دیپلماسی؛ گزینه اول اوباما و مک‌کین در قبال ایران

نشریه تایم در گزارشی با متهم کردن ایران به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای نوشت: هر دو کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در این باره توافق دارند که باید از دستیابی ایران به قابلیت تسلیحات هسته‌ای جلوگیری شود و گزینه ارجح آن‌ها برای انجام این کار دیپلماسی است که منظورشان از آن تحریم است. نشریه آمریکایی تایم در گزارشی با عنوان «تغییر منطق متعارف درباره ایران» افزود: حتی با وجودی که جان مک کین، کاندیدای جمهوری‌خواه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بیشتر تمایل دارد گزینه نظامی را «روی میز» نگهدارد، نیروی نظامی آمریکا روشن کرده است که حمله به ایران که پیامدهایش خطرات غیرقابل پذیرشی برای منافع آمریکا در پی خواهد داشت، بعید خواهد بود.

به گزارش ایسنا، این نشریه می‌افزاید: مشکل این است که اقدام دیپلماتیک جاری راه به جایی نمی‌برد. ماه گذشته، شورای امنیت به قطعنامه‌ای در تاکید تحریم‌های موجود علیه ایران رای داد. ایران به روشنی گفته است که قصد عمل به این درخواست (تعلیق غنی‌سازی اورانیوم) را ندارد و تحریم‌هایی که از این درخواست حمایت می‌کند هیچ تاثیر قابل تشخیصی بر موضع تهران ندارد. اما روسیه و چین اطمینان خواهند داد که شورای امنیت اساسا تحریم هایش را تشدید نخواهد کرد. دولت بوش به خاطر اختلاف نظر شدید میان اعضای کلیدی‌اش درخصوص ماهیت این مشکل و راه حل آن از گزینه‌های دیپلماتیک کمتری به جز روند سازمان ملل و تحریم‌ها برخوردار است.

تایم ادامه می‌دهد: شکست دیپلماسی مجازات و پیامدهای بازدارنده اقدام نظامی باعث شده است که تعداد رو به رشدی از کارشناسان در فرانسه که یکی از متحدان کلیدی آمریکا در مساله‌ هسته‌ای ایران است، درباره رویکردی کاملا جدید و مبتنی بر یک رویکرد دیپلماتیک بحث کنند که با این کشور بیشتر مانند یک شریک رفتار می‌کند. برنار اورکد، متخصص مسائل ایران در مرکز ملی تحقیق علمی فرانسه در این باره می‌گوید: این فرصت وجود دارد که تصاویر ۳۰ ساله ایران را کنار گذاشت و رفتار همکارانه دلگرم‌کننده‌ای را با تعامل با ایران به عنوان کشوری که به سرعت در حال توسعه و یک قدرت منطقه‌ای است، آغاز کرد. کلید این کار مشارکت مستقیم آمریکا در روابط است.

دیدیه بیون، معاون مدیر موسسه روابط بین‌الملل و استراتژیک در پاریس نیز در این باره گفت: نگرانی استراتژیک ایران رسیدن به تضمین و توافقات امنیتی است و تنها کشوری که می‌تواند آن را فراهم کند، آمریکا است.

بر اساس این گزارش، منطقی که در پشت این نظر قرار دارد مورد حمایت توماس فرینگر، رییس شورای اطلاعات ملی آمریکا و تحلیل‌گر عالی‌رتبه جامعه اطلاعاتی قرار دارد.

فرینگر در گزارش اخیر «گرایش‌های جهانی ۲۰۲۵» شورای تحت ریاست خود نوشت: آمریکا تهدیدهای امنیتی اصولی ایران (صدام و طالبان) را در نظر داشت؛ به غیر از خود ما که ایرانی‌ها آن را تهدیدی کشنده در نظر می‌گیرند.

اورکد می‌گوید: بخشی از دلیل بن‌بست کنونی این است که در راستای جلوگیری از دستیابی ایران به قابلیت تولید سلاح هسته‌ای،‌ غرب مشوق‌هایی را برای چشم پوشی ایران از بخشی از فعالیت‌های خاص نظیر غنی سازی اورانیوم که به طور مشروع مجاز به انجام آن براساس معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای است به تهران پیشنهاد کرده است.

وی می گوید: نقص رویکرد هویج و چماق این است که مقام‌های ایران - با حمایت اجماع گسترده در جامعه ایران - توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی را حق حاکمیت خود می‌دانند و این به معنای آن است که هویجی در این خصوص مانند چماق‌های بازدارنده،‌ نامشروع در نظر گرفته می‌شود.

بیون نیز با وی موافق است و می‌گوید: هر طرفی چنین تعبیر می‌کند که طرف دیگر به دنبال محروم کردن آن از چیزی است که آن را مایه غرور و دارای اهمیت ژئواستراتژیک می داند.

این گزارش حاکی است: در هر حال تفکر در واشنگتن ممکن است تغییر کند. اگرچه مک کین وعده‌های باراک اوباما برای تعامل مستقیم و سرسختانه با ایران را خطرناک و ساده لوحانه خوانده است، اشتیاق برای دیپلماسی مستقیم با تهران در هر دو حزب در حال پیش روی است. حتی هنری کیسینجر، جیمز بیکر و کالین پاول، وزیران امورخارجه اسبق آمریکا تماس‌های مستقیم میان دو کشور را خواستار شده‌اند و دولت بوش در ژوییه گذشته ویلیام برنز، معاون امور سیاسی وزیر امور خارجه را برای نشستن با دیپلماسی از ایران و اروپا به منظور مذاکره درخصوص مساله هسته‌ای (به ژنو) فرستاد. بدون توجه به لفاظی در رقابت های انتخاباتی، لزوم گفت‌وگوی مستقیم به تهران به سرعت در حال تبدیل شدن به منطق متعارف هر دو حزب در ساختار سیاست خارجی آمریکا است.

اورکد می‌گوید: ایران به بمب اتمی واقعی برای بازدارندگی در صورتی که امنیتش به طریق دیگری تضمین شود، نیازی ندارد. در عین حال آلمان و ژاپن هر دو قابلیت تولید بمب ظرف سه ماه را دارند و کسی را نگران نمی‌کنند.

در عین حال بیون می‌گوید که ممکن است تهدیدهای خطرناک‌تری نسبت به خطر تولید برنامه انرژی هسته‌ای که می‌تواند بالقوه در تولید سلاح در ایران به کار می‌رود، وجود داشته باشد.