منشور علمی شهرداری تهران در گفت‌وگو با «رییس مرکز مطالعات و برنامهریزی تهران» تشریح شد:
تهران کلان‌شهری که باید علمی اداره شود
لیلا اکبرپور- هر چند تاریخچه مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران به تاسیس شورای نظارت بر گسترش شهر تهران در سال ۱۳۵۳ برمی‌گردد، اما با تاسیس کمیسیون ماده پنج شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در سال ۵۶ و تکمیل توسعه محدوده ۲۵ ساله شهر تهران، شورای نظارت بر گسترش تهران تعطیل شد و دبیرخانه آن شورا به صورت مستقل و با عنوان دفتر مطالعات و برنامهریزی شهر تهران به فعالیت خود ادامه داد.
از ابتدای دهه ۸۰ براساس انعقاد موافقتنامه‌ای فی‌مابین شهرداری تهران و وزارت مسکن و شهرسازی مبنی بر تهیه همزمان طرح‌های جامع و تفصیلی جدید شهر تهران محور فعالیت‌های این مرکز تغییر یافت و از آن پس، نهاد مدیریت تهیه طرح‌های توسعه شهری تهران در این مرکز مستقر شد و علاوه بر وظایف مطالعاتی و پژوهشی گذشته، تهیه طرح‌های توسعه شهری نیز در دستور کار آن قرار گرفت.
این درحالی بود که فرآیند تهیه و بررسی طرح‌های جامع و تفصیلی شهر تهران در سال ۸۵ به اتمام رسید و نهاد مدیریت و برنامهریزی تهیه طرح‌های توسعه شهر تهران در فروردین ۸۶ از مرکز جدا شد.
فصل جدید فعالیت‌های مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران با تمرکز بر مطالعات راهبردی و با هدف توسعه مدیریت شهری زیر نظر مستقیم شهردار تهران آغاز شد. در این دوره در راستای رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر تولید علم و تهیه نقشه جامع علمی کشور، توسعه دانش محور و الزام مسوولان و دست‌اندرکاران اجرایی به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های علمی و ارتقای سهم پژوهش در کشور تا ۳درصد تولید ناخالص داخلی، شهرداری تهران با ایجاد تحول اساسی در ساختارها و توجه ویژه به فعال‌کردن مراکز مطالعاتی و پژوهشی و توسعه کمی و کیفی آتی این مراکز و افزایش سهم اعتبارات مطالعاتی تا ۳درصد اعتبارات جاری و عمرانی خود و تمرکز برنامهریزی و سیاست‌‌گذاری و هماهنگی فعالیت‌های پژوهشی و مطالعاتی در مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران به عنوان متولی این فصل نوینی از مدیریت و توسعه شهری را آغاز کرد.بدین‌ترتیب منشور علمی شهرداری تهران در آذر ۸۶ به امضای قالیباف شهردار تهران رسید و مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران برای هماهنگی با معاونت‌های شهرداری تهران آماده شد.در این خصوص گفت‌وگویی را با مهندس محمدتقی امان‌پور، رییس مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید:
* آقای مهندس ابتدا از ضرورت تهیه طرح‌های توسعه شهری شهر تهران بگویید؟
کلان‌شهرها جایگاه تعیین‌کننده‌ای در مدیریت ملی کشورها پیدا کرده‌اند و کلان‌‌شهرهایی در دنیا وجود دارند که مفهوم یک کشور را داشته و تاثیرگذاری فراملی دارند.
کلان‌شهرها به لحاظ گستردگی جغرافیایی، جمعیت چند میلیونی، تنوع فعالیت‌های اقتصادی، کانون مبادلات بازرگانی، خلق بازارهای جدید و تاثیرگذاری‌های سیاسی و اجتماعی که دارند از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
شناخت تاثیرات کلان‌شهرها در توسعه ملی به ویژه کلان‌شهری مانند تهران که پایتخت کشور است در توسعه پایدار ملی می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند.
حضور شهردار تهران همپای وزرا در جلسات هیات دولت نیز حکایت از نقش‌آفرینی کلان‌شهر تهران در اجرای تصمیمات اتخاذ شده دارد.
*به نظر شما حضور شهردار تهران درجلسات کابینه و توسعه شهر تهران برای توسعه ملی کافی است؟
توجه داشته باشید تصمیمات اتخاذ شده در شهر تهران به سرعت در کل کشور تاثیرگذار خواهد شد همواره تحولات توسعه شهری و مدیریت شهری کلان‌شهر تهران به عنوان الگوی رفتاری مورد توجه سایر کلان‌شهرهای کشور قرار می‌گیرد.
به همین دلیل رصد کردن تحولات کلان‌شهر تهران در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی همیشه می‌تواند مورد توجه و پیگیری رسانه‌ها باشد و استراتژی کانون‌های تصمیم‌ساز و کسانی که در تغییرات تاثیرگذارند مورد ارزیابی قرار گیرد.
* مراکز علمی و پژوهشی می‌تواند یکی از این کانون‌های تاثیرگذار در تحولات آینده باشد؟
مراکز علمی و پژوهشی با رویکرد جدید شهرداری تهران بسیار جدی شد، رویکرد پژوهش و علم‌محور شدن به دنبال رهنمودهای مقام معظم رهبری مبنی بر فعالیت‌ها پژوهش‌محور باشند و ۳درصد از تولید ناخالص ملی را هم به اجرای پژوهش‌های علمی اختصاص دادند، در شهرداری تهران انتخاب شد و شهردار تهران نظامات جدیدی را در شهرداری پایه‌ریزی کرده و در ۱۷ آذرماه ۸۶ در قالب یک بیانیه با عنوان منشور علمی شهرداری تهران به تمام زیربخش‌ها ابلاغ کردند.
* ویژگی این منشور علمی چیست؟
چنانچه بخواهیم فعالیت‌ها پشتوانه علمی و مطالعاتی داشته باشند باید ساختارهای لازم را ایجاد کنیم، سیاست‌های روشن، برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت و اختصاص اعتبارات لازم را سرلوحه کار خود قرار دهیم که تمام این موضوعات در منشور علمی شهرداری تهران مورد تاکید قرار گرفته است.
این منشور دارای ۱۰ بند است که در تک‌تک بندها سیاست‌ها و راهبردهای علمی-پژوهشی آمده است.
* لطفا درخصوص بندهای منشور علمی شهرداری تهران توضیح دهید؟
در بند اول آن، ایجاد ساز و کارهای لازم جهت بهره‌مندی مستمر و نهادمند از خرد جمعی شهروندان به ویژه در عرصه ابتکارات و نوآوری‌ها تاکید شده است.
* در خرد جمعی بر توقعات شهروندان و شهرداری از یکدیگر اشاره شده است؟
نوآوری‌ها متکی به خرد جمعی و نظرات مردم باشد و محله محوری پیگیری شود، در واقع ایده و دیدگاه‌های مردم از کانون محلات به مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران منتقل و بهترین راهکار اجرایی عرضه می‌شود. در این راستا جشنواره نوآوری و شکوفایی در سال ۸۷ برگزار می‌شود و نقطه‌نظرات شهروندان درخصوص پیشنهادات برتر برای اداره شهر تهران چیست؟ جمع‌آوری می‌شود و شهروندان می‌توانند پیشنهادات خود را درخصوص محیط‌زیست، حمل‌و‌نقل مدیریت شهری و ... ارائه دهند تا مرکز مطالعات و برنامهریزی در جهت توسعه پایدار شهری از آن استفاده کند.
* لطفا بند دوم را هم توضیح دهید؟
در بند دوم مبتنی بر ساختن کلیه فعالیت‌های خود به دستاوردهای علمی و پژوهشی کاربست فناوری‌های نوین با رویکرد جهادی علمی در حوزه مدیریت شهری و نظارت دائمی در این رابطه تاکید شده است.
*آیا بخش‌های اجرایی شهرداری تهران آمادگی این جهاد علمی را دارند؟
برای تحقق بند دوم منشور علمی، شهردار تهران ساختار خود را اصلاح کرده است به طوری که به دنبال مصوبه شورای اسلامی شهر تهران شورای بازنگری ساختارهای برنامهریزی و اجرایی در شهرداری تهران ایجاد شد که اختیار دارد برای بهبود مدیریت شهر تهران ساختارها را اصلاح کند. این شورا چند کمیسیون دارد که کمیسیون تحقیق و توسعه یکی از آنها است و وظیفه دارد پروژه‌های مطالعاتی را تصویب و ساختارهای تحقیقاتی را ایجاد کند. مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران نیز دبیر کمیسیون طرح و توسعه است و پیشنهاداتی هم ارائه کرده است. در واقع باید نهادهای مطالعاتی در معاونت‌ها و مناطق به وجود بیایند و چگونگی ارائه ایده پژوهشی، مراجع تصویب‌کننده، چگونگی ابلاغ و نحوه بهره‌برداری از آن مشخص شود.
* آیا مهم‌ترین چالش‌های شهر تهران شناسایی شده است؟
طرح نیازسنجی شهر تهران در ۳۰ محور تفکیک شده و نیازمند مطالعات است و به عنوان پروژه مطالعاتی اجرایی خواهد شد تا به عنوان دستاورد پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد.
* همانطور که می‌دانید قسمت‌های اجرایی علاقه‌ای به کار مطالعاتی ندارند، برای اجرای طرح‌های مطالعاتی در قسمت‌های اجرایی چه برنامه‌ای دارید؟
رویکرد اصلی شهرداری چگونگی استفاده از دستاوردهای پژوهشی است، شهرداری تهران به ۳ محور چگونگی، روش استفاده از دانش و تبدیل مطالعه به دستورالعمل توجه ویژه دارد.
در این راستا قرارداد فی‌مابین دانشگاه تهران و شهرداری تهران منعقد شده تا نحوه استفاده از پروژه‌های تحقیقاتی به عنوان یک مدل اعلام شود. در این مدل همه ابعاد موضوع مورد توجه قرار گرفته، چگونگی حل مشکلات، رفع چالش‌ها و آسیب‌ها شناسایی می‌شود تا در نهایت دستاورد به دست آمده با بهترین مکانیزم‌ها اجرایی شود.
* بهره بردن از نظام مدیریت دانش به عنوان یک نهاد دانایی محور در جهت تحقق هدف آرمانی دستیابی به رتبه اول علمی در منطقه سومین بند منشور علمی شهرداری تهران است، لطفا توضیح بیشتری دهید؟
در بند سوم استفاده از یک مدیریت دانش و دانایی‌محور مورد تاکید قرار گرفته است، در واقع همان جهاد علمی است. در اجرای این بند برای ۳۰ محور فعالیت شهرداری یک کمیته مطالعاتی و راهبردی ایجاد شده است، کمیته مطالعات و راهبردی دارای هیات رییسه، دبیر، مشاور علمی، متخصص ارشد اجرایی و کارشناسان و اعضای هیات علمی دانشگاه هستند که مسوول بسترسازی و طراحی راهبردهای مدیریت شهری هستند که از سه گروه نخبگان تشکیل شده‌اند.
* آیا کاهش هزینه مدیریت شهر تهران در برنامه‌ها قرار دارد؟
کاهش هزینه‌ها در قالب پروژه‌های مطالعات راهبردی پیگیری می‌شود، بحث درآمد پایدار، مهندسی ارزش و کاهش هزینه‌ها از اهداف متعالی شهرداری تهران است که اتفاقا شورای اسلامی شهر تهران هم بر آن تاکید دارد. در استفاده بهینه از منابع سه دستاورد راهبردها، کاربرد تکنولوژی‌های نوین و اجرایی دستورالعمل‌هایی که در صورت انجام کیفی کارها کاهش هزینه‌ها مدنظر قرار دارد.
* برای کاهش هزینه‌ها مشارکت بخش خصوصی چه جایگاهی دارد؟
برای تحقق اهداف تصدی‌گری نباید با موازی‌گری همراه باشد، شهرداری تهران با مطالعات انجام شده اندازه کارفرمایی خود را شفاف کرده است، چه پروژه‌هایی را باید شخصا انجام دهد و در چه پروژه‌هایی بخش خصوصی می‌تواند مشارکت داشته باشد. وقتی بحث تصدی‌گری می‌شود، یعنی بخش عمده‌ای از کارها به بخش خصوصی واگذار شود، این مشارکت حتی در فعالیت‌های مطالعاتی و برنامهریزی شهر تهران به چشم می‌خورد و در دفاتر تحقیق و توسعه به دنبال اشخاص حقیقی و حقوقی هستیم تا از ایده‌های آنان بهره برده و بخشی از کارها را به آنها واگذار کنیم.
این همان بند ۴ یعنی ایجاد فرهنگ و انگیزه لازم برای کار بست مدل‌های علمی معتبر و پرهیز از اقدامات سلیقه‌ای و سطحی‌نگری با هدف طراحی و کاربست مدل توسعه پایدار شهری است.
* در بند پنجم چه مورد آمده است؟
اولویت دادن به مطالعات و پژوهش‌های کاربردی و مساله محور که بهبود مستمر کیفیت زندگی شهر تهران را در پی داشته باشد، بند پنجم منشور علمی شهرداری تهران است، منظور از آن این است که هر پروژه مطالعاتی باید به یک دستاورد منجر شود.
* تقویت و گسترش کمی و کیفی مراکز و موسسات تحقیقاتی در موزه مدیریت شهری و تامین امکانات و اعتبارات مورد نیاز بند ششم منشور است، در این خصوص لطفا توضیح دهید؟
برای تقویت و گسترش کمی و کیفی مراکز و موسسات تحقیقاتی، شهرداری تهران خود را موظف می‌داند منابع مالی مورد نیاز را تامین کند.
همان طوری که در برنامه چهارم توسعه ۳درصد از تولید ناخالص داخلی باید صرف کارهای مطالعاتی شود در شهرداری تهران نیز برای سال‌جاری ۲۰۰میلیارد تومان صرف انواع مطالعات مدیریت شهر تهران خواهد کرد.
* لطفا از بند ۷ منشور بگویید؟
برقراری ارتباط و تعامل گسترده با اندیشمندان، مجامع علمی، دانشگاه‌ها و موسسات معتبر مطالعاتی داخلی و خارجی و حداکثر استفاده از قابلیت‌ها و دستاوردهای آنها با نشست‌ها، همایش‌ها، جشنواره‌ها و تجلیل و قدردانی از زحمات و خدمات آنان بند هفتم منشور علمی شهرداری تهران است که بر ارتباط ویژه مدیران اجرایی با مجامع علمی تاکید دارد تا تحقیق و توسعه در شهرداری تهران نهادینه شود.
* آیا معاونت آموزش شهرداری تهران درگیر جهاد علمی خواهد شد؟
آموزش دایمی و ارتقای مستمر دست‌اندرکاران فعالیت‌ها در موزه مدیریت شهری به منظور انجام موفق فعالیت‌های علمی و کاربست مناسب دستاوردهای پژوهشی و ارائه خدمات برتر شهری بند هشتم منشور است. در این بند بر تعامل دو جانبه شهروندان و پرسنل شهرداری تاکید شده و بدیهی است تعامل دو جانبه مستلزم آموزش است.
واقف شدن شهروندان از حقوق شهروندی و وظایفشان در حفظ و نگهداری شهر تهران و هماهنگی شهرداری با نیازهای آنان با آموزش پرسنل، مورد تاکید منشور قرار گرفته است که معاونت آموزشی درگیر آن خواهد بود.
* از بند نهم هم بگویید؟
مستندسازی تجارب موفق حوزه مدیریت شهری در کلیه سطوح سازمانی شهرداری تهران و تبادل و قابل دسترسی کردن آن برای همه دست‌اندرکاران و علاقه‌مندان نهمین بند منشور است.
* و بند آخر؟
ایجاد و توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی مورد نیاز به خصوص پایگاه‌های اطلاعاتی هوشمند به منظور تامین اطلاعات و خدمات علمی مورد نیاز محققین و مراکز مطالعاتی و پژوهشی در جهت ارتقای علوم و فنون مدیریت شهری و تعامل با شهروندان و ارائه خدمات کارآمد به آنها دهمین و آخرین لید منشور شهرداری تهران است.
* آیا شما به عنوان رییس مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران به اجرای منشور علمی شهرداری تهران خوش‌بین هستید؟
قطعا باید به درستی اجرا شود و تاکید و ابلاغیه شهرداری است. مرکز تحقیقات و برنامهریزی شهر تهران هم مجری منشور است که با جدیت آن را دنبال می‌کند. مرکز باید راهکارهایی را فراهم کند تا بندهای منشور به درستی اجرا و ساختارهای مطالعات اجرایی شوند تا آنچه طی برنامه ۵ ساله تحقیق و توسعه شهری در دست داریم، تحقق یابد.
امید زیادی می‌رود جهاد علمی حوزه مدیریت شهری مثبت و برای شهروندان تهرانی ملموس باشد.
در خاتمه از فرهیختگان و صاحب‌نظران که در حوزه شهری صاحب اندیشه هستند فراخوان می‌کنم تا به تیم مطالعاتی شهرداری تهران بپیوندند.
مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران می‌تواند پذیرای ۶۰۰ نفر از نخبگان باشد تا با ارائه بهترین دستاوردها و تدوین اجرایی آن، شهر تهران الگوی سایر کلان‌شهرها و تجربیات شهرداری تهران مورد استفاده سایر دستگاه‌ها قرار گیرد.
ارسال نظر