از صحنه تا پرده از کرخه تا راین

بزرگداشت واقعی هر هنرمند فراهم کردن شرایطی است که او بتواند کارش را با امنیت خاطر و آرامش ادامه بدهد و همیشه به کار بعدی‌اش خوش‌بین باشد. البته این را به طورکلی برای تمام هنرمندان عنوان می‌کنم. برای من برگزاری همین بزرگداشت هم زیاد است. اگر توان و نیرو داشته باشم، آرزوی اجرای بسیاری از کارها را دارم اما کار کردن در شرایط ما، مانند رهسپاری به میدان جنگ است. باید کفش آهنی پوشید و همین مشکلات است که از خلاقیت هنرمندان می‌کاهد و همین هنرمندانی که امروز و در این شرایط کار می‌کنند، معجزه می‌کنند. برای اجرای هر نمایش باید از هفت خوان رستم بگذریم. گاهی شانس روی آورده و با مشکلات کمتری روبه رو بوده‌ایم، اما باید روشی درست و اصولی برای تولید اثر هنری وجود داشته باشد تا هنرمندان تنها دغدغه‌ خلق اثر هنری داشته باشند نه این که بیشتر زمان و انرژی خود را صرف طی کردن مراحل اداری کنند. خلق اثر هنری به خودی خود دشوار و با تلاطم‌های بسیاری همراه است که البته ویژگی این خلق همین است. اما نباید با مراحل اداری بیهوده، تلاطم‌های دیگری برای هنرمندان ایجاد کرد، بویژه هنرمندانی که پا به سن گذاشته‌اند، دیگر توانایی طی کردن این مراحل را ندارند و جوانان هم در پیچ و خم این مراحل دچار فرسودگی می‌شوند. اگر بازیگران از نظر مالی آرامش خاطر داشته باشند با تمرکز و خلاقیت بیشتری به کار هنری می‌پردازند. در حال حاضر استعدادهای خوب و بازیگران خوبی داریم که می توانستند رشد کنند و باعث ارتقای هنر شوند، اما شرایط مساعدی برای رشد این استعدادها وجود ندارد. تئاتر همه‌ عشق و زندگی من است، دوست داشتم با تمرکز بیشتری متون جدید را بخوانم اما...

نگاه سوم- بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر، یک بخش ویژه هم دارد که به تقدیر از یک عمر فعالیت هنری هما روستا، بازیگر ارزنده تئاتر و سینما اختصاص یافته است. به همین مناسبت نگاهی داریم به بیوگرافی و کارنامه کاری روستا و گزیده‌ای از آخرین مصاحبه‌اش که با ایسنا انجام داده است.

هما روستا، جزو معدود بازیگرانی است که هم در تئاتر درخشیده و هم در سینما و در سال‌های اخیر علاوه بر ترجمه و نمایشنامه‌نویسی، کار در سریال‌های تلویزیونی را جدی گرفته است. او در تاریخ ۱۳۲۳ در تهران متولد شد. اما خانواده روستا به دلیل گرایش‌های سیاسی پدر به شوروی سابق مهاجرت کردند و همای جوان مدرک فوق لیسانس خود را از دانشکده هنرهای دراماتیک بخارست در کشور رومانی دریافت کرد. او در سال ۱۳۴۹ به ایران بازگشت، در حالی که به فارسی مسلط نبود. اولین حضور او در سینما با فیلم «دیوار شیشه‌ای» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان در سال ۱۳۵۰ رقم خورد.

در ۱۳۵۱، هما روستا که در دانشکده هنرهای دراماتیک مشغول تدریس بود، نمایش «باغ وحش شیشه‌ای» تنسی ویلیامز را با بازی دانشجویان آن دانشکده کارگردانی کرد. کارنامه این بازیگر جوان و پراستعداد پس از پیروزی انقلاب، پربارتر شد و در سال ۱۳۶۵، هما روستا در فیلم «گزارش یک قتل» به کارگردانی محمد‌علی نجفی ایفای نقش کرد. یک سال بعد در فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» پوران درخشنده خوش درخشید و نامزد دریافت لوح زرین بهترین بازیگر نقش اول زن از ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در همان سال شد. در ۱۳۶۸ برای بازی در فیلم «تمام وسوسه‌های زمین» به کارگردانی حمید سمندریان (همسرش) نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر شد. در سال ۱۳۶۹ هم جایزه بهترین بازیگر زن را از جشنواره فرهنگی و هنری روستا به خاطر بازی در فیلم «ملک خاتون» به کارگردانی حسن محمد‌زاده دریافت نمود.

هما روستا دهه ۷۰ را با بازی در فیلم «مسافران» بهرام بیضایی (۱۳۷۰) آغاز کرد و در ۱۳۷۱ در فیلم به یاد ماندنی «از کرخه تا راین» ابراهیم حاتمی‌کیا به ایفای نقش پرداخت و بار دیگر نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از یازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر شد. بازی او در این فیلم، یکی از ماندگارترین خاطرات سینمایی سینمادوستان ایرانی است. او در ۱۳۷۴ به خاطر بازی در تله تئاتر «شعبده باز» جایزه بهترین بازیگر را از جشنواره سیما کسب نمود. پس از چند سال دوری، روستا در ۱۳۸۰ در مجموعه «خاک سرخ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا بازی کرد و در ۱۳۸۳ نمایش «زمستان»، نوشته امید سهرابی را به روی صحنه برد در ۱۳۸۴ هم نمایش «سانتاکروز» ماکس فریش را با ترجمه‌ای از خودش کارگردانی کرد. دیگر نمایش او «آنتیگونه در نیویورک» نام دارد که در ۱۳۸۶ آنرا بر روی صحنه برد. بازگشت مجدد روستا به تلویزیون هم با سریال «ترانه مادری» در سال ۱۳۸۷ رقم خورد.