برداشت آخر؛ مرگ

علی طجوزی - «بسیاری فکر می‌کنند وقتی شما کاری مانند من در هالیوود دارید، ساختن فیلم‌های شخصی با استودیوهای بزرگ و ستارگان مشهور بسیار مشکل است، اما تصور می‌کنم من با فیلم‌های شخصی که ساخته‌ام همه را فریب داده‌ام.»

جملات فوق نکاتی هستند که سیدنی پولاک در خلال سال‌های کارش به زبان آورده است؛ کارگردان، نویسنده، تهیه کننده و بازیگر بزرگ آمریکا که روز ۶ خرداد (۲۶ مه) پس از ده ماه درگیری با سرطان پیشرفته‌اش درگذشت.

پولاک در ایران چهره‌ای شناخته شده برای دوستداران سینما و بسیاری هنوز هم طعم خوب «توتسی» با بازی «داستین هافمن» را از یاد نبرده‌اند.

سیدنی پولاک در اول ژوئن ۱۹۴۳ در آمریکا متولد شد.

پولاک کار در تلویزیون را به عنوان کارگردان با دو سریال «فراری» و «آلفرد هیچکاک تقدیم می‌کند» در سال ۱۹۶۰ آغاز کرد که برای وی بسیار اعتبار آورد. اما پنج سال پس از آن بود که به طور رسمی با فیلم «ریسمان باریک» که نامزد دو جایزه اسکار در سال ۱۹۶۵ شد، وارد سینما شد.

«ریسمان باریک» علاوه بر موفقیت در گیشه با نقدها و تحسین منتقدان نیز روبه‌رو شد. «ریسمان باریک»، نویدبخش ظهور کارگردان مولف دیگری در سینمای آمریکا شد. موفقیت «ریسمان باریک» سبب شد تا وی در همان سال فیلم دیگری با عنوان «ملک متروک» را کارگردانی کند.

فیلمنامه فیلم را فرانسیس فورد کاپولا براساس نمایشنامه مشهوری از تنسی ویلیامز نوشته بود. فیلم درباره دوران بحران و رکود اقتصادی آمریکا و کشورهای غربی بین سال‌های ۱۹۳۰ - ۱۹۲۰ بود. در این فیلم بازیگران مشهوری نیز مانند ناتالی وود، رابرت ردفورد حضور داشتند که ناتالی وود برای بازی در «ملک متروک» نامزد اسکار شد. پولاک در سال ۱۹۶۹ یکی از فیلم‌های کلاسیک هالیوود در این دهه را ساخت؛ «آنها به اسب‌ها شلیک می‌کنند، مگر نه» که باز هم درباره دوره رکود اقتصادی در آمریکا است. فیلم پس از آن که با نقدهای مثبت بسیاری روبه‌رو شد در ۹ رشته از جمله بهترین کارگردانی، نامزد اسکار شد.

منتقدان فیلم نیویورک نیز جایزه بهترین بازیگر زن را به جین فوندا برای بازی در همین فیلم اهدا کردند و جایزه منتقدان فیلم آمریکا برای بهترین فیلم در سال ۱۹۶۹ به این فیلم تعلق گرفت. پولاک موفقیت خود را «با آن طور که بودیم» با بازی باربارا استریند و رابرت ردفورد در سال ۱۹۷۲ تکرار کرد؛ داستان عاشقانه پرتنشی که بر اساس فلاش‌بک ساخته شد. ترانه‌های فیلم علاوه بر خود فیلم به سرعت به شهرت و محبوبیت رسید و جایزه اسکار بهترین موسیقی و ترانه را از آن خود ساخت و استریند نیز نامزد دریافت جایزه اسکار شد.

بعد از آن پولاک با فیلم «سه روز کندر» وارد صحنه سیاست آمریکا شد؛ فیلمی که پس از رسوایی واترگیت و جنگ ویتنام درباره یک مامور سازمان سیا ساخته شد. «یاکوزا» نام فیلم بعدی پولاک بود که یک فیلم نوآر به حساب می‌آمد و به سرعت در میان دوستداران این ژانر جایگاه مهمی پیدا کرد. در سال ۱۹۸۲ پولاک با فیلم «توتسی» بار دیگر باعث برانگیخته شدن تحسین منتقدان شد. فیلمی کمدی درباره بازیگری که هیچ شرکتی حاضر به کار با او نیست و او به اجبار در قامت یک زن ظاهر می‌شود تا نقشی در یک سریال عامه‌پسند را به دست آورد. داستین هافمن برای این فیلم که به ظاهری زنانه درآمده بود، نامزد اسکار شد و پولاک برای نخستین بار نامزد اسکار بهترین کارگردانی.

اما سال ۱۹۸۵ برای پولاک سال دیگری بود. وی در آن سال فیلم «از درون آفریقا» با بازی رابرت ردفورد و مریل استریپ را ساخت. فیلمی درباره عشقی نافرجام در کنیا. «از درون آفریقا» توانست به همراه شش اسکار دیگر جایزه بهترین کارگردانی را نیز کسب کند. شرکت، سابرنیا (بازسازی فیلمی به همین نام در دهه پنجاه) عشق اتفاقی، مستندی به نام‌ طرح‌های فرانک گری (که اخیرا در ایران به نمایش درآمد) از فیلم بعدی او بودند که همگی همراه با موفقیت تجاری بودند. آخرین کار او فیلم تلویزیونی بازشماری شنبه شب بود که وی در آن تهیه‌کننده بود.

فیلمی مربوط به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۰۰ است که در آن ال‌گور به رقابت با بوش پرداخت و بازشماری آرا در ایالت فلوریدا به مناقشات بسیاری منجر شد. این فیلم را قرار بود خود پولاک کارگردانی کند، اما وخامت حالش این اجازه را به او نداد و حتی زمانی پخش شد که وی نتوانست به خاطر دردی که داشت، فیلم را نگاه کند. پولاک همچنین یکی از اعضا موسسه انستیتو ساندنس و بنیاد فیلم آمریکا نیز بود که بیش از هفتاد فیلم بلند سینمایی و تلویزیونی را به عنوان کارگردان، تهیه‌کننده و بازیگر در کارنامه خود دارد. جورج کلونی همبازی وی در فیلم مایکل کلایتون در بیانیه‌ای به مناسبت مرگ پولاک نوشت: «سیدنی جهان راکمی بهتر، سینما را کمی بهتر و حتی شام را کمی بهتر ساخته بود.»