پایان مذاکرات در استانبول

پایان مذاکرات ایران و ۱+۵ در استانبول

سخنگوی اشتون: فضای سازنده و مثبتی بر مذاکرات حاکم بود

دنیای اقتصاد - دور تازه مذاکرات ایران و ۱+۵ دیروز پس از گذشت ۱۵ ماه در استانبول از سر گرفته شد تا سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی برای پنجمین بار، با نمایندگان آمریکا،انگلیس، فرانسه، روسیه و چین به علاوه آلمان درباره برنامه هسته‌ای کشورمان دور یک میز به گفت‌و‌گو بنشیند.

از سال ۲۰۰۲ تا کنون غرب نسبت به برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده است. این درحالی است که فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان در چارچوب ان.پی.تی تحت نظارت آژانس اتمی قرار دارد. با وجود این، تهران طی سال‌های گذشته گام‌های قابل‌توجهی برای اعتمادسازی از جمله حضور در میز مذاکره با غرب برداشته است. در همین چارچوب، جلیلی دیروز صبح پیش از ورود به جلسه مذاکره گفته بود که این مذاکرات در شان ملت ایران خواهد بود.

به گزارش خبرگزاری‌های داخلی، مذاکرات ایران و ۱+۵ دیروز در دو نوبت صبح و بعد از ظهر به وقت استانبول برگزار شد و پس از آن جلیلی و اشتون به طور جداگانه به سوالات طرح شده از سوی خبرنگاران حاضر در محل برگزاری این مذاکرات پاسخ گفتند. در میان نوبت صبح و بعد ازظهر مذاکرات اما دیدار‌های دوجانبه‌ای میان هیات مذاکره‌کننده ایرانی و برخی از طرفین گفت‌و‌گو مانند روسیه صورت گرفت. درعین حال، جلیلی از مذاکره با نماینده آمریکا در فاصله زمانی یادشده خودداری کرد؛ حتی با وجود درخواست وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا و نماینده این کشور در مذاکرات. احمد داود اوغلو، وزیر خارجه ترکیه و میزبان مذاکرات تهران و۱+۵ هم در فاصله میان دو نوبت مذاکره به طور جداگانه با جلیلی و اشتون به گفت‌و‌گو نشست. جلیلی پس از آن نیز برای دومین بار طی دو روز حضورش در استانبول، با کاترین اشتون مذاکره‌ای دوجانبه را برگزار کرد.

سخنگوی اشتون: فضای مثبتی بر مذاکرات حاکم است

در همین زمان بود که مایکل مان سخنگوی اشتون به میان خبرنگاران آمد و گفت که فضای سازنده و مثبتی برمذاکرات حاکم است و تمایلی برای پیشرفت وجود دارد.

وی با بیان اینکه «هنوز هیچ اختلاف نظری وجود ندارد»، فضای موجود در مذاکرات را «خوب و دوستانه» ارزیابی کرد.

این مقام اروپایی تصریح کرد که اگر پیشرفت‌هایی در مذاکرات استانبول صورت بگیرد، ۱+۵ موافق برگزاری دومین دور [مذاکرات در بغداد]خواهد بود؛ اما ابتدا لازم است که این دور مذاکرات برگزار شود. درعین حال، براساس این گزارش، یک مقام مطلع از روند مذاکرات به خبرگزاری فرانسه گفت که احتمال دارد دو طرف دور دیگری از گفت‌و‌گوها را ماه مه (اردیبهشت) برگزار کنند. خبرگزاری فارس نیز گزارش داده است که هیات ایرانی در نوبت اول مذاکرات دیروز خواستار اعتمادسازی طرف‌های غربی شده است.

حضور اشتون در ضیافت شام جلیلی

روز قبل از برگزاری مذاکرات ایران و ۱+۵ نیز آبستن رویدادهای دیپلماتیک بود. در یکی از این رویدادها، اشتون جمعه شب با حضور در سرکنسولگری ایران در استانبول با جلیلی دیدار و گفت وگو کرد.به گزارش خبرگزاری فارس، اشتون در این دیدار که سه ساعت به طول انجامید، تاکید کرد که گروه ۱+۵ در این دور از مذاکرات با چهره و راهبرد جدیدی ظاهر می‌شود.جلیلی نیز در این دیدار اظهارامیدواری کرد: گروه ۱+۵ در این دور از گفت وگو‌ها اعتماد ملت ایران را جلب کند. وی افزود: ایران با روحیه سازنده وارد این مذاکرات می‌شود و بر تثبیت حقوق خود تاکید دارد.

ایسنا نیز گزارش داده است که پس از این ضیافت، نماینده گروه ۱+۵ تصریح کرد: فضای حاکم بسیار مثبت بود. اشتون صبح دیروز همچنین درباره محتوای مذاکرات در این ضیافت شام مدعی شد که در این دیدار ایران تامین سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران را پیشنهاد داده که هنوز به این پیشنهاد جوابی داده نشده، اما روی میز مذاکره است.

پیشینه مذاکرات ایران و ۱+۵

سعید جلیلی نخستین بار در ۲۹ تیر ماه سال ۱۳۸۷ به عنوان مذاکره‌کننده ارشد ایران پشت میز مذاکره با نمایندگان کشورهای گروه ۱+۵ به ریاست خاویر سولانا‌، نماینده تام‌الاختیار این گروه نشست. این مذاکرات در شرایطی انجام شد که ایران و گروه ۱+۵ به ترتیب در اردیبهشت و خرداد ۱۳۸۷ بسته‌های پیشنهادی خود را رد و بدل کرده بودند. اگر چه نفس‌ این مذاکرات هم برای ایران و هم برای کشورهای ۱+۵ حائز اهمیت بسیار بود، اما حضور ویلیام برنز، نفر سوم وزارت خارجه آمریکا در‌این مذاکرات، آن هم در آخرین ماه‌های کاری دولت نو محافظه‌کار جورج بوش پسر، اهمیت این مذاکرات را دوچندان کرد. پس از مذاکرات ژنو ۱ طرفین، این مذاکرات را مثبت ارزیابی کردند. ویلیام برنز در مذاکرات ژنو ۲ نیز که در اوایل مهرماه سال ۱۳۸۸ انجام شد، به عنوان نماینده آمریکا حاضر شد، با این تفاوت که دولت بوش جای خود را به دولت دموکرات باراک اوباما داده بود. توافقات جدید هسته‌ای در کنار حضور نمایندگان آمریکا در دومین دور مذاکرات ژنو به مهم‌ترین اخبار رسانه‌های معتبر جهان تبدیل شد و مقام‌های ایرانی و آمریکایی و هم مقامات سایر کشورهای حاضر در این نشست در نخستین واکنش‌های خود، این مذاکرات را «سازنده» خواندند. دومین مذاکرات ایران و ۱+۵ به ریاست جلیلی اول اکتبر سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۰ مهر سال ۸۸) نیز در ژنو صورت گرفت. پس از آن بود که مذاکرات ایران و ۱+۵ با تاخیری ۱۴ ماهه مواجه شد. در این میان، مذاکره کارشناسان فنی‌ ایران با گروه وین که در مذاکرات ژنو مورد توافق واقع شده بود،طی سه روز در روزهای پایانی مهرماه ۱۳۸۸ در وین آغاز شد و به پیشنهاد البرادعی برای تبادل سوخت هسته‌ای منجر شد.‌ ایران ‌این پیشنهاد را نپذیرفت؛ اما پیشنهاد‌های جدیدی را مطرح کرد که مورد قبول طرف‌های دیگر نبود، در‌ این شرایط کشورهای ترکیه و برزیل پیش‌قدم شدند و با حضور سران‌ این کشورها در تهران (در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۸۹)، وزیران خارجه سه کشور بیانیه تهران را به امضا رساندند. ‌این بیانیه با واکنش سرد غرب روبه‌رو شد و در پی آن شورای امنیت سازمان ملل چهارمین قطعنامه تحریم‌ را علیه تهران تصویب کرد.‌ این قطعنامه با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا پی گرفته شد. در چنین شرایطی بود که محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهور‌، مذاکره با ۱+۵ را به پایان مردادماه و نیمه ماه مبارک رمضان (تابستان ۱۳۸۹) موکول و بر تغییر ترکیب گروه مذاکره‌کننده تاکید کرد.

جلیلی نیز در ۱۵ تیر ماه ۱۳۸۹ در نامه‌ای به کاترین اشتون سه سوال مطرح کرد. طی ماه‌های گذشته مقامات تهران همواره بر این تاکید کرده‌اند که سوالات باید محور مذاکرات ژنو باشد. این سوال‌ها عبارتند از: هدف از گفت‌وگوها برای تعامل و همکاری است یا ادامه روند دشمنی و تقابل با حقوق ملت ایران؟ آیا به منطق گفت‌وگو که لازمه آن اجتناب از هر گونه تهدید به فشار است، التزام خواهید داشت؟ برای روشن شدن مبانی مشترک گفت‌وگو، نظر روشن و صریح شما درباره سلاح هسته‌ای رژیم صهیونیستی چیست؟

۱۵ آذر ماه ۱۳۸۹ نیز مذاکرات ژنو سه برگزار شد و دو ماه بعد از آن، یعنی در اول و دوم بهمن‌ماه ۱۳۸۹ برای اولین بار، مذاکرات میان ایران و ۱+۵ در استانبول ترکیه برگزار شد. در میان فاصله زمانی ۱۵ ماهه میان اولین و دومین دور مذاکرات یادشده در استانبول، نامه‌های متعددی بین سعید جلیلی و کاترین اشتون به منظور از سرگیری مذاکرات هسته‌ای تبادل شد. همچنین در تابستان ۱۳۹۰ روسیه طرحی موسوم به «گام به گام» را برای احیای مذاکرات تعلیق شده ایران و ۱+۵ به طرفین این مذاکرات پیشنهاد کرد.

گزارش گاردین از مذاکرات صبح دیروز

روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی از مذاکرات استانبول، فضای کلی جلسه صبح مذاکرات را مثبت ارزیابی و تصریح کرد روند کنونی، راه را برای برگزاری دور دوم مذاکرات هموار می‌کند.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از گاردین، مذاکرات ایران و ۱+۵ تا ظهر با فضای خوبی ادامه پیدا کرد. به گفته دیپلمات‌های غربی هیات ایرانی با رعایت استانداردهای لازم، تعهد خود را نشان داده است. با توجه به شرایط کنونی، برگزاری دور دوم مذاکرات محتمل به نظر می‌رسد.

بنابراین آرامش نسبی تا ماه آینده و برگزاری دور بعدی مذاکرات و تا زمانی که توافقات مشخص‌تری میان طرف‌های مذاکره صورت بگیرد، برقرار خواهد بود. مذاکرات صبح دیروز در مورد دستور کارها و موضوعات کلی مذاکرات بود.

به گفته دیپلمات‌های حاضر در مذاکرات، اشتون در جلسه نوبت اول دیروز صبح با سخنرانی ۱۵ دقیقه‌ای روند گذشته تا کنون مذاکرات ایران با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای را مرور کرد. جلیلی نیز سخنانی را ایراد کرد. به گفته دیپلمات‌های حاضر در جلسه، ادبیات جلیلی در این مذاکرات دیگر مانند سابق ادبیاتی تبلیغاتی یا تهاجمی نبود. لحن صحبت‌های وی آرام و سازنده بود.پس از جلیلی، اشتون ادامه داد که در مذاکرات قبلی نظرات مشترکی نیز با ایران وجود داشته از جمله اینکه ایران تصریح کرده که هیچ تمایلی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد و تاکید کرده که ان‌پی‌تی و حق ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای مبنای تمام توافقات خواهد بود.

به گزارش گاردین، پس از سخنان جلیلی و اشتون، نمایندگان دیگر کشورهای شرکت‌‌کننده در مذاکرات صحبت کردند. نماینده روسیه نیز به ذکر پیشینه مذاکرات با ایران پرداخت. نماینده فرانسه نیز بر اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت تاکید کرد.نماینده چین‌ هم ضرب‌المثلی چینی با این مضمون گفت: «سفری هزار مایلی با برداشتن قدم‌های اول آغاز می‌شود.»نماینده آمریکا نیز اظهار کرد که روابط تهران و واشنگتن نباید تیره باشد.

نماینده آلمان نیز به ذکر مواردی کلی پرداخت و فرستاده انگلیس نیز گفت برنامه هسته‌ای ایران مساله‌ای حل‌نشدنی نیست و راه‌حلی برای آن وجود دارد.جلیلی پس از آن با ادبیاتی دیپلماتیک و نرم، مخالفت خود را با برخی نکات مطرح شده ابراز داشت. وی تصریح کرد که ملت ایران خواهان اعتمادسازی بیشتر از سوی طرف‌های مذاکره هستند و از مذاکرات نیز استقبال می‌کنند. وی صحبت‌های خود را با اعلام اینکه باید مذاکراتی برنامه‌ریزی شده انجام گیرد، به پایان رساند.گاردین در پایان نوشت: تاکنون ابتکار جدیدی در این مذاکرات مطرح نشده است اما مذاکرات برای ادامه آن در دور دوم «سازنده» اعلام شده است که احتمالا در بغداد خواهد بود.

عکس: ایرنا