روح‌نوازی ساز ایرانی در نروژ

علی طجوزی

جاوید افسری‌راد، آهنگساز و نوازنده سنتور ایرانی بار دیگر به عنوان هنرمند سال کشور نروژ شناخته شد. شهردار اسلو پایتخت نروژ با اشاره به اینکه وی از پیشتازان موسیقی ملل در نروژ است در مراسم اهدای جایزه هنرمند سال دلیل برگزیده شدن افسری راد را، فعالیت وی در زمینه آهنگسازی و گسترش موسیقی اعلام کرده است.

افسری‌راد که برای برگزاری کنسرت همراه گروه ضد بانگ اکنون در آمریکا به سر می‌برد خود در مراسم اهدای جایزه‌اش حضور نداشت. افسری‌راد تنها نوازنده سنتور در این گروه است که اساس فعالیت آنها سازهای کوبه‌ای است.

رادیو و تلویزیون نروژ نیز در آبان سال ۱۳۸۶ جاوید افسری‌راد را به عنوان خلاق‌ترین هنرمند سال کشورشان معرفی کردند. افسری‌راد این عنوان را به دلیل ساخت مجموعه‌ای به نام «ماه در چاه» به دست آورد. افسری‌راد ماه در چاه را

بر اساس دستگاه‌های مختلف ردیف موسیقی ایرانی ساخته است که توسط ارکستر سمفونیک رادیو و تلویزیون نروژ به اجرا درآمد.

مجموعه ماه در چاه شامل هفت قطعه در مایه‌های شور، اصفهان، بیات شیراز، سه‌گاه، نوا مثنوی و چهارگاه است که ۶۰ نوازنده نروژی سال گذشته در روزهای ۱۴ و ۱۵ شهریور در اسلو با رهبری پیترزیلوی به اجرای آن پرداختند. افسری‌راد که از ۲۰ سال پیش به نروژ مهاجرت کرده به خاطر تلاش مستمر برای معرفی موسیقی سنتی ایران و ارائه و اجرای آثار تلفیقی در اروپا به خصوص نروژ و کشورهای اروپای شمالی شهرت زیادی دارد.

افسری‌راد که در نوجوانی نواختن سنتور را آغاز کرده و فارغ‌التحصیل رشته موسیقی از دانشگاه اسلو است، ردیف نوازی را نزد اساتیدی بزرگ ایران چون فرامرز پایور و پرویز مشکاتیان آموخته است.

افسری‌‌راد علاوه بر حضور در جشنواره‌های گوناگون موسیقی بین‌الملل در خارج از کشور آلبوم‌های کاروان، پرواز، را عرضه کرده است. در کومبونیشن افسری‌راد با نوازندگانی از چین، هند، برزیل، سنگال، گامبیا و مراکش همنوازی کرده است. ضمن اینکه در مجموعه ماه در چاه دو نوازنده ایرانی نیز در اجرای قطعات ارکستر سمفونیک رادیو و تلویزیون نروژ را همراهی کرده‌اند. عبدالرحمان سورزهی، نوازنده بلوچ با ساز سنتی بنجو و رضا سامانی با دف، تنبک و سرنا. افسری راد درباره قطعات ساخته شده ماه در چاه می‌گوید: به هر حال موسیقی سنتی ما براساس ملودی است و این عامل در کار آهنگسازی ایرانی اهمیت بسیار دارد. همچنین ربع پرده‌ها، بداهه‌نوازی و ساختار خاص برخی از ریتم‌ها از ویژگی‌های مخصوص موسیقی ایرانی است که تا حد امکان در ساخت این قطعات از آنها بهره گرفته‌ام. وی تاکید می‌کند که در عین حال مشکل‌ترین بخش کار او به همین ربع پرده‌ها و قطعات هفت و ده ضربی مربوط می‌شده است. طی سال‌های اخیر همچنین از افسری‌راد کارهایی عرضه شده‌اند که عمدتا ماحصل همکاری وی با گروه ضربانگ است. کاروان سراق، رنگیه و نغمه‌های خوابگرد آلبوم‌هایی هستند که تاکنون از افسری راد و گروه ضربانگ به علاقه‌مندان ارائه شده‌اند. نغمه‌های خوابگرد که اواسط سال گذشته به بازار آمد با توجه به ریتم‌های خاص خود که ترکیب سازهای کوبه‌ای بود برای علاقه‌مندان این نوع سازوکارها بسیار جذاب بود. افسری‌راد نیز سنتورش را به گونه‌ای کوک کرده بود که شاید در ابتدا کمتر تصور شود این ساز با این نوع ضرب سنتور است. در هر صورت اکنون افرادی نظیر افسری‌راد و گروه ضربانگ که پژمان حدادی و بهنام سامانی از اعضای اصلی آن هستند همراه با استادانی ایرانی که در خارج کشور به اجرای برنامه می‌پردازند پرچمداران موسیقی ایرانی هستند. تلاش این افراد اکنون توانسته است بیش از پیش به معرفی موسیقی ایرانی بپردازد.