کاهش نرخ سود بانکی خطرناک است

دنیای اقتصاد- تئوریسین اصلی هدفمندی یارانه‌ها در تازه ترین اظهار نظر خود پرداخت یارانه نقدی به مردم را روش درستی ندانست و تاکید کرد که این روش هم در افکار عمومی و هم در میان سیاست گذاران انحراف ایجاد کرده است. به گفته پژویان، سیاست‌گذاران با حرکت به سمت یارانه‌های نقدی که او آن را «ناعادلانه» توصیف کرده، از بحث اصلی در قانون هدفمندی که اصلاح نظام قیمت‌ها و قیمت‌های نسبی بوده، غافل شده‌اند. پژویان همچنین کاهش نرخ سود بانکی با هدف کمک به بخش تولید را «خطرناک و غیرکارشناسانه» برشمرد. تئوریسین هدفمندی یارانه‌ها تحلیل کرد

اشتباهات سیاست‌گذارانه در پرداخت یارانه نقدی

دنیای اقتصاد- جمشید پژویان، رییس شورای رقابت و تئوریسین اصلی طرح هدفمندی یارانه‌ها در دولت، در تازه‌ترین اظهار نظر خود پرداخت یارانه نقدی به مردم را روش درستی ندانست و تاکید کرد که پرداخت یارانه نقدی تا حدودی در افکار عمومی «انحراف» ایجاد کرده و باعث شده تا مجریان این طرح هم در مساله سیاست‌گذاری «منحرف» شوند.

این اقتصاددان که از وی به عنوان یکی از نظریه‌پردازان برنامه‌های اقتصادی دولت از جمله هدفمندی یارانه‌ها یاد می‌شود، در یک میزگرد اقتصادی که در خبرگزاری ایرنا با حضور بهنام ملکی استاد دانشگاه علامه طباطبایی و تورج حریرچیان کارشناس ارشد مسائل اقتصادی برگزار شد، اعلام کرد که پرداخت یارانه‌ها یک «روش دائمی» نیست، بلکه برای دوران گذار از یک نظام ناکارآمد حمایتی به یک نظام کارآمد است. ضمن آنکه به گفته پژویان، بحث اصلی در قانون هدفمندی یارانه‌ها «اصلاح نظام قیمت‌ها و قیمت‌های نسبی» بوده است. به نظر می‌رسد آن‌گونه که پیش از این نیز شواهد نشان داده است اظهارات رییس شورای رقابت نشانگر تغییراتی در سیاست‌گذاری‌های دولت در پرداخت یارانه نقدی باشد؛ چراکه وی در این میزگرد یارانه نقدی را دائمی ندانسته و همچنین بر حذف داوطلبانه یارانه نقدی اقشار مرفه و نیز جایگزینی نظام کارآمد تامین اجتماعی و مالیات بر مجموع درآمدها جهت دسترسی به یک نظام رفاهی برای کمک به دهک‌های پایین اشاره داشته و در عین حال بر پرداخت تسهیلات به تولید برای تغییر تکنولوژی نیز تاکید کرده است.

پرداخت یارانه‌ دائمی نیست

پژویان در این نشست درباره امکان سه برابر شدن پرداخت یارانه‌ها به مردم تصریح کرد: مساله اصلی در واقع این نیست که رقم این یارانه‌ها چقدر است، به‌طور کلی پرداخت یارانه‌ها یک روش دائمی نیست، بلکه برای دوران گذار از یک نظام ناکارآمد حمایتی به یک نظام کارآمد است.

وی با تاکید بر اینکه پرداخت یارانه نقدی تا حدودی در افکار عمومی «انحراف» ایجاد کرده و باعث شده تا مجریان این طرح هم در مساله سیاست‌گذاری منحرف شوند، افزود: در کشور‌های پیشرفته به جای پرداخت یارانه نقدی برای حمایت از افراد جامعه از نظام تامین اجتماعی، نظام پرداخت‌ها و نظام مالیات مجموع استفاده می‌کنند، اما ما فاقد چنین نظامی هستیم. به گفته پژویان، نبود نظام گسترده و عمیق تامین اجتماعی، نظام پرداخت‌های ناکارآمد و نداشتن ارتباط بهره‌وری میان کارآیی و پرداخت‌ها و نبود مالیات مجموع درآمد که یک ابزار کلیدی توزیع درآمد در دنیا به شمار می‌رود، باعث شده تا سیاست‌گذاران این قانون به سمت یارانه‌های نقدی و ناعادلانه قدم بردارند و غافل از آن هستند که بحث اصلی در قانون هدفمندی یارانه‌ها اصلاح نظام قیمت‌ها و قیمت‌های نسبی بوده است. وی دلیل به هم ریختن تعادل میان سبد مصرف‌کننده و سبد تولید‌کننده را یارانه‌هایی دانست که به بازار داده می‌شود و افزود: این یارانه‌ها باعث می‌شود تا نسبت قیمت‌ها از آنچه خود نظام اقتصادی دیکته می‌کند، خارج شود و از بیرون به وسیله سیاست‌گذاران نسبت قیمت‌ها تعیین شود. پژویان افزود: پس می‌توان گفت که دخالت در نسبت قیمت‌های واقعی موجب به هم ریختگی می‌شود. رییس شورای رقابت با بیان اینکه من اقتصاددان هدف اصلی خود را اصلاح نظام قیمت‌ها و دادن علامت صحیح و درست به اقتصاد قرار داده‌ام، تصریح کرد: اقتصاد یک علامت بیشتر ندارد و آن هم «قیمت» است که باعث می‌شود تا مسیر اقتصاد را به سلامت طی کنیم. یعنی قیمتی که ناشی از واقعیت اقتصاد باشد و بازار آن را تهیه کند.

مهم‌تر از اینکه قیمت‌ها تا چه حد در بازار به تنهایی دچار انحراف هستند، قیمت‌های نسبی است؛ یعنی قیمت چای نسبت به قیمت قند مهم است وگرنه به طور مطلق اهمیت ندارد که قیمت چای و قندان به‌طور جداگانه چقدر است. آنچه اختلال ایجاد می‌کند به هم ریختگی قیمت‌ها است که سال‌های طولانی در اقتصاد کشور بوده است.

ثروتمندان صرف‌نظر کنند

رییس شورای رقابت بهترین راه را صرف‌نظر کردن افراد ثروتمند جامعه از گرفتن یارانه دانست و افزود: بر ‌این اساس سهمی که برای فقرا باقی می‌ماند بیشتر است، اما تاکید می‌کنم که این روش حمایت نیست، زیرا روش حمایت پایدار از روش‌های اصلاحاتی است که در نظام تامین اجتماعی، نظام پرداخت‌ها و مالیات مجموع درآمد ایجاد می‌شود. وی افزود: در دنیا روش‌های مختلفی برای حمایت از افراد فقیر وجود دارد، اکنون حمایت اقشار کم درآمد در کشورهای دیگر به صورت در نظر گرفتن مکانی برای جای خواب و غذا است و اینکه برای حمایت مردم به آنها یارانه بدهیم، روش درستی نیست، چه برسد به اینکه بخواهیم آن را سه برابر هم بکنیم.

شیوه پیشنهادی حذف پردرآمدها

ملکی دیگر استاد دانشگاه نیز در این نشست تاکید کرد: من موافق پرداخت نکردن یارانه‌ها نیستم. به نظر من در مورد ۷۰ درصد مصرف‌کنندگان سیاست درستی اتخاذ شده است، اما در مورد یکی دو دهک جامعه که سر‌پرستان آنها دچار ناهنجاری اجتماعی هستند، از طریق کارت هوشمند به آنها یارانه پرداخت شود. وی در ارتباط با قانون هدفمندی یارانه‌ها گفت: اکنون دولت افرادی را که درآمد بالایی دارند از روی دارایی‌هایشان شناسایی کند و بر این اساس در گام نخست باید از این افراد خواسته شود تا به صورت داوطلبانه از گرفتن یارانه منصرف شوند. بعد اگر دریافت را ادامه دادند، دولت با در نظر گرفتن جریمه آن را پس بگیرد. با این روش دولت می‌تواند دهک‌های بالای جامعه را از گرفتن یارانه خارج کند. به گفته این استاد دانشگاه، در مرحله بعد باید به دنبال یک راه‌حل بود تا هوشمندانه‌تر این سیاست‌های جبرانی اعمال شود، البته منهای هزینه‌ها. وی نگرانی اساسی حال حاضر را درباره افزایش قیمت تمام شده تولید دانست و گفت: به نظر من یکی از سیاست‌ها اصلاح نرخ ارز است. بر خلاف افرادی که با دو نرخی بودن ارز مخالف هستند من موافق این امر هستم‌. دلیلی وجود ندارد تا فردی که می‌خواهد یک مسافرت خارج از کشور برود، به او ارز هزار تومانی بدهند. این بدان معنا است که ما منابع آیندگان را فروخته‌ایم. وی افزود: با این نظام ارزی می‌توان برای تولیدکننده که می‌خواهد مواد اولیه وارد کند، ارز ارزان قیمت و برای سفرهای تفریحی خارجی افراد، ارز گران‌تری در نظر گرفته شود.

یارانه نقدی بهترین روش است؟

حریرچیان نیز در این میزگرد تاکید کرد: بهتر است به جای پرداخت یارانه نقدی به تولید و صنعت از پروژه‌های سرمایه‌گذاری که از ماشین‌ کم مصرف استفاده می‌کنند، بهره برد. همچنین باید موسسه‌های صنعتی توسعه‌ای همچون سازمان گسترش و توسعه صنایع ایران و بانک توسعه صنعت در کشور شکل بگیرد. با این روش هم به امر صنعت از لحاظ سرمایه‌گذاری کمک می‌شود و هم اینکه زیانی متوجه تولیدکننده نمی‌شود. وی افزود: در شرایط فعلی میل به مصرف در افرادی که یارانه نقدی می‌گیرند بیشتر است و این روش به تولید فشار وارد می‌کند، زیرا هزینه‌ای که می‌گیرند، بلافاصله وارد بازار کرده و صرف خرید می‌کنند. در نتیجه این موضوع افزایش قیمت‌ها را به همراه دارد، اما با وجود مشکلات ذکر شده هم‌اکنون به جز این راه، راه‌حل دیگری وجود ندارد و پرداخت یارانه نقدی بهترین روش ممکن است.

کاهش نرخ سود بانکی برای کمک به تولید خطرناک است

جمشید پژویان درباره راهکارهای محوری برای پیشبرد هر چه بهتر قانون هدفمندی یارانه‌ها در بخش تولید تصریح کرد: گام نخست این است که باید هر چه زودتر سهم بخش تولید را نه به‌طور دائم، بلکه برای تغییر فناوری در نظر گرفت تا با این روش تولیدکننده بتواند هزینه تولید و قیمت تمام شده را پایین بیاورد و کیفیت را افزایش دهد؛ اما کاهش نرخ سود بانکی بسیار روش خطرناک و غیر کارشناسانه‌ای است، چون می‌توان با استفاده از معافیت و نرخ نزولی استهلاک به تولیدکننده کمک کرد تا فناوری خود را در مدت زمان کوتاهی عوض کند. وی افزود: برای تامین منابع اولیه باید نظام بانکی، اعتباراتی را به این سمت هدایت کند، البته این نوع معافیت و سیاست‌ها هم مهلت دارد، یعنی ما پنج سال نرخ استهلاک را با این روش اجرا می‌کنیم و دولت با شما در سرمایه‌گذاری شریک می‌شود و بعد از پنج سال این کمک قطع خواهد شد. سپس نظام بانکی نه با نرخ بانکی، بلکه منابع را به همان نرخی که رقابت می‌شود به بخش تولید هدایت می‌کند و در اختیار تولیدکننده قرار می‌دهد.