مدیران باید قابل پیش‌بینی باشند
عکس: دنیای اقتصاد - حمید جانی‌پور
مدیر خلاق امروزی مدیر با برنامه و قابل پیش‌بینی است و عمل او در اتاق شیشه‌ای انجام می‌شود.

وداع وزیر هماهنگ با کابینه
پورمحمدی: کشور را با نگاه کارشناسی اداره نمی‌کنیم
دنیای‌اقتصاد - سرانجام مصطفی پورمحمدی پس از انتشار چند باره اخبار مربوط به برکناری او از وزارت کشور طی دو ماهه اخیر، دیروز طی مراسمی ویژه و در میان موجی از تجلیل و تشویق‌ها، مدیریت این وزارتخانه را به سیدمهدی هاشمی سپرد.
در این مراسم که با حضور تنی چند از اعضای کابینه، پرویز داوودی معاون اول رییس‌جمهور و غلامحسین الهام سخنگوی دولت، محسن اژه‌ای وزیر اطلاعات و محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس برگزار شد، علی لاریجانی نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی، علاءالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت مجلس به نمایندگی از نمایندگان مردم در خانه ملت، مهدی چمران رییس شورای عالی استان‌ها و شورای شهر تهران به نمایندگی از ۱۱۰هزار نفر اعضای شوراهای سراسر کشور، محمدزاده استاندار خراسان رضوی به نمایندگی از استانداران و فرمانداران و سردار احمدی‌مقدم فرمانده کل نیروی انتظامی به نمایندگی از پرسنل نیروی انتظامی از خدمات پورمحمدی در وزارت کشور تقدیر کردند.
پورمحمدی با اشاره به دفاعیات خود در مجلس به هنگام گرفتن رای اعتماد گفت: آنجا با خواندن این شعر که جام می‌و خون دل هر یک به کسی دادند/ در دایره قسمت اوضاع چنین باشد، در تحلیلی گفتم که درست است که سهم بعضی‌ها خون دل و برخی دیگر جام می ‌است، اما گمان می‌کنم سهم این «شاهد بازاری» باز هم خون دل باشد. امروز نیز تحقیقا عرض می‌کنم که سهم ما خون دل است.
وزیر برکنار شده کشور انتقادات و ارزیابی‌های خود را از سیاست‌های دولت نهم در قالب «نکاتی به همکاران وزارتخانه» بیان کرد. تعمیم «فرهنگ» خدمت، احترام به قانون، شفافیت نظام اجتماعی - سیاسی کشور، جدی گرفتن حریم مسائل امنیتی از مسائل مربوط به سایر حوزه‌ها، تعامل و همگرایی قوای کشور، لزوم صبر و ایثار در جریان کارهای گروهی از جمله این نکات بودند. او در انتها نیز سخنان خود را با بیتی دیگر از اشعار حافظ ( وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم/ که در طریقت ما کافری است رنجیدن ) به پایان برد. پورمحمدی همچنین در حاشیه مراسم تودیع خود از وزارت کشور در پاسخ به سوالی درباره «اظهارات احمدی‌نژاد در جمع دانشجویان مبنی بر نصب استاندارها بدون هماهنگی با رییس‌جمهور» گفت: هر گزینه‌ای برای استانداری ابتدا باید به هیات وزیران بیاید و هیات وزیران با آن موافقت کند. اگر استانداری توسط اینجانب معرفی شده، به تصویب هیات وزیران رسیده و بدون شک استاندارهایی که تاکنون نصب شده‌اند، مورد تایید آقای احمدی‌نژاد بوده‌اند. همچنین وزیر سابق کشور در پاسخ به اینکه چرا شما با دولت هماهنگ نبودید که منجر به این تغییر شد، گفت: من یکی از هماهنگ‌ترین وزرای کابینه با آقای رییس‌جمهور بودم.
وی در مراسم تودیع خود با اشاره به چگونگی ورود خود به امور اجرایی در سال 1358 گفت: تا امروز فکر نمی‌کنم کاری را خودم انتخاب کرده باشم و از کاری هم با اراده خودم بیرون رفته باشم. فکر می‌کردم هر کجا که من مسوول شدم، باید آن کار را به خوبی انجام دهم.
پورمحمدی اضافه کرد: شوخی با یکی از دوستان می‌کردم و گفتم اگر من مرده شور هم می‌شدم، آنقدر خوب می‌شستم که امروز یک تکنیک مرده شوری را در کشور ارائه می‌دادم. از کاری که در آن لحظه وظیفه‌ام بود هیچ ابایی نداشتم، به هر مسوولیتی در هر شرایطی تن دادم و سعی کردم کارم را خوب انجام دهم. امیدوارم برای هر کاری به اذن الهی بتوانم با این روحیه انجام وظیفه کنم. سعی می‌کنم هرچه تقدیر الهی باشد، آنچه را که شایسته است و در توانم است، تکلیف را ادا کنم و خدا را بی‌نهایت سپاسگزارم. پورمحمدی گفت: خوشبختانه به خاطر اینکه نه در پذیرش مسوولیت‌ها و نه ترک آن دخیل نبودم. یکی از آرامش‌های روانی من این است که هیچ مشکل پاسخگویی ندارم. تصمیم از آن تصمیم‌گیرنده و پاسخ هم از آن او است.
وزیر کشور اظهار کرد:خدمت توفیق بالایی است که خداوند به هر کس نصیب کند، باید ارزش آن را دانست. ‌از رییس جمهور تشکر می‌کنم که چنین مجالی را فراهم و به من اعتماد کردند، من هم سعی کردم این اعتماد را به جا بیاورم و مضایقه نکردم. شب از روز نشناختم و برای پاسداری از این اعتماد و نعمتی که در اختیار من قرار گرفت، تلاش کردم.
پورمحمدی تاکید کرد: باید فرهنگ خدمت را در کشور گسترش دهیم. این فرهنگ با دستور‌العمل و بخشنامه جا نمی‌افتد، فرهنگ خدمت را باید جدی گرفت و نهادینه کرد. گسترده‌ترین نهاد اجرایی کشور وزارت کشور است، یک سوم مدیریت کشور در اختیار این وزارتخانه است و باید برای آن تلاش کرد. در کنار ایجاد فرهنگ خدمت، احساس می‌کنم باید با نگاه مثبت این فضا را ایجاد کرد.
وی افزود: برای توسعه فرهنگ باید تکریم کنیم و احترام بگذاریم و جایی اگر نیاز شد، تلنگر هم بزنیم، اما بدانیم مخاطبان ما انسان هستند که باید با عقلانیت و منطق با آنها برخورد شود.
پورمحمدی تاکید کرد: از توان کارشناسی خوبی برخورداریم، اما کشور را همچنان با نگاه کارشناسی اداره نمی‌کنیم، دیر نمی‌شود یک تصمیم با سه روز فاصله اتخاذ شود، اما خوب و پخته شده باشد؛ اما وقتی اجرای آن تصمیم شروع شد، باید با قدرت کافی عمل و پیگیری شود؛ حتی مدیران باید به تصمیم ضعیف آن پایبند باشند.
وی افزود: تزلزل در تصمیم‌گیری سم مهلک برای کشور است و نهاد مدیریت را سست و پوک می‌کند، پس به کارشناسی باید بها دهیم و نهاد کارشناسی را باید تقویت کنیم. این نکته ای است که خواهش می‌کنم به عنوان قاعده اصلی و قاعده فعلی کشور به آن توجه شود که با دیکته و تحمیل پیش نمی‌رود.
پورمحمدی اظهار کرد: باید اصل قانون باشد. قانون در مقاطع فراوانی خود هدف است و وسیله نیست. نمی‌شود به بهای اجرای دستور دینی از قانون سر باز زد؛ ما در نظام اسلامی قانون را شرع می‌دانیم. باید سعی کنیم نظام دیوان سالاری معیوبمان را با تفسیر روان از قانون کم رنگ کنیم. این یکی از راه‌های اساسی خدمت بیشتر و انضباط بیشتر است. پورمحمدی با بیان اینکه فرصت‌ها برای انجام امور بسیار اندک است، از اجرای سهمیه‌بندی سوخت، کارت هوشمند و رایانه‌ای کردن انتخابات و توسعه دولت الکترونیک به عنوان برخی از اقدامات خود در وزارت کشور نام برد.
پورمحمدی تاکید کرد: ‌نظام اجتماعی و سیاسی کشور باید شفاف باشد. مدیران باید در اتاق شیشه‌ای بنشینند و قابل تفسیر و برآورد و پیش‌بینی باشند. مدیر خلاق امروزی، مدیر با برنامه و قابل پیش‌بینی است و عمل او در اتاق شیشه‌ای انجام ‌می‌شود. بحث حقوق اجتماعی عامه و اساسی است، ما برای خودمان که نیستیم، هرکاری می‌کنیم باید برای مردم باشد. خود مردم نیز به ما اختیارات داده‌اند در حوزه امنیتی و اسرار نظامی حرف نمی‌زنیم و به کسی نمی‌گوییم، حق هم داریم اما اداره حکومت و امور حکومت از آن عامه مردم است و از حقوق عمومی است و باید شفاف و در اتاق شیشه‌ای و قابل پیش‌بینی و قابل محاسبه برای شهروندان باشد. این یک اصل اساسی است و باید به خصوص در وزارت کشور به آن توجه شود.
وی گفت: ‌در حوزه امنیتی نیز دقت و مراقبت ویژه‌ای داریم. اینجا حریمی نیست که هر کسی بتواند در آنجا به راحتی ورود پیدا کند، شاکله و نظم خود را می‌خواهد. خوشبختانه کار، ساز و کارهای خود را پیدا کرده است. باید حریم آن را جدی بگیریم بدانیم این حریم آب مورد نیاز و حیات زندگی مردم است وباید آن را به خوبی و دقت و انضباط تعقیب کرد.
پورمحمدی گفت: تعامل، همکاری و همگرایی در فعالیت‌های فرابخشی، تقویت روحیه جمعی، ‌گذشت و حسن ظن جزو لوازم کار است، جزو مستحبات نیست. کار جمعی گذشت، حوصله، ایثار، صبوری و تحمل می‌خواهد، از حق خود گذشتن می‌خواهد. دنیا را هم نمی‌شود بدون کار جمعی اداره کرد. گذشت آن زمانی که اتوریته شخصی و کاریزماتیک وجود داشت؛ مدل دنیا مدل جمعی است. در حوزه مدیریتی کار جمعی، روحیه جمعی می‌خواهد. تیم باید کار کند و لوازم فعالیت تیمی را باید به جا آورد. وزارت کشور باید نماد این همگرایی جمعی باشد. وی گفت: ما اگر معتقد هستیم مدیران اجرایی کشور هستیم، لازمه‌اش سعه صدر است. باید از خودمان شروع کنیم و شبکه اجرایی وزارت کشور و نهاد مدیریتی کشور را در این جهت به کار بگیریم.
پورمحمدی افزود: مدیریت در شرایط خاص به جسارت ویژه نیاز دارد؛ اما بدانید جسارت در جایگاه مدیریتی محاسبه می‌خواهد، جسارت به عنوان امر شخصی خیلی خوب است و نیاز و ضرورت است، اما در حوزه مدیریتی جسارت به همان‌اندازه که ارزش دارد، خطر هم دارد و در کنار جسارت که نیاز و ضرورت است، تدبیر و برنامه داشتن و محاسبه دقیق هم می‌خواهد، در غیر این صورت حتما منافع مردم و کشور را به مخاطره خواهد‌انداخت. نباید دقت و محاسبه فدای سرعت شود. به شدت عوامل روی هم تاثیر می‌گذارند یک لحظه چشم باز می‌کنیم می‌بینیم معادلات به هم ریخته است. درست است که دنیا، دنیای سرعت است، اما در کنار این سرعت دقیق‌ترین دستگاه‌های محاسباتی و‌اندازه‌گیری استفاده می‌شود ما مدیران باید به این مساله توجه کنیم.
پورمحمدی گفت: ما به تعامل وسیع در حوزه‌های کلان مدیریتی کشور نیاز داریم. مجلس جایگاه بالا و ارزنده‌ای دارد. دستگاه اجرایی در صورتی موفق است که بتواند همگرا با مجلس عمل کند. اینکه بگوییم مثلا من نکته‌ای گفتم و مجلس را سر جایش نشاندم، امتیاز نیست. یا مجلس بگوید من آمدم و توانستم حرف دولت را خفه کنم، این که مطلوبیت ندارد. حقوق همه محترم است؛ اما اگر بخواهیم برای مردم کار کنیم و محصول مفید به جامعه ارائه دهیم در گروی تعامل است. من خرسندم که در تعامل با مجلس توانستم مدل قابل قبولی را ارائه دهم. خیلی هم فشار آمد نمی‌خواهم چیزی در این رابطه بگویم، اما ارزش این تعامل را داشت که به عنوان نهاد مهم و تعیین‌کننده در کشور همکاری و همگرایی داشته باشم.
پورمحمدی افزود: من در انتخابات خیلی رنج کشیدم و شاید هم نیاز نباشد بازگو کنم؛ اما نیاز یک کار بزرگ و به فرجام رساندن آن تعامل، هم زبانی و همراهی و از حق خود گذشتن است فکر می‌کنم باید این را نهادینه کنیم.
وی گفت: ایجاد صمیمیت و رفاقت اصلی است که باید به آن توجه کرد با رفاقت و صمیمت کار پیش می‌رود. در همه عرصه‌های زندگی باید این موضوع به خوبی رعایت شود. حکما به خوبی گفته‌اند هزار دوست کم است و یک دشمن بسیار.
نیازمند همگرایی هستیم
علی لاریجانی در مراسم تودیع مصطفی پورمحمدی وزیر کشور و معرفی سرپرست جدید این وزارتخانه با بیان این که یکی از اعمال شاق، سخنرانی در همین مجالس ختم است. اظهار کرد: برخی از وزارتخانه‌ها در کشور شان استراتژیک دارند و تاثیر آنها بسیار زیاد است و در حقیقت قوه محرکه کشور محسوب می‌شوند که یکی از آنها وزارت کشور است. این امر ناشی از تنوع کاری و جایگاه بالایی است که زیرمجموعه آن یعنی استانداران و فرمانداران دارند؛ به همین دلیل شخص وزیر کشور نیز باید متناسب با این جایگاه تعریف شود تا بتواند بار کار را به درستی به دوش بکشد. به گفته لاریجانی دارا بودن نگاه عمیق و نظریه‌ای نو و متناسب با مقتضیات زمان، رویکرد توسعه‌گرا، نگاه صحیح به مقوله وحدت ملی و دارا بودن تئوری برای نهادهای مدنی ملزومات مدیریت استراتژیک در وزارت کشور است.
لاریجانی با بیان این‌که وزیر کشور باید یک نگاه عمیق و یک نظریه صحیح و نو و متناسب با مقتضیات زمان نسبت به مسائل امنیتی داشته باشد، گفت: چون امنیت یک مساله ساکن نیست، متناسب با آن باید روش‌ها نیز تغییر کند وزیر کشور نیز باید نگاهی روشن و آگاه به مساله امنیت داشته باشد و بر ذهنیت قبلی خود جمود نداشته باشد، بلکه با نگاهی متناسب با مقتضیات زمان نسبت به مساله امنیت باعث ایجاد آرامش و امنیت و حفظ حریم مردم ‌شود.
وی ادامه داد: آقای پورمحمدی به دلیل سابقه تحصیل در حوزه و سابقه‌ای که در حوزه امنیت داشت، همچنین تلفیق این دو و ذهنیت خلاق، روزآمدی را به عنوان صفتی مناسب به همراه خود و در واقع نگاهی تازه به مسائل داشت.
لاریجانی با بیان این‌که وزیر کشور باید رویکردی توسعه‌گرا داشته باشد، گفت: وزیر کشور اگر بخواهد جایگاه مناسب استراتژیک این وزارتخانه را حفظ کند باید یک نظریه توسعه‌گرا در ذهن خود ترسیم و این نظریه را به افراد زیرمجموعه خود القا کند؛ اما اگر خالی از این ذهن باشد، کشور کم‌کم به سمت رخوت پیش می‌رود؛ چرا که ما می‌دانیم وزارت کشور موتور حرکت پیشرفت در کشور است و اگر رخوت در این وزارتخانه ایجاد شود سایر دستگاه‌ها را نیز به خمودگی و رخوت تشویق می‌کند. لاریجانی، پورمحمدی را فردی عقل‌گرا و توسعه‌گرا خواند که نسبت به شرایط کشور واقع‌بین و برای خود دارای یک ذهنیت جاافتاده در امر توسعه است.
وی افزود: آقای پورمحمدی سابقه اجرایی قوی و دانش خوبی نیز در علوم اسلامی دارد، همچنین تحرک برای یافته‌های جدید و این ویژگی‌ها از او فردی ساخته که علاقه‌مند به پیشرفت کشور و داشتن نظریه باشد؛ اگر یک مدیر استراتژیک، نظریه نداشته باشد، نمی‌تواند در راستای پیشرفت چندان موثر باشد. نماینده‌ مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی همچنین با بیان این که وزیر کشور باید رویکردی درست نسبت به ایجاد وحدت ملی در کشور داشته باشد، اظهار کرد: اکنون به دلیل شرایطی که داریم به همگرایی و همدلی و وحدت ملی بیشتر نیاز داریم و در واقع به نظریه‌ای درست در راستای همگرایی و همبستگی برای ایجاد وحدت ملی نیازمندیم، به‌ویژه در شرایط فعلی و ضد این مساله یعنی تنگ‌نظری و ایجاد حلقه بسته برای مدیریت.
لاریجانی ادامه داد: آقای پورمحمدی یک نگاه باز برای استفاده از نیروهای خدوم داشت و این نگاه برای وزارت کشور، نگاه ضروری و مناسبی است.
وی گفت: مدیر استراتژیک باید یک تئوری مناسب برای نهادهای مدنی در کشور داشته باشد؛ زیرا یکی از لوازم مهم دموکراسی، ایجاد تشکیلات مدنی در کشور است و من متاسفم که برخی افراد فکر می‌کنند ایجاد تشکیلات مدنی، احزاب و سازمان‌هایی که باعث هرچه غنی‌ترشدن دموکراسی می‌شوند، اشکالی برای کشور هستند. من فکر می‌کنم این نگاه، نگاه عمیقی نیست. ما اگر می‌خواهیم مثلا برای انتخابات، مشارکت مردم پرشورتر و دقیق‌تر باشد باید نهادهای مدنی و بانشاط در کشور داشته باشیم و آقای پورمحمدی به واقع اعتقاد راسخی به وجود نهادهای مدنی داشت و این مساله را با جدیت دنبال می‌کرد. لاریجانی همچنین به مزاح گفت: مباحثی که من مطرح کردم محاسن آقای پورمحمدی هستند، از معایب می‌گذریم، زیرا این‌جا فرصت برای گفتن آنها نیست.
صیانت از آرای مردم
معاون اول رییس‌جمهور نیز دیروز در مراسم تودیع مصطفی پورمحمدی وزیر کشور و معارفه سیدمهدی هاشمی به عنوان سرپرست جدید این وزارتخانه نقش وزارت کشور را در پیشبرد امور و اهداف دولت بسیار مهم خواند.
داوودی، یکی از وظایف مهم و اساسی وزارت کشور را برگزاری انتخابات و صیانت از آرای مردم برشمرد و گفت: در واقع برگزاری انتخابات با حضور باشکوه مردم، پشتوانه‌ای ارزشمند برای جمهوریت نظام و دژ محکمی در دفاع از انقلاب و نظام است تا بتواند با شجاعت در صحنه‌های بین‌المللی مواضعش را مطرح کند و بایستد و وزارت کشور در این حوزه نقش مهمی دارد. داوودی گفت: البته در راستای سرعت بخشیدن به کارها نباید دقت و کارشناسی نادیده گرفته شود، دولت نهم نیز به این امر توجه ویژه‌ دارد. دولت کارهایش را با کار کارشناسی پیش می‌برد و به این امر توجه ویژه دارد.
پی گرفتن راه پورمحمدی
سرپرست وزارت کشور نیز در این مراسم گفت: از اشکالاتی که در برگزاری برنامه پیش آمد و جسارتی که به محضر عزیزان شد، عذرخواهی می‌کنم. امیدوارم بتوانم این مساله را جبران و برطرف کنم. وی افزود: از استاد خودم و سرور عزیز، جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین پورمحمدی تقدیر و تشکر دارم. درس‌های زیادی از ایشان یاد گرفتیم، امیدوارم بتوانیم اقداماتی که ایشان پایه‌گذاری کردند دنبال و اهداف انقلاب اسلامی، انقلابی که ریشه در دین ما دارد و اهداف دولت نهم را با همکاری شما پی‌گیری کنیم.


حاشیه‌های مراسم تودیع پورمحمدی
* در پی بلند کردن جعفر آیین‌پرست، نماینده مهاباد از روی صندلی به منظور استقرار یکی از مقامات دولتی، وی با ناراحتی سالن را ترک کرد. جمعی از نمایندگان نیز به وی پیوستند؛ اما سید مهدی هاشمی سرپرست جدید وزارت کشور که شاهد این مساله بود از سالن خارج شد و با دلجویی از نمایندگان یاد شده آنان را به سالن برگرداند.
*به محض ورود پورمحمدی به سالن 4هزار نفری وزارت کشور همه حضار شامل جمعی از اعضای کابینه، جمعی از نمایندگان مجلس، استانداران، فرمانداران و کارکنان این وزارتخانه از جای خود برخاستند.
*مجری مراسم پیش از روی سن آمدن هر یک از سخنرانان از حضار می‌خواست تا رسیدن فرد مورد نظر به جایگاه صلوات بفرستند. وقتی مجری این درخواست را برای در جایگاه قرار گرفتن علی لاریجانی تکرار کرد، لاریجانی از روی یکی از صندلی‌های ردیف جلوی سالن برخاست و از همان‌جا با گامی بلند روی سن رفت و تعجب حضار را برانگیخت. لاریجانی پس از سخنرانی پورمحمدی و تقدیر از وی مراسم را ترک کرد.
*وقتی پورمحمدی گفت: تنها توانسته است در خصوص مسکن کارکنان وزارت کشور با ساخت شهرکی در اسلام‌شهر گام مثبتی بردارد، حضار برای او کف زدند؛ اما بلافاصله پورمحمدی گفت: امروز وفات است، صلوات بفرستید که همه صلوات فرستادند.
* در پایان این مراسم پورمحمدی سند پنج باب منزل مسکونی ساخته شده توسط تعاونی شماره ۴ وزارت کشور را به طور نمادین به پنج نفر از کارکنان این وزارتخانه اهدا کرد. همچنین شورای معاونان وزارت کشور، کارکنان این وزارتخانه و سازمان‌ها و نهادهای تابعه آن هر یک هدایایی را به رسم یادبود به پورمحمدی اهدا کردند.
* پیش از آغاز مراسم تودیع وزیر کشور، نماهنگ مراسم مذهبی، نوحه و صدا و تصویر مرحوم محمدرضا آغاسی در حالی که اشعار خود را می‌خواند، در سالن 4هزار نفره وزارت کشور پخش شد.
* پس از قرائت قرآن مجید و سرود جمهوری اسلامی در آغاز مراسم، حجت‌الاسلام شهاب مرادی یکی از مدیران وزارت کشور در جایگاه قرار گرفت و به ذکر مصیبت حضرت زهرا (س) پرداخت.
* غلامحسین الهام، سخنگوی دولت در دقایق آغازین سخنرانی پورمحمدی مراسم را ترک کرد.
* علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با انتقاد از انجام تغییرات در وزارت کشور اعلام کرد: اگرچه مجلس با این تغییر مخالف بود، اما به تصمیم رییس‌جمهور احترام می‌گذاریم.