وعده تک رقمی شدن نرخ بیکاری تا پایان سال

دنیای اقتصاد- مرجان توحیدی: وزیر کار از احتمال دستیابی به نرخ بیکاری تک‌رقمی تا پایان سال جاری خبر می‌دهد؛ مستند صحبت‌هایش هم گزارش مرکز آمار ایران از روند نزولی نرخ بیکاری از تابستان سال گذشته تا تابستان امسال است که به گفته وی ۲/۱ درصد کاهش داشته است؛ یعنی به گواه مرکز آمار نرخ بیکاری از ۶/۱۳ درصد تابستان ۸۹ به ۱/۱۱ درصد در تابستان سال ۹۰ سیر نزولی داشته است و از این رو وزیر کار معتقد است که با این روند تک رقمی شدن نرخ بیکاری دور از دسترس نیست. وعده تک رقمی کردن بیکاری تا پایان سال در حالی مطرح شده که بنا به گزارش مرکز آمار ایران آخرین بار این نرخ در پاییز سال ۸۷ تک‌رقمی شد. نرخ بیکاری کشور در بهار، تابستان و پاییز آن سال به ترتیب ۶/۹، ۲/۱۰ و ۵/۹ درصد اعلام شده است. اگرچه سال ۸۷ سالی نبوده است که به لحاظ شاخص‌های اقتصادی، کشور در شرایط مناسبی قرار داشته باشد. در حقیقت از سال ۸۷ اعلام نرخ رشد اقتصادی که مهم‌ترین فاکتور هدایت‌کننده در اشتغالزایی است به محاق رفت. هر چند بعدها این نرخ به طور غیررسمی نیم درصد اعلام شد. به رغم چنین رشدی در سال ۸۷ اما مرکز آمار ایران نرخ بیکاری زیر ۱۰ درصد را برای سال ۸۷ اعلام کرده است؛ سالی که سقوط قیمت نفت از بشکه‌ای ۱۳۳ دلار در تابستان به ۳۳ دلار در زمستان همان سال به وقوع پیوست.

مرکز آمار ایران اما به تازگی گزارش داده است که نرخ بیکارى در فصل تابستان ۹۰ با کاهش ۲/۱ درصدى نسبت به بهار همین سال به ۱/۱۱ درصد رسیده است. البته بر اساس آنچه پارسال درباره نرخ بیکاری بهار ۸۹ منتشر شد، نرخ بیکاری جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر ۶/۱۴ درصد بود، اما این آمار در گزارش جدید مرکز آمار ایران ۵/۱۳ درصد اعلام شد. مرکز آمار ایران همچنین نرخ بیکاری تابستان سال جاری را معادل ۱/۱۱ درصد اعلام و رییس آن هم تاکید کرده که این عدد رو به کاهش است.

وزیر کار هم بنا به همین گزارش‌ها اعلام کرده که می‌توان به نرخ تک رقمی در بیکاری دست یافت. ابراز امیدواری وزیر کار از دستیابی به نرخ تک رقمی بیکاری آن هم تا پایان سال ۹۰ همزمان است با وعده رییس‌جمهور برای ایجاد ۵/۲ میلیون شغل در همین سال. برنامه‌ای که قرار است منجر به کاهش نرخ بیکاری شود. این در حالی است که فعالان اقتصادی در تحقق این میزان اشتغال برای سال جاری «ان‌قلت»‌هایی می‌آورند و از ملزومات آن به رشد اقتصادی دست کم ۲۰ درصدی اشاره می‌کنند. بر این اساس، طبق مدلی که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت اصلاحات ارائه کرده بود برای ایجاد هر ۱۰۰ هزار شغل جدید یک درصد رشد اقتصادی لازم است. بنابراین برای تحقق ۵/۲ میلیون شغل، رشد اقتصادی باید دست کم ۲۰ درصد باشد. این در حالی است که بنا به اعلام بانک مرکزی رشد اقتصادی در سال ۸۷ نیم درصد و سال ۸۸ معادل ۵/۳ درصد بود و برآوردهای بانک مرکزی هم نشان از همین عدد برای سال ۸۹ را دارد. اتفاقا همین موضوع به چالشی برای نمایندگان مجلس و دولت در یکی از جلسات علنی مجلس تبدیل شد. دولت اعتقاد داشت که بیشتر از وعده خود در سال ۸۹ اشتغالزایی کرده و توانسته یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل در این سال ایجاد کند و نرخ بیکاری را از ۵/۱۳ درصد به ۵/۱۱ درصد در بهار ۹۰ کاهش دهد، اما نمایندگان مجلس این آمار را برنتافتند و با فریاد‌های «دروغ است دروغ است» آن را رد کردند. انتقاد نمایندگان تا جایی بالا گرفت که احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس هم آمار ارائه شده درباره نرخ بیکاری را با توجه به رشد اقتصادی کشور «غیر واقعی» خواند و گفت که هر کس در حد لیسانس هم اقتصاد خوانده باشد، این آمار را قبول نمی‌کند. افزایش آمار چک‌های برگشتی، معوقات بانکی و نیز عدم اعلام افزایش بیمه‌شدگان دیگر دلایل نمایندگان برای ایجاد تردید در آمارهای دولت بود. همزمان، رییس مجلس هم گفته بود که «نمی‌شود رشد و توسعه پایین باشد و ما بگوییم ۵/۱ میلیون اشتغال ایجاد کرده‌ایم.»

عدم اقناع نمایندگان در خصوص آمارهای اعلامی، در نهایت محمدرضا باهنر، نایب رییس مجلس را بر آن داشت تا حکم به تشکیل کمیته مشترک راستی‌آزمایی آمارهای اشتغال با حضور مجلس، دولت و سازمان بازرسی کل کشور دهد. اگرچه بلافاصله پس از به چالش کشیدن آمارهای دولتی درباره اشتغال در مجلس، رییس‌جمهور به شدت از این آمارها دفاع کرد و تردیدکنندگان در ایجاد اشتغال ۶/۱ میلیونی را به باد انتقاد گرفته و گفته بود «کسانی که دستشان از تصرف در بیت‌المال قطع می‌شود، فریاد برمی‌آورند و مثلا مدعی می‌شوند آمار و گزارش‌های دولت درباره ایجاد یک میلیون و ۶۰۰ هزار شغل درست نیست.» احمدی‌نژاد چند ماه بعد در سفرهای استانی خود هم بارها به این موضوع اشاره کرده و متذکر شد که همانطور که هسته‌ای شدیم، می‌توانیم ۵/۲میلیون شغل را هم ایجاد کنیم؛ ساز و کارهای احمدی‌نژاد برای تحقق این میزان اشتغال هم تکیه بر عزم و اراده نیروی جوانان بیکار کشور و استفاده از این فرصت‌ها بود.

اظهارات متفاوت آقای وزیر

در کنار تاکیدات رییس‌جمهور بر تحقق وعده‌اش وزیر کار اظهارات متفاوتی را در این باره طی ماه‌های گذشته داشته است. وی ظرف چند ماه گذشته، صحبت‌های متفاوتی از آمار تحقق دو و نیم میلیون شغل ارائه داده کرده است. عبدالرضا شیخ‌الاسلامی، آبان ماه سال جاری با بیان اینکه آمار دقیقی از ایجاد ۵/۲ میلیون فرصت شغلی برای سال‌جاری وجود ندارد به معاونین خود اشاره کرده و گفته بود که «می گویند ۵۷ درصد این شغل‌ها ایجاد شده است.» این سخنان در حالی بود که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی روز دهم مهرماه امسال در نشست شورای عالی اشتغال اعلام کرده بود که دولت «بیش از یک میلیون فرصت شغلی در ۶ ماهه اول سال ۹۰» ایجاد کرده و نرخ بیکاری هم نسبت به زمان مشابه در سال گذشته کاهش یافته است.

با این حال و در حالی که هنوز رشد اقتصادی سال گذشته هم اعلام نشده، وزیر کار می‌گوید با گزارش اخیر مرکز آمار می‌شود نرخ بیکاری را تا همین امسال تک رقمی کند. آن هم در شرایطی که طبق همان گزارش مرکز آمار، معمولا روند بیکاری در دو فصل پایانی سال افزایشی است، نه کاهشی.

شیخ‌الاسلامی اما در گفت‌و‌گو با مهر در این خصوص اظهار کرد: کاهش ۵/۲ درصدی نرخ بیکاری طی یک سال از این جهت قابل توجه است که نشان می‌دهد روند بیکاری در کشور نزولی است و مسیر فعالیت‌ها، برنامه‌ها و اقدامات درست است و ما توانستیم نتیجه بگیریم.شیخ‌الاسلامی با اظهار امیدواری نسبت به تداوم فعالیت‌ها برای کاهش نرخ بیکاری و گسترش اشتغالزایی در سطح کشور، بیان داشت: امیدوارم شیب نزولی کاهش نرخ بیکاری تندتر شود و زودتر از حتی آنچه که قانون برنامه پنجم توسعه برای دستیابی به نرخ بیکاری ۷ درصدی مقرر کرده است، بتوانیم به آن نرخ بیکاری مناسب برسیم.

وی در پاسخ به اینکه آیا می‌توان انتظار داشت که نرخ بیکاری تا پایان سال‌جاری به زیر ۱۰ درصد برسد و به اصطلاح تک رقمی شود؟ بیان داشت: ما خیلی امیدواریم که بتوانیم نرخ بیکاری تک رقمی را محقق کنیم.

شیخ‌الاسلامی ادامه داد: وقتی که ظرف مدت یک سال نرخ بیکاری به میزان ۵/۲ درصد کاهش یافته و به ۱/۱۱ درصد رسیده است، ۱/۱ درصد تا ۲/۱ درصد کاهش تا دستیابی به نرخ بیکاری تک رقمی دور از دسترس نیست و فکر می‌کنم شدنی باشد.