تقدیر این بود

چند خانواده برای تفریحی چند روزه به شمال می‌روند. اتفاقی می‌افتد که بسیار عجیب است و در عین حال در مسیر زندگی بعضی از آنها اثر می‌گذارد. این آخرین فیلم برتر این سی سال، در نهایت حیرت بی‌چون‌و‌چرا در تصاحب فیلمی در آمد که هنوز به اکران عمومی در نیامده است. زمانی که شما این مطلب را می‌خوانید احتمالا درباره الی روز اول اکران خود را پشت سر می‌گذارد. به‌هر حال قرار نبود که فیلم آخر اصغر فرهادی که خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی را از فستیوال برلین برد و نمایشش در جشنواره فجری که گذشت و حرف و حدیث‌های حاشیه‌ای بسیاری به همراه داشت، فیلم آخر من در این فهرست سی فیلم باشد، دلیلش بسیار ساده است. زمانی که صحبت از این پاورقی شد، هنوز فیلم را ندیده بودم و بالطبع فیلم ندیده را که نمی‌‌شود قضاوت کرد، اما در همان دفعه اول نمایش در ساعت ۱۱ شب، روز ۱۹ بهمن در سینما فلسطین، درباره الی چنان محکم و قاطع خود را به تماشاگر - و من - تحمیل کرد که اگر در این فهرست جای نمی‌گرفت، تصور می‌کنم بی‌انصافی که نه، بلکه اهمالی آشکار در برابر تاریخ سینمای ایران بود. به‌هر حال تقدیر این بود که فیلم چهارم اصغر فرهادی یکی از بهترین فیلم‌های سی سال سینمای ایران برای من باشد و اگر نخواهم خود را سانسور کنم جزو پنج فیلم اول این فهرست جای می‌گیرد. گفتم تقدیر، بد نیست بدانید که اساسا حرف اصلی فیلم فرهادی هم در باب تقدیر است. به من ببخشید که در تعریف قصه فیلم خست به خرج می‌دهم، خب، فیلم هنوز اکران نشده و بالطبع مخاطب باید بی‌واسطه با فیلم مواجه شود و نظر بدهد. پس تا همین حد داشته باشید که تقدیر عنصر مهم فیلم است و البته قضاوت آدم‌ها درباره دختری که در این گروه گرم و جذاب جای گرفته، فضای بسیار مهمی از فیلم را به خود اختصاص می‌دهد. بحث اصلی فیلم درباره اخلاق و قضاوت است. چرا باید درباره آدم‌ها به راحتی قضاوت کرد و بدون اینکه کاملا آنها را شناخت درباره‌شان حرف زد. این کاری است که - با عرض معذرت - اغلب ما ایرانی‌ها می‌کنیم. بی‌حضور آن آدم عملکرد او را به بحث می‌گذاریم و در نهایت شخصیت او را هم قضاوت می‌کنیم. بی‌آنکه بدانیم لایه‌های دیگر حقیقت چیست. امیدوارم با این توصیف‌های کلی خیلی بیراه نرفته باشم و بیننده فیلم را مجاب به دیدن این شاهکار سینمای ایران کرده باشم. و نکته آخر؛ سینمای ایران در حال پوست انداختن است. این را به‌راحتی می‌شود از فیلم‌های جشنواره امسال فهمید. حاصل این پوست‌انداختن، مدرنیزمی است که درباره الی نمونه درست آن است. نمونه‌های درست و غلط‌ دیگری هم وجود دارند که مجال بحثش اینجا نیست. اما درباره الی این مدرنیته حاصل از دانایی و آگاهی را به خوبی روی پرده نمایش می‌دهد. از این فیلم قطعا در روزهای آینده بسیار خواهید شنید، اما تولد درباره الی اتفاقی است که در هر نسل یک بار اتفاق می‌افتد.

به‌هرحال تقدیر خوشایندی بود که آخرین فیلم این فهرست در این مجال اندک به درباره الی اختصاص یافت.