لبخند به طبیعت و افسانه‌ها

غزال صادقی

چندی است که گالری اثر در خیابان ایرانشهر که حالا دیگر یک خیابان فرهنگی است، تعدادی از تابلوهای نقاشی رضا هدایت را به نمایش گذاشته است. یک سال پیش بود که در همین گالری تعدادی از آثار رضا هدایت را به تماشا نشستیم و حالا بار دیگر رضا هدایت که نشان داده هنرمندی پویا است، به این گالری آمده است. رضا هدایت نقاشی تحصیل‌کرده است که کارشناسی ارشد خود را در سال ۷۸ اخذ کرده و هم‌اکنون به عنوان استاد دانشگاه در حوزه نقاشی فعالیت می‌کند. زادگاهش شهرستان قروه در استان کردستان است و همین مساله این پویش زمینه را در ذهنیت ما ایجاد می‌کند که با نقاشی روبه‌رو هستیم که طبیعت در خودآگاه یا ناخودآگاه در قلم او جاری است. در نمایشگاهی که اکنون در گالری اثر برپا شده است، این دوستی با طبیعت خود را به خوبی نشان می‌دهد. نقاشان مدرن به طور ساختاری با طبیعت بیگانه هستند یا خودشان را بیگانه کرده‌اند. اما هدایت در کارهایی که در گالری اثر به نمایش درآورده، توانسته با به خدمت گرفتن سمبولیسم در کارهایش و البته با پردازش رنگی متفاوت از آنچه در طبیعت رئال می‌بینیم، با حفظ لطافت طبیعت کارهایی نو خلق کند. از این رو است که وقتی یک دور کامل در نمایشگاه نقاشی‌های هدایت چرخ می‌زنی، تصور می‌کنی که این نقاشی‌ها را قبلا جایی دیده‌ای در حالی که اینگونه نیست. نمایشگاه رضا هدایت در گالری اثر یک ایده‌پردازی جدید در سبک سمبلیک است. هر چند نمی‌توان کاملا نقاشی‌های ارائه شده را در حوزه سمبلیک طبقه‌بندی کرد. رنگ عنصر دیگری است که در نقاشی‌های ارائه شده این نقاش خودنمایی می‌کند. در نمایشگاه‌های جوانان بسیار می‌بینیم که رنگ به عنوان یک عنصر هدفدار به کار گرفته نمی‌شود. یعنی اینکه نقاش جهت‌گیری رنگی ندارد. اما رضا هدایت در چهل و سه سالگی نشان داده که رنگ را می‌فهمد و می‌داند برای سبکی که کار می‌کند چه رنگ‌هایی را با چه نسبتی به کار بگیرد.

در نمایشگاه اخیرش دو رنگ قرمز و آبی رنگ‌های قالب آثارش هستند. شلوغ نبودن نقاشی‌ها باعث می‌شود تا بیننده بیش از آنچه در رنگ و رنگ‌بندی غرق شود، در فکر طرح و بیان نقاش غوطه‌ور شود.

نکته دیگر آرام شدن رنگ‌ها در نقاشی‌های رضاهدایت است. اگر به کارهای سال‌های دورتر رضا هدایت نگاه کنیم، به خوبی خشونت رنگ‌ها را در این نقاشی‌ها می‌بینیم، اما در این کارها رنگ‌ها آرام شده‌‌اند و این می‌تواند ناشی از آرامش روحی نقاش باشد.

اکثر کارها به اسطوره‌ها و داستان‌هایی اشاره می‌کنند که نمادی از زندگی را در خود دارند. درخت عنصر کلیدی بسیاری از کارها است. نقش آدم و حوا در زیر درخت بهشتی و ماری به دور آنها اگرچه به داستان رانده شدن از بهشت اشاره دارد، اما نمود نمادی از شروع جدیدی است که حیات در روی کره‌زمین را به دنبال دارد.

رضا هدایت، نویسنده و تصویرگر کتاب کودک نیز هست و پیش از این کتابی به نام «حیوانات نانجیب» را برای کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان روانه بازار کرده است. او پس از انتشار آن کتاب حتی به شلی سیلور استاین ایران نیز معروف شد، هر چند خودش در مصاحبه‌ای بعدا این قرابت را رد کرد.

با این حال داشتن ذوق و هنر تصویرگری کتاب کودک در کارهای نقاشی‌ها یک عنصر کلیدی است و بخش زیادی از فضای کار را به خود اختصاص داده است.

این درخت‌ها با ریزه‌کاری و جزئیات طراحی ‌شده‌اند، اما در کل نقاشی‌ها ساده هستند. حیوانات دیگر عناصر کلیدی این نقاشی‌ها هستند. انواع مرغ‌ها که اکثر آنها مرغ‌های افسانه‌ای و اسطوره‌ای هستند، چهارپایان و مار دیگر حیوانات این نقاشی‌ها را تشکیل می‌دهند.

رضا هدایت آن‌گونه که خود می‌گوید، در خانواده‌ای بزرگ شده است که فرشبافی هنر و کار آن بوده است. در جاهایی از این نقاشی‌ها می‌توان نزدیکی هدایت را با گل‌های قالی دید. کارهایی که درون طرحی شبیه گل وسط قالی کشیده شده‌اند و همچنین تفاوتی که در تعدادی دیگر از نقاشی‌ها دیده می‌شود، شاهدی بر این نزدیکی با دنیای فرش است.

تابلوها قطع بزرگی دارند و اکثر آنها در ابعاد ۱۳۰ در ۱۳۰سانتی‌متر کشیده شده‌اند. بزرگ بودن تابلوها بر شکوه آنها افزوده است. کار مهمی که رضا هدایت انجام داد، این است که بر تابلوهای خود اسم نگذاشته است. در حالی که می‌توانست با توجه به تجربه و مضمون روان تابلوها این کار را انجام دهد. اسم نداشتن تابلوها موجب شده تا بیننده بدون پیش فرض و با ذهنی باز با آن آثار روبه‌رو شود و بتواند ذهن خود را در امتداد طرح و رنگ پرواز دهد. این گونه است که بیننده بهتر و بیشتر با نقاشی‌ها ارتباط برقرار می‌کند و هر کس به سهم خود برداشتی متفاوت با دیگری خواهد داشت.

رضا هدایت در سال ۱۳۴۵ در قروه از توابع سنندج متولد شده است. در سال ۱۳۷۸ از دانشکده هنر در رشته نقاشی کارشناسی ارشد گرفته است. او را می‌توان یک نقاش پرکار دانست که هراسی از داوری و به نمایش گذاشتن کارهایش ندارد. این را می‌شود از ۱۹نمایشگاه انفرادی و ۳۵نمایشگاه گروهی که برگزار کرده است، متوجه شد. وی در سال ۲۰۰۴ توانسته جایزه تشویقی چهاردهمین کنکور تصویرگران کتاب نومای ژاپن را به دست آورد. آن‌گونه که خودش می‌گوید، به تاریخ ارسطو وابسته است و افسانه‌ها ناخودآگاه ذهنش را درگیر می‌کنند. نمایشگاه آثار او در گالری اثر تا اول خرداد ماه ادامه دارد.