دنیای اقتصاد- دعوت همگانی برای انصراف از دریافت یارانه نقدی به وسیله ارسال پیامک، جدیدترین شیوه‌ای است که دولت برای آنچه آن را خود انصرافی می‌نامد، در نظر گرفته است. ابتدا قرار بود که دولت تنها با پردرآمدها مکاتبه و مذاکره کند و آنها در صورت تمایل از دریافت یارانه انصراف دهند؛ تعریف پردرآمدی هم درآمد ماهانه بیش از ۳ میلیون تومان بود و تعداد آنها هم بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر اعلام شده بود؛ اما در اعلان جدید، مخاطب، همه خانواده‌ها هستند که دولت از آنها دعوت کرده است به طور داوطلبانه و با استفاده از دو روش زیر نسبت به انصراف یارانه‌ای اقدام کنند. روش نخست ورود به سامانه www.refahi.ir و اعلام انصراف از دریافت یارانه نقدی و روش دوم انصراف پیامکی است. برای اجرای این روش شماره ۳۰۰۰۲۵ از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها اعلام شده و خانواده‌ها می‌توانند سه گزینه را برای اعلام چگونگی انصراف از دریافت یارانه به شماره مزبور پیامک بزنند؛ گزینه ۱ انصراف از دریافت کل مبلغ یارانه، گزینه۲ انصراف از دریافت نیمی از مبلغ یارانه و گزینه۳ انصراف از ما‌به‌التفاوت یارانه فاز اول و دوم یارانه نقدی. توضیح ارسال پیامک هم چنین است که سرپرست خانوار شماره یکی از گزینه‌های بالا را به انتهای کد ملی خود اضافه کرده و به شماره ۳۰۰۰۲۵ ارسال می‌کند. به گزارش واحد مرکزی خبر، سازمان هدفمندی با بیان مثالی این شیوه ارسال پیامک را چنین توضیح داده است؛ مثال: کد ملی ۰۰۲۵۳۵۳۱۷۸ و انتخاب گزینه ۱، باید به صورت (۰۰۲۵۳۵۳۱۷۸۱) به شماره ۳۰۰۰۲۵ ارسال شود.

نکته قابل‌توجه مقدمه‌ای است که سازمان هدفمندی یارانه‌ها در ابتدای اطلاعیه مذکور نوشته و تاکید کرده است که به منظور بهره‌مندی بیشتر قشرهای آسیب‌پذیر و اجرای امری خداپسندانه، «خانواده‌ها» در صورت انصراف از دریافت یارانه نقدی می‌توانند به یکی از دو روش توضیح داده شده اقدام کنند. به این ترتیب می‌توان از این اطلاعیه چنین برداشت کرد که خود انصرافی به مثابه امری خداپسندانه قلمداد شده که این بار همه خانواده‌ها و نه تنها پردرآمدها و مرفهین به آن دعوت شده‌اند.

به نظر می‌رسد این اطلاعیه که در حقیقت به نوعی اعلام دعوتی همگانی برای انصراف از دریافت یارانه نقدی به شمار می‌رود، با اظهارات رییس‌جمهور و اعضای اقتصادی دولت در رابطه با انصراف از دریافت یارانه متفاوت است؛ چراکه نخستین بار رییس‌جمهور پیشنهاد رسمی انصراف از دریافت یارانه آن هم تنها برای پردرآمدها را مطرح کرد و گفت که قرار است با آنها مکاتبه شود تا در صورت تمایل از دریافت یارانه انصراف دهند. اسم این کار را وزیر اقتصاد خود انصرافی گذاشت. خود انصراف‌ها هم تعدادشان بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر اعلام شد که به گفته دولتمردان ماهانه بیش از ۳ میلیون تومان درآمد دارند.

این تحرکات دولت هم به نوعی تلاش برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و احتمال افزایش میزان یارانه نقدی با حذف پردرآمدها بود؛ اما مجلس با تصویب نهایی و مقدماتی دو طرح، دست دولت را تا حدودی بست و از سوی دیگر عدم تمایل خانواده‌ها به انصراف هم به موضوع دیگری تبدیل شد که وزارت اقتصادی‌ها به این مساله بیندیشند که شیوه‌های تازه‌ای را برای انصراف از دریافت یارانه پیشنهاد کنند. در این زمینه اولین بار، علی شهابی، رییس سازمان امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی، هفته گذشته از سه مدل پیشنهادی دولت برای انصراف از دریافت یارانه نقدی شامل «انصراف از دریافت ۱۰۰ درصد مبلغ یارانه»، «انصراف از دریافت ۵۰ درصد مبلغ یارانه» و «انصراف از دریافت یارانه به صورت دوره‌ای» رونمایی کرد و گفت: که پردرآمدها می‌توانند به صورت کاملا اختیاری یکی از آنها را انتخاب کنند. به نظر می‌رسد که اعلامیه سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیز توضیح روشن‌تر همان مدل‌ها به ویژه مدل سوم باشد.

بر این اساس در صورت اجرای فاز دوم هدفمندی و افزایش احتمالی میزان یارانه نقدی، خانواده‌ها می‌توانند اعلام کنند که تنها همان میزان یارانه نقدی مرحله اول را دریافت می‌کنند که این اعلام هم به وسیله پیامک خواهد بود.

احتمال سوء‌استفاده پیامکی

البته برخی از کارشناسان نسبت به احتمال سوء استفاده از شیوه انصراف پیامکی هشدار داده‌اند. به این معنا که مشخص نیست چنانچه فردی، کد ملی فرد دیگر را به این شماره پیامک کند، آیا یارانه خود به خود قطع خواهد شد یا سازمان هدفمندی یارانه‌ها ابزارهای کنترلی دیگری دارد که در این اطلاعیه به آنها اشاره نکرده است؟ این نکته قابل‌تاملی است که باید دید در روزهای آینده سازمان هدفمندی درباره آن توضیحی خواهد داد یا خیر. تا به اینجای کار نه فعلا خبری از خودانصراف‌ها هست و نه خبری از اجرای فاز دوم. بر همین اساس هم بود که آخرین یارانه سال ۹۰؛ یعنی یارانه اسفندماه پنج‌شنبه هفته گذشته به ازای هر نفر ۴۵۵۰۰ تومان بدون تغییر به حساب سرپرستان خانوار واریز شد.