«گربه‌های ایرانی» بهمن قبادی، آبروی سینمای ایران!

۲۰فیلم نیز در بخش نوعی نگاه جشنواره به نمایش درمی‌آید و «کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» بهمن قبادی از ایران فیلم‌ افتتاحیه این بخش است. حامد بهداد، نگار شقاقی و اشکان کوشانفر بازیگران این فیلم هستند که بر مبنای فیلمنامه‌ای از قبادی و به تهیه‌کنندگی خود او ساخته شده است.داستان آن درباره دختر و پسری جوان است که پس از آزادی از زندان می‌کوشند یک گروه موسیقی تشکیل بدهند و ... شیدا شیرازی خبرنگار «سینمای ما» در کن پس از نمایش فیلم بهمن قبادی در گزارش خود چنین می‌نویسد: امروز روز ایران بود. روز فرش قرمز برای فیلم بی‌نظیر بهمن قبادی بود. روز حضور بازیگر خیلی خوب سینمای ایران حامد بهداد بود و روز موسیقی زیرزمینی ایران. روز صداهایی که تا به حال شنیده نشده بود.

فیلم بهمن قبادی حیرت‌انگیز خوب است. دوربین کنجکاو قبادی با سر در آوردن از زیرزمینی‌ترین محافل تهران، شما را به دیدن و شنیدن نادیده‌ها و ناشنیده‌ها دعوت می‌کند.

سکوت جایز نیست. بهمن قبادی این مهم را با هنرمندی هر چه تمام‌تر به تصویر کشیده است. اشکان و نگار که شخصیت‌های واقعی و ملموسی مثل من و شما هستند، رویایی دارند، استعداد و هنری دارند، عاشق اثبات خودشان در دنیای موسیقی به وسیله بیرون دادن یک آلبوم مجاز و یا اجرای یک کنسرت هستند.

رویای بچه‌ها عملی است، «فقط پولش جور شه، حله!» این را نادر می‌گوید (حامد بهداد). نادر به زندگی اشکان و نگار وارد می‌شود و این خود اول عشق است. نادر ارتباطات وسیعش را در اختیار بچه‌ها قرار می‌دهد و با آنها برای پیدا کردن اعضای باند به هر دری می‌زند. در این جست‌وجو، دوربین موشکاف قبادی نسل مستعدی را نشان می‌دهد که استعداد و عشق‌شان را در پستوی خانه و زیر زمین‌های بتنی نهان کرده‌اند. نادر اما بی‌دریغ به بچه‌ها کمک می‌کند، گاهی فکر می‌کنی نفع شخصی او در این میان چیست؟

حامد بهداد که نادر را نادر کرده است، در این فیلم خوش درخشیده است. او که تنها بازیگر حرفه‌ای فیلم است، چنان در نقش نادر فرو رفته که حدس می‌زنی خودش را در آینه می‌بیند. اواخر فیلم که نادر بچه‌ها را به بیابانی می‌کشاند تا اجرای یک گروه دیگر را ببینند، می‌فهمیم نادر خود درد آشنا است. نادر با صدای مردانه و گیرای حامد بهداد محلاتی می‌خواند و عده‌ای رقص جولان می‌کنند. یاد این شعر حکیم فردوسی افتادم که از زبان استاد فارق کیانی، استاد مسلم رقص‌های خراسانی شنیده بودم. رقص جولان بر سر میدان کنند/ رقص در خون خود، مردان کنند. کوشش‌های نادر به جایی نمی‌رسد. گروه مجوز نمی‌گیرد و عشق می‌میرد. فیلم بهمن قبادی، پایان تلخی دارد، اما فیلم تلخی نیست. به‌شدت واقع‌گرایانه است. حقیقتی وجود دارد و آن نامش جوان ایرانی مستعد خانه‌نشین است و دوربین قبادی الحق که این را خوب به تصویر کشیده است.

«کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» جدی‌ترین فیلمی است که تا به حال به مساله موسیقی زیرزمینی در ایران پرداخته است. فیلم با این که خط داستانی و روایتی مستقیمی دارد، نگاه مستند‌ش را حفظ کرده است.

دوربین قبادی به هر جایی سرک می‌کشد و آدم‌هایی را به ما نشان می‌دهد که هر روز از کنارشان بی‌تفاوت می‌گذریم. اما این تصاویر فیلم نیست که در ذهن ماندگار می‌شود، بلکه صداها است.

صدابردار فیلم، حق آوا و صدا را برای فیلمی که به موسیقی می‌پردازد، ادا کرده‌اند. این صداهاست که در این فیلم شما را به فراز و فرود می‌برد. راک، بلوز، رپ، سنتی و ... همه را در این فیلم می‌شنویم و چه به موقع هم می‌شنویم تا از این همه موسیقی و سبک‌های مختلف خسته نشویم.

قبادی همه آدم‌ها را نشان می‌دهد، همه واقعی هستند و خود خودشان. آریا را نشان می‌دهد که در طویله گاوداری پدرش هاردراک می‌خواند، امیر را که برای بچه یتیم‌های جنگ‌زده عراقی و افغانی گیتار می‌زند و می‌خواند، رعنا را که نمی‌داند با صدایی به این زیبایی چه کند، بابک را که دردهای اجتماع را فریاد می‌زند و نگار و اشکان را که می‌دانند که با استعدادند، که آن ور آب کنسرتی و سالن اجرایی منتظر آنها است که آنها را می‌خواهند.

بعد از فیلم نمی‌دانم چرا به فروغ فکر کردم که گفته بود «تنها صداست که می‌ماند» او می‌دانست که امثال قبادی‌هایی هستند که این صداها و این آدم‌ها را ثبت کنند تا ماندگار شوند. بعد از فیلم به نگار هم فکر کردم که خوانده بود: خانه‌ای می‌خواهم، با یک پنجره.»

ایزابل هوپر، نگاه سیاسی به فیلم‌ها ندارد

«ایزابل هوپر»، رییس هیات‌داوران جشنواره‌ کن اعلام کرد که قصد ندارد مانند «شون پن» در سال گذشته، خط مشی مشخصی را برای اعضای هیات‌داوران تعیین کند. «ایزابل هوپر»، بازیگر سرشناس فرانسوی امسال درحالی ریاست هیات‌داوران را برعهده دارد که سال گذشته «شون‌پن» برصندلی ریاست نشسته بود. وی دراین‌باره اعلام کرد: «اصلا تمایل ندارم مانند شون پن، نظر هیات‌داوران را به‌سمت فیلم‌های سیاست‌ محور سوق بدهم.»

وی افزود: «سال گذشته شون‌ پن به‌عنوان رییس هیات‌داوران با یک رویکرد سیاسی به فیلم‌های بخش رقابتی نگاه می‌کرد، اما من اصلا قصد چنین کاری ندارم.» برنده دو جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره‌ کن ابراز امیدواری کرد که داوران فیلم‌های حاضر را با تمام وجود و براساس علائق شخصی‌شان تماشا کرده و بهترین را انتخاب کنند. «نوری بیگله جیلان»، کارگردان نام‌دار سینمای ترکیه و یکی از اعضای هیات‌داوران جشنواره‌ امسال کن نیز با ابراز نگرانی از مسوولیت واگذار‌شده به او گفت: «من معمولا ۱۰ دقیقه اول فیلم‌ها را اگر پسندیدم، تماشا می‌کنم.»

به گزارش فرانس‌پرس، وی افزود: «فیلم‌های خلاقانه درابتدا شاید خسته‌کننده به‌نظر برسند، اما اگر آنها را تا پایان نگاه کنیم، مطمئنا به آنها علاقه‌مند خواهیم شد.» کارگردان فیلم «سه‌میمون» اظهار کرد: «اولین واکنش من، مطمئنا بهترین واکنش و تصمیم نیست. من تلاش می‌کنم تا بهترین تصمیم را بگیرم، فیلم‌سازی برای من کاری بسیار جدی است، اما داوری برای من حکم بازی را دارد.»