جدال آخر در مجلس هفتم
استیضاح میر کاظمی منتفی شد
نمایندگان جناح‌های سیاسی رقیب، برای نخستین بار همنوا شدند: گزارش تحقیق و تفحص از قوه قضائیه، بدون طی مراحل قانونی، قرائت شد
قوه‌قضائیه به گزارش اعتراض کرد.

استیضاح، منتفی و گزارش برخلاف آیین‌نامه قرائت شد
جدال آخر در مجلس هفتم
دنیای اقتصاد- سرانجام محمدرضا باهنر موفق شد با توسل به همه ابزارهای قانونی و فراقانونی موجود در مجلس، مانع از استیضاح وزیر بازرگانی شود، تا محمود احمدی‌نژاد را به قدردانی از «منتفی شدن استیضاح این وزیر مظلوم که از ابتدا هم کار اشتباهی بود»، وادارد. هیات رییسه مجلس هفتم دیروز برخلاف نص صریح ماده ۲۳۵ آیین‌نامه داخلی مجلس طرح استیضاح وزیر بازرگانی را به عنوان چهارمین دستور کار روزانه مطرح کرد، تا فرصت برای رایزنی با استیضاح‌کنندگان با هدف لغو استیضاح باقی بماند. چیزی که براساس روایت رسمی محمدرضا باهنر در نهایت اتفاق افتاد و تعداد امضاهای باقی‌مانده در طرح استیضاح به زیر ۱۰ امضا رسید و طرح رسمیت خود را از دست داد. این در حالی است که طبق ماده ۲۳۵ آیین‌نامه «هنگامی که استیضاح در دستور کار مجلس است، به هیچ وجه نمی‌توان دستور را تغییر داد، مگر در مورد طرح‌ها و لوایح سه‌فوریتی.» دیروز بی‌آنکه هیچ طرح یا لایحه سه فوریتی‌ای در دستور کار مجلس باشد، طرح استیضاح وزیر بازرگانی از ردیف دوم دستور کار مجلس به ردیف چهارم انتقال یافت تا زمینه انتفای آن فراهم شود.
تلاش دسته‌جمعی هیات‌رییسه
از همان دقایق اولیه آغاز به کار جلسه دیروز مجلس و در حالی که غلامعلی حداد عادل اداره جلسه را برعهده داشت، محمدرضا باهنر، محمدحسن ابوترابی‌فرد، حسین نجابت، جهانبخش محبی‌نیا و حسین سبحانی‌نیا پنج عضو هیات رییسه مجلس هفتم با حضور در کنار نمایندگان استیضاح‌کننده وزیر بازرگانی، به مذاکره برای لغو این استیضاح مشغول شدند. باهنر با در دست داشتن لیستی از اسامی استیضاح‌کنندگان، یکی یکی به سراغ آنها می‌رفت تا نظر آنها را برای لغو استیضاح جلب کند. در این میان، تنها کسی که از میان جمع استیضاح‌کنندگان در مقابل باهنر به شدت مقاومت می‌کرد، عماد افروغ، نماینده مردم تهران بود؛ این در حالی است که گفته می‌شد الیاس نادران، مهم‌ترین حامی اولیه استیضاح، امضای خود را در این طرح پس گرفته است. او حتی برای منتفی شدن استیضاح باهنر کمک می‌کرد.
هنگام تذکرات شفاهی نمایندگان، حدود 30 نماینده از موافقان و مخالفان طرح استیضاح وزیر بازرگانی با محوریت نواب رییس مجلس در صحن مجلس به دور هم گرد آمده بودند و رییس جلسه نیز نسبت به این امر بی‌اعتنا و سرگرم شنیدن تذکرات شفاهی نمایندگان در خصوص امور مختلف بود، در این هنگام عباسی نماینده رودسر در تذکری شفاهی در ابتدا از حداد عادل خواست تا پیش از تذکر وی نظم را در جلسه حاکم کند؛ اما حداد پاسخ داد این عده برای اینکه آقای ابوطالب در حال فیلم گرفتن است، فیلم بازی می‌کنند و این تراکم جمعیت برای این است که فیلم آقای ابوطالب پرتحرک باشد، شما توجه نکنید.
عباسی در تذکر خود به رییس مجلس موضوع استیضاح وزیر بازرگانی را نیز مطرح کرد و گفت: دو هفته است که استیضاح وزیر بازرگانی در دستور کار مجلس است و هیچ اقدام عملی و صحیحی درباره آن انجام نمی‌شود و این موضوع گویی برای این مطرح شده که فقط خوراک رسانه‌ها شود.
وی افزود: اگر این طرح از دستور خارج شده، نیازی نبود که آن را در دستور چهارم جلسه امروز اعلام کنید.
رییس مجلس در پاسخ به عباسی گفت: من به موقع در این مورد توضیح می‌دهم؛ اما مطمئن باشید کاری خلاف آیین‌نامه نمی‌کنیم. البته حداد عادل سرانجام هم در این مورد توضیح نداد و بعد از ساعتی، جلسه را ترک کرد تا محمدرضا باهنر اداره جلسه را به عهده بگیرد.
اعتراض نمایندگان در بقیه زمان جلسه دیروز نیز این روند ادامه داشت و لابی‌های هیات رییسه
کم و بیش پی گرفته می‌شد، تا زمانی که در ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه صبح ابوالفضل کلهر، یکی از استیضاح‌کنندگان نسبت به پایان زمان جلسه و مطرح نشدن استیضاح اعتراض کرد. پس از کلهر، عماد افروغ‌ نیز در تذکری آیین‌نامه‌ای گفت: طبق دستور هفتگی مجلس، بررسی استیضاح وزیر بازرگانی نباید به تعویق افتد.
وی با اشاره به ماده 235 آیین‌نامه داخلی مجلس گفت: براساس این ماده، هنگامی که استیضاح در دستور کار مجلس قرار دارد، به هیچ وجه نمی‌توان این دستور را تغییر داد؛ مگر اینکه طرح‌ها و لوایح سه فوریتی در دستور کار مجلس قرار داشته باشد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس خاطرنشان کرد: حتما هیات رییسه مجلس تدبیری اندیشیده‌اند که استیضاح وزیر بازرگانی امروز در مجلس انجام شود.
افروغ گفت: استیضاح‌کنندگان، همچنان بر انجام استیضاح اصرار دارند و برای دو قبضه کردن درخواست خود، نامه‌ای دیگر را با 13 امضای استیضاح‌کنندگان تهیه کرده‌اند که تقدیم هیات رییسه مجلس شد.
محمدرضاامیر حسنخانی، نماینده فردوس و طبس نیر در تذکری آیین‌نامه ای نسبت به طرح نشدن بررسی استیضاح وزیر بازرگانی اظهار کرد: براساس ماده ۲۳۵ آیین‌نامه داخلی مجلس، در زمانی که استیضاح یک وزیر در مجلس مطرح است، نمی‌توان مطلب دیگری را در مجلس بررسی کرد، به‌جز اینکه یک طرح یا لایحه سه فوریتی باشد.
وی افزود: اگر بررسی طرح استیضاح میرکاظمی منتفی شده، اعلام شود و اگر در دستور کار مجلس است، تکلیف مشخص شود. باهنر که در این زمان ریاست جلسه علنی را برعهده داشت، در پاسخ گفت: ما به عنوان مدیران مجلس خود را مکلف می‌دانیم که تمامی مساعی قانونی را به‌کار ببندیم تا موضوع با استیضاح و عزل و تغییر حل نشود و تا جایی که امکان دارد مساله با گفت‌وگو و توافق به نتیجه برسد.
وی با تاکید بر اینکه تلاش مذموم نیست و ممدوح است، اظها کرد: ما طبیعتا باید مدیریت کنیم و تا آنجا که می‌توانیم تلاش کنیم مساله به استیضاح کشیده نشود.
نایب رییس مجلس هفتم گفت: امروز تا ساعت 9 صبح من و آقای ابوترابی در خدمت 12 الی 13 نفر از استیضاح‌کنندگان بودیم و با آنها تک تک بحث کردیم. برداشت ما این بود که مشروط به این‌که امضای کسانی که خواستار استیضاح بودند به زیر 10 نفر برسد، این افراد راضی به خارج شدن استیضاح از دستور هستند.
باهنر با اشاره به نامه‌ای که روز سه‌شنبه تعدادی از نمایندگان به همکاران خود نوشته و از آنها خواسته بودند بحث استیضاح وزیر بازرگانی را منتفی کنند، تصریح کرد: ۱۲۴ نفر از نمایندگان روز گذشته طی نامه‌ای ضمن تاکید بر حق استیضاح‌کنندگان و نارسایی‌ها در وزارت بازرگانی به دلیل وضعیت خاص مجلس و مشکلات موجود درخواست کردند استیضاح از دستور کار خارج شود.
وی اضافه کرد: برداشت ما بعد از صحبت با 12 الی 13 نفری که صبح امروز با آنها رایزنی کردیم این بود که امضاها به زیر 10 نفر برسد و این دوستان نیز با خارج شدن بحث استیضاح از دستور کار موافقند. اینکه آقای افروغ می‌گویند ما برای دو قبضه کردن استیضاح امروز نامه دیگری را هم به هیات‌رییسه تقدیم کرده‌ایم باید به ایشان گفت، استیضاح یک قبضه و دو قبضه ندارد.
نایب‌رییس مجلس با تاکید بر این‌که ما همه تلاش خود را می‌کنیم که استیضاح انجام نشود، گفت: البته با آقای وزیر بازرگانی صحبت کرده‌ایم و از ایشان خواسته‌ایم که آماده باشند تا هر لحظه که لازم بود به صحن بیایند، ولی دیگر نیازی به حضور ایشان نیست.
باهنر در ادامه نامه 124 نفر از نمایندگان مجلس را مبنی بر درخواست لغو استیضاح در مجلس هفتم و موکول ساختن آن از سوی استیضاح‌کنندگان به مجلس بعدی قرائت کرد.
وی پیش از قرائت این نامه اعلام کرد: هرچند هر نامه نمایندگان برای قرائت نیاز به امضای نیمی از نمایندگان دارد و این نامه فاقد این تعداد از امضاها است، اما با توجه به مهم بودن موضوع، آن را قرائت می‌کنم.
باهنر در نهایت اعلام کرد که با وضع فعلی، به دلیل آنکه تعداد امضاهای طرح استیضاح به 9 امضا رسیده است، این طرح از دستور کار مجلس خارج می‌شود و بررسی آن منتفی است.
رد ادعای هیات‌رییسه
گرچه باهنر توانست طرح استیضاح را سرانجام از دستور کار مجلس خارج کند، اما چند نفر از استیضاح‌کنندگان در پایان جلسه علنی انتقادات صریحی به او وارد کردند.
افروغ با بیان اینکه هیات‌رییسه مجلس شایعه انداخت که عده‌ای از طراحان استیضاح مسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی امضای خود را پس گرفتند، گفت: ما مجددا برای استیضاح وزیر امضا جمع کردیم و این کار در راستای اطمینان بخشیدن به طرح استیضاح بود.
وی افزود: سپس متوجه شدیم که تنها 4 نفر از 25 نماینده امضاکننده استیضاح امضای خود را پس گرفته‌اند، و بقیه نمایندگان در استیضاح اصرار داشتند.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت:‌ همانطوری که آقای باهنر گفت که ما یک وظیفه داریم تا به انحای مختلف قانونی جلوی استیضاح را بگیریم،‌ باید توجه داشت که ظاهرا این مفهوم قانونی باید یک تفسیر موسع از آن کرد و ظاهرا پخش یک شایعه و استفاده از روش‌های غیرقانونی از نظر ایشان قانونی به حساب می‌آید.
افروغ گفت: آنچه ما دیدیم در واقع یک لابی موجهی بود و این لابی مدتی هم بود که در حال انجام شدن است. همچنین این لابی از شب گذشته آغاز شد؛ البته برای لابی از من دعوت نکردند، چرا که می‌دانستند موضع من مشخص است و من تاکید کردم که امضای خود را پس نمی‌گیرم.
وی با بیان اینکه صبح چهارشنبه هم در خصوص استیضاح جلسه برگزار شد، اظهار کرد: هیچ‌کدام از نمایندگان امضاهای خود را پس نگرفتند، اما خبر دارم که الیاس نادران نماینده تهران و یکی از طراحان استیضاح امضای خود را پس گرفت و باعث شگفتی من نیز شد.
وی افزود: آقای نادران خودش از طراحان اصلی استیضاح بود و متاسفانه به رغم قسمی که خورده بود و به رغم آنکه تاکید کرده بود که به هیچ وجه امضای خود را پس نمی‌گیرد، ولی جزو اولین نفراتی بود که امضای خود را پس گرفت و این باعث تاسف است.
ابوالفضل کلهر، نماینده مردم شهریار نیز با رد ادعای پس گرفتن امضا از سوی ۱۶ نماینده استیضاح‌کننده گفت: هیات‌رییسه اسامی انصراف‌دهندگان استیضاح را اعلام کند.
وی افزود: هیات‌رییسه می‌گوید که 16 نفر از امضاکنندگان انصراف داده‌اند. از اعضای هیات‌رییسه می‌خواهم اگر راست می‌گویند کتبا اسامی انصراف‌دهندگان را اعلام کنند.
محمدحسین فرهنگی، از دیگر استیضاح‌کنندگان وزیر بازرگانی هم با اعلام اینکه امضایش را پس نگرفته است، گفت: هیات‌رییسه بر خلاف نص صریح آیین‌نامه عمل کرد و این اقدام غیر قانونی هیچ توجیهی ندارد.
وی افزود: عدم حضور وزیر بازرگانی در جلسه امروز مجلس نیز اقدامی مغایر قانون بود که متاسفانه کسی به آن توجهی نکرد.
تکرار بی‌توجهی به آیین‌نامه
اما این تنها اقدام مغایر آیین‌نامه دیروز هیات رییسه مجلس نبود. قرائت گزارش تحقیق و تفحص از قوه قضائیه که به تصریح رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس مسیر قانونی خود را طی نکرده و غیرمستند بود، دیگر اقدامی بود که با حمایت علنی حدادعادل و باهنر به سرانجام رسید.
در آغاز قرائت این گزارش، اسماعیل جبارزاده نماینده تبریز نسبت به قرائت آن در مجلس اعتراض و آن را غیرقانونی خواند و خواستار خروج آن از دستور کار جلسه علنی مجلس شد.
محمدتقی محصل همدانی، رییس کمیسیون حقوقی و قضایی نیز گفت: گزارش تهیه شده مسیر قانونی خود را طی نکرده است.
اما رییس مجلس در دفاع از قرائت این گزارش گفت: از ابتدای مطرح شدن این تحقیق و تفحص، مسوولین محترم قوه قضائیه به آن به چشم شک و تردید نگاه کردند، اصولا ریاست محترم قوه قضائیه معتقد بود که به هیچ وجه تحقیق و تفحص از قوه قضائیه نباید صورت گیرد و این را غیرقانونی می‌دانستند.
وی افزود: بعد از بحث‌های زیاد این مقدار قبول شد که تحقیق و تفحص محدوده‌اش به امور غیر قضایی مربوط شود، یعنی کسی در محتوای پرونده‌ها، ماهیت دعاوی و حکمی که قاضی داده وارد نشود، زیرا استقلال قوا اقتضا می‌کند که اینگونه باشد.
حدادعادل تصریح کرد: بر اساس یک چنین تصمیمی این مذاکرات ادامه پیدا کرد و متاسفانه ماه‌ها و بلکه یک سال طول کشید تا کار تحقیق و تفحص شروع شد.
رییس مجلس شورای اسلامی گفت: چون تحقیق و تفحص از قوه قضائیه کاری ظریف و حساس بوده و قوه قضائیه هم آن‌طور که باید با گروه همکاری نکرده است، این احتمال همیشه وجود داشته که این گزارش‌هایی که به دست مجلس رسیده است، دقیق نباشد.
وی افزود: موضع بنده این بوده است که در اجرای آیین‌نامه و حفظ حیثیت مجلس اولا به شدت مصر بودم که مطلبی خلاف واقع گفته نشود.
وی ادامه داد: مسوولان قوه قضائیه به مجلس مراجعه کردند من هم از کمیسیون حقوقی و قضایی و هیات خواهش کردم که با حوصله بنشینند و ببینند که اگر مطلبی در این گزارش خلاف واقع آمده است، آن را حذف کنند چون ما با قوه قضائیه جنگ نداریم و قصد تضعیف آن قوه را نداریم؛ بنابر این یک مقداری هم به این دلیل طولانی شده است.
وی افزود: از طرف دیگر این گزارش تحقیق و تفحص بیش از همه تحقیق و تفحص‌ها در جامعه مطرح شده و افکار عمومی سوال می‌کنند که این گزارش چه شد؟
حدادعادل گفت: به نظر من خواندن این گزارش برای اقتدار و منزلت مجلس و اینکه مجلس به وظیفه خودش عمل کرده است، ضروری است و آن اشکال آیین‌نامه‌ای در خصوص طولانی بودن هم از نظر ما برطرف می‌شود.
اما هنگامی که گزارش تحقیق و تفحص از قوه قضائیه در حال قرائت شدن بود، محصل همدانی در تذکر آیین‌نامه‌ای ضمن اعتراض نسبت به قرائت این گزارش در صحن علنی مجلس گفت: پس از کامل شدن گزارش تحقیق و تفحص این گزارش باید در کمیسیون مشترک قرائت می‌شد و زمانی که بخشی از آن قرائت شد، مورد اعتراض برخی از اعضای کمیته تحقیق و تفحص قرار گرفت و رسما اعلام شد که ما به واسطه اعتماد به برخی دوستان گزارش را امضا کردیم.
وی گفت: قرار شد بخش امور قضایی گزارش به مخبر کمیسیون حقوقی و قضایی داده شود و ایشان نیز پس از قرائت این بخش آن را قابل قرائت در مجلس ندانست و در نهایت موضوع در 12 صفحه خلاصه شد، اما باز هم امور قضایی در این 12 صفحه ذکر شد.
رییس کمیسیون حقوقی مجلس با بیان اینکه اصلاحات مورد نیاز در گزارش نهایی اعمال نشده، تصریح کرد: آنچه از گزارش حذف شده از گزارش نهایی خارج نشد که اینجانب طی نامه‌ای به رییس مجلس اعتراض خود را نسبت به این امر اعلام کردم و گفتم این گزارش مستند نیست.
پس از این تذکر، حداد عادل رییس مجلس در پاسخ گفت: این طبیعی است که وقتی گزارشی قرائت می‌شود، عده‌ای با آن موافق باشند و عده‌ای هم مخالفت کنند. ممکن است رییس و مخبر کمیسیون حقوقی و قضایی با بخش‌هایی از گزارش مخالف باشند که این مانع تصویب یک گزارش نمی‌شود، اگر گزارش به تصویب کمیسیون برسد قرائت آن قانونی است.
وی افزود: رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس یک بار گزارش تحقیق و تفحص از قوه قضائیه را امضا کرده است و نمی‌توان گفت که من نخوانده گزارش را امضا کردم.
این اظهارات حدادعادل در حالی بیان شد که او پیش از این همواره بر اصالت سخنان روسای کمیسیون‌های مجلس تاکید می‌کرد و در مقابل نمایندگان اعلام می‌کرد که حرف روسای کمیسیون‌های درباره مصوبات کمیسیون حجت است. این بار اما او شخصا به مخالفت با سخنان رییس کمیسیون حقوقی و قضایی پرداخت و حتی خروج اعتراض‌آمیز عده‌ای از نمایندگان از صحن علنی را مانع ادامه قرائت گزارش ندانست.
به هر حال این گزارش تحقیق و تفحص نیز در روزی که محمدرضا باهنر آن را «پرهیجان و پر زیر و بم» خوانده بود، به پایان رسید.
دیگر دستور جلسه دیروز مجلس که بدون هیچ مصوبه‌ای پایان یافت، قرائت دو گزارش کمیسیون اصل90 مجلس درباره شکایت سردار نظری از طرز کار کمیته تحقیق حادثه 18تیر و چگونگی عملکرد دولت وقت و گزارشی درباره آلودگی هوای تهران بود. همچنین قرائت گزارش تحقیق و تفحص درباره داوری دعاوی میان ایران و آمریکا که از جلسه روز سه‌شنبه شروع شده بود، در جلسه دیروز به پایان رسید و آخرین روز کاری مجلس هفتم نیز بدین ترتیب خاتمه یافت.


نه انصراف، نه اصرار!
در آخرین ساعات روز گذشته، الیاس نادران، نماینده مردم تهران که گفته می‌شد امضای خود در طرح استیضاح وزیر بازرگانی را پس گرفته است، در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اعلام کرد که هیچ یک از استیضاح‌کنندگان امضای خود در این طرح را پس نگرفته‌اند.
وی گفت: از روز یکشنبه این هفته با توجه به تغییر وزیر کشور، افرادی از مجلس در مراجعه به اینجانب تقاضا کردند که با توجه به اینکه دولت دچار تغییرات وسیع شده و در حال حاضر وزیر اقتصاد و دارایی هم نداریم و اینکه عده‌ای تلاش دارند تا استیضاح کارشناسی در حوزه تجارت و بازرگانی کشور را به یک مساله سیاسی و چالش بین مجلس هفتم و دولت نهم در پایان دوره مجلس هفتم تبدیل کنند و نیز با لحاظ ملاحظات بین‌المللی استیضاح به تعویق بیافتد که البته این آقایان مفاد استیضاح را مورد تایید قرار داده و استیضاح کنندگان را نسبت به انجام این کار محق می‌دانستند.
نادران با بیان اینکه در بین این افراد بزرگوارانی چون فاکر، آشتیانی و ابوترابی نیز حضور داشتند، تصریح کرد: با توجه به اینکه امضا‌کنندگان نامه ۱۲۴ نفر نمایندگان مجلس در تقاضای انصراف از استیضاح توسط بزرگوارانی امضا شده که نظراتشان برای ما محترم است، قرار شد موضوع مورد بررسی قرار گیرد.
این عضو فراکسیون اکثریت مجلس افزود: در همین راستا صبح چهارشنبه در دفتر آقای ابوترابی نایب‌رییس دوم مجلس با حضور 12 نفر از استیضاح‌کنندگان، موضوع بررسی و ابعاد آن تحلیل شد و تقریبا به اتفاق آرا افراد پذیرفتند که اگر آقایان ابوترابی و باهنر موفق شدند از بین 13 نفر باقیمانده خواهان استیضاح، افرادی را منصرف کنند که عده استیضاح‌کنندگان باقیمانده به کمتر از 10 نفر برسد، این 12 نفر نیز از استیضاح‌ منصرف شوند.
نادران خاطرنشان کرد: با توجه به اتفاقات صحن علنی روز چهارشنبه مجلس، مشخص شد افرادی که بر استیضاح اصرار دارند کمتر از ۱۰ نفر هستند، بنابراین بدون اینکه کسی امضای خود را پس بگیرد نسبت به طرح استیضاح اصرار نشد.
اظهارات نادران در حالی بیان می‌شود که عماد افروغ اعلام کرده بود، حداقل 13 نماینده استیضاح‌کننده در تاکید دوباره بر طرح استیضاح، نامه‌ای نوشته و آن را امضا کرده‌اند.