نویسنده : على موسوى خلخالى

کتاب «مرزهای دموکراسی دینی» اثر «توفیق السیف» جامعه‌شناس لبنانی و استاد دانشگاه بین‌المللی بیروت، توسط انتشارات «دارالساقی» در بیروت منتشر شد.

عمده موضوعات مطرح شده در این کتاب درباره ایران و سابقه دموکراسی آن، جریان اصلاحات در ایران، تجربه سیاسی دینی ایران، رو در رویی جریان اصلاح‌طلبی با جریان اصولگرایی، جریان اصولگرایی ایرانی و اشتراکات مفاهیم جریان اصلاح طلبی ایرانی با مفاهیم لیبرال دموکراسی است.

السیف در این کتاب ۴۰۰ صفحه‌ای به دلایل شکست اصلاح‌طلبان در روند سیاسی ایران و در مقابل افزایش اقبال اصولگران در میان مردم و دلایل پیروزی آنها در مراحل مختلف سیاسی ایران به‌طور مفصل به بحث و بررسی پرداخته است.

کتاب مرزهای دموکراسی دینی شامل ۷ فصل و یک موخره است. در فصل نخست، السیف، تلاش کرده به تجربه تاریخی ایران به‌ویژه از زمان قدرت گرفتن شیعیان از قرن هشتم میلادی تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ (۲۲ بهمن ۱۳۵۷) به‌طور خلاصه و موجز توضیحاتی ارائه دهد.

وی از اواخر فصل نخست به بعد وارد موضوع نقش روحانیت در جریان‌های سیاسی ایران می‌شود و تلاش می‌کند، نقش و تاثیرگذاری روحانیون را در شکل‌گیری حرکت‌های اجتماعی و جنبش‌های سیاسی بطور مفصل توضیح و شرح دهد.

در فصل دوم به نقش امام خمینی (ره) در روند سیاسی ایران که به انقلاب اسلامی منجر شد، می‌پردازد و چگونگی عملی شدن نظریات وی در جریان سیاسی از جمله ولایت فقیه را توضیح می‌دهد. السیف امام خمینی را یکی از مهم‌ترین رهبران تاریخ می‌داند که از چهره کاریزماتیک استثنایی برخوردار بود که در یک برهه زمانی معین یعنی دوره گذار از سنت به مدرنیته نقش بسیار مهم و بسزایی ایفا کرد.

به اعتقاد وی امام خمینی (ره) توانست بسیاری از سنت‌ها و مسلمات دینی را که هویت آن در دوران رژیم پهلوی خدشه‌دار شده بود، احیا کند و آنها را از محاق فراموشی اجتماعی و فرهنگی نجات دهد.

در فصل سوم نویسنده به انقلاب اسلامی می‌پردازد و نظریات و جایگاه اجتماعی و سیاسی آن را در زمینه نظریه سنت دینی مورد بررسی قرار می‌دهد. وی در این فصل به بررسی اهداف انقلاب اسلامی ایران از جمله عدالت اجتماعی و استراتژی‌های نظام اسلامی در این زمینه در جوانب سیاسی و اقتصادی می‌پردازد.

در فصل چهارم موضوع ایدئولوژی جریان محافظه‌کار یا اصولگرا مورد بررسی قرار می‌گیرد و دیدگاه نظام اسلامی و مواضع آن که بحث و جدل‌های بسیاری را در ایران موجب شده، نیز بررسی می‌شود.

در فصل پنجم السیف تعارض‌های اساسی میان اصلاح طلبان و محافظه‌کاران را بر می‌‌شمرد و به بررسی پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۹۹۷ که توماس مان آن را به یک انقلاب تشبیه کرد، می‌پردازد.

فصل ششم به احزاب سیاسی فعال در عرصه سیاسی کنونی ایران اختصاص دارد و فصل آخر نیز وضعیت احزاب کنونی ایران، شیوه فعالیت آنها و جایگاه مردمی‌شان مورد بررسی قرار می‌گیرد.