محمدصادق جنان صفت

دولت برای اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها تقاضای هزینه کردن ۱۳۵ هزار میلیارد تومان را به مجلس اطلاع داده است. مجلس قانونگذاری ایران اما با همه اصرار دولت با کمتر از ۵۰ درصد رقم یاد شده موافقت کرده است. اختلاف فاحش و معنادار دو رقم نشان می‌دهد جنس اختلاف از جنس کارشناسی نیست. این تفاوت بنیادین در دیدگاه مسوولان به چگونگی نگاه و اهداف سیاستمداران به اداره جامعه درآینده نزدیک برمی‌گردد و نتیجه این دیدگاه‌های بسیار دور از هم در دو عدد ۱۳۵ هزار میلیارد و ۶/۵۶ هزار میلیارد تومان تجلی پیدا کرده است. تفاوت اساسی در چگونگی هزینه کردن منابع صندوق توسعه ملی میان نهادهای اداره کننده و سایر اختلاف‌ها موجب شده است که خانواده‌ها و بنگاه‌ها به عنوان طرف دیگر و اصلی ماجرا در حیرت و بهت‌ فروروند. رشد فزاینده اختلاف‌ها در اظهارنظرها موجی از غبار و همهمه در فضای کسب‌وکار ایران پدید آورده است تا در این فضا چیزی دیده نشود و حرف حسابی شنیده نشود. در این فضای گنگ و پرهمهمه، شهروندان و مدیران هزاران بنگاه اقتصادی، راه گم کرده ونمی‌دانند به حرف و نگاه چه کسانی و کدام نهاد توجه کرده‌ و برای خود برنامه‌ریزی کنند.

در این فضای پر از غبار چه باید کرد؟ آیا کسب‌وکار بنگاه‌ها باید با خواست و اراده دولت در هدفمندی یارانه‌ها تطابق پیدا کند یا این مجلس است که حرف آخر را خواهد زد؟ تجربه چندسال سپری شده در این حوزه نشان می‌دهد در عمل، بخشی از قانون و مقررات تصویب شده در مجلس و بخش عمده‌ای از اراده و خواست دولت اجرا می‌شود. این وضع در سال‌های اخیر همواره دیده شده و به همین دلایل است که فعالان بخش خصوصی سردرگم و آشفته شده و برنامه‌های حتی یک ساله نیز تدوین نمی‌کنند.

رشد فزاینده اختلاف میان دولت و بخش خصوصی نیز در چند ماه گذشته در امور گوناگون مزید بر علت شده و بر وخامت اوضاع می‌افزاید. شورای گفت‌وگویی که مطابق قانون برنامه پنجم باید تعامل میان دولت و بخش خصوصی را فراهم می‌کرد از سوی دولت تعطیل شده و هرکدام از دو نهاد حرف‌های متناقضی می‌زنند. دولت در شرایطی که رشد هزینه‌های تولید را به چشم می‌بیند، اما اصرار دارد که کنترل و تثبیت قیمت‌ها باید انجام شود و بی‌اعتمادی خود به بخش خصوصی را نشان می‌دهد. همهمه و غباری که آسمان فضای کسب و کار ایرانیان را پر کرده است چگونه مدیریت خواهد شد؟ چه نهادی توانایی جمع کردن و ساماندهی این اختلاف‌های معنادار را خواهد داشت؟ در برابر این مجهولات و ابهام‌ها، اما این معلوم است که در شرایط گنگ که فشارهای خارجی نیز وجود دارد، اقتصاد بلا خواهد دید.