زهرا کاویانی

ثبت نام عمره مفرده امسال از ۲۴ شهریور ماه آغاز شده و تا ۲۴ مهر ماه ادامه خواهد داشت. این ثبت نام با توجه به آنکه پس از چندین سال صورت گرفته و معلوم نیست که تا چند سال آینده ثبت‌نامی صورت بگیرد، با استقبال زیادی از سوی مردم مواجه شده است. در این میان بانک‌های ملی و ملت در رقابت با یکدیگر سعی در جذب هرچه بیشتر منابع مالی از این منظر دارند. سود سرشاری که از طریق سپرده‌گذاری صورت گرفته، نصیب بانک‌های ملی و ملت می‌شود، باعث شده تا به راهکارهای جدید و ابداعی برای جذب هرچه بیشتر سپرده‌ها بپردازند. ودیعه برای ثبت نام حج عمره برای هر نفر ۸۰۰ هزار تومان تعیین شده که در قالب حساب سرمایه‌گذاری بلند مدت بوده و سود ۱۵ درصد به آن تعلق می‌گیرد، بنابراین مشخص است که با وجود تورم نزدیک به ۲۰ درصدی و همچنین نرخ سود بالاتر از ۳۰ درصدی بازار آزاد، بانک‌ها باید تمایل زیادی برای جذب این منابع مالی داشته باشند.

در مقابل مبلغ ۸۰۰ هزار تومان نیز برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی که قصد سفر به حج عمره را دارند، مبلغ زیادی محسوب می‌شود به خصوص آنکه قصد سفر به صورت خانوادگی را داشته باشند. در همین خصوص بانک ملی در روزهای اخیر اعلام کرد که به متقاضیان ثبت نام حج عمره، وام به مبلغ ۵۰۰ هزار تومان در قالب عقد جعاله با سود ۱۴ درصد و بازپرداخت ۳۰ ماهه پرداخت خواهد کرد که به علت ربوی شناخته شدن این نوع وام، پرداخت آن متوقف شد.

با توجه به اهمیت وام پرداختی از سوی بانک‌ها برای ثبت نام عمره و سودآوری دو جانبه آن برای متقاضیان و بانک‌ها در این مقاله سعی خواهد شد تا پیشنهادی برای وام قرض‌الحسنه ثبت‌نام عمره داده شود که منافعی را هم برای بانک و هم برای متقاضی داشته باشد. باید توجه داشت که وام عمره مفرده متفاوت از سایر وام‌هایی است که بانک‌ها پرداخت می‌کنند. در سایر وام‌های پرداختی، مبالغی از بانک خارج می‌شود و بانک در قبال آنها سود ۱۴ درصد دریافت می‌کند، در حالی که می‌تواند با سرمایه‌گذاری این مبالغ در پروژه‌های اقتصادی سود بیشتری را به دست آورد. همچنین بانک باید ریسک عدم بازپرداخت وام را نیز بپذیرد، اما وامی که برای حج عمره پرداخت می‌شود، در همان لحظه پرداخت به منابع سیستم بانکی بازگشته و حداقل تا سه سال (اولین دوره اعزام) قابل برداشت نخواهد بود؛ بنابراین بانک مجددا منابع را در اختیار خواهد داشت. از این رو، پرداخت وام حتی با نرخ سود بسیار پایین در این خصوص ضرری را متوجه بانک نخواهد کرد و حتی برای بانک نیز سودآوری خواهد داشت. در حال حاضر بر اساس نظر دفتر برخی از مراجع اعلام شده است که در صورتی‌که سود دریافتی بانک کمتر از ۴ درصد باشد، وام مذکور قرض‌الحسنه محسوب شده و ربوی نخواهد بود؛ بنابراین بانک های عامل می‌توانند به منظور جذب منابع بیشتر و همچنین فراهم آوردن امکان ثبت نام برای هموطنان بیشتری، وام ۴ درصد اعطا کنند و حتی از این منظر سودآوری نیز داشته باشند.

یک پیشنهاد برای پرداخت وام ثبت نام عمره به این صورت خواهد بود که متقاضی باید حداقل مبلغ ۳۰۰ هزار تومان آورده داشته باشد، این مبلغ در بانک به صورت قرض‌الحسنه سپرده‌گذاری شده و سودی به آن تعلق نمی‌گیرد (با این حال می‌تواند در قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه شرکت داده شود) بانک نیز ۵۰۰ هزار تومان بعدی را به صورت قرض‌الحسنه و با کارمزد ۴ درصد به متقاضی وام می‌دهد. تا زمانی که کل وام بازپرداخت نشود، حساب متقاضی به صورت قرض‌الحسنه باقیمانده و از زمانی که کل وام دریافتی بازپرداخت شد، متقاضی می‌تواند کل مبلغ را به حساب سپرده‌گذاری بلندمدت یا کوتاه مدت تغییر دهد و از نرخ‌های سود مربوطه بهره‌مند شود. این روش برای بانک و متقاضیان دارای فواید بالایی خواهد بود. از طرفی بانک مبلغ ۳۰۰ هزار تومان را به صورت قرض‌الحسنه دریافت خواهد کرد، در حالی که می‌تواند آن را با نرخ‌های سود مصوب، وام دهد و از طرف دیگر ۵۰۰ هزار تومان دیگر را با نرخ ۴ درصد وام داده در صورتی که همان مبلغ را مجددا به صورت قرض‌الحسنه دریافت کرده و سودی بابت آن نمی‌پردازد. از طرف دیگر، بسیاری از متقاضیان که در حال حاضر توانایی پرداخت مبلغ مذکور را ندارند، می‌توانند ثبت‌نام کنند. وام دریافتی از سوی متقاضیان نیز برای آنها ریسکی در پی نخواهد داشت، زیرا در بدترین شرایط اگر نتوانند وام را بازپرداخت کنند از ثبت نام انصراف داده و مبلغ ودیعه گذاری شده خود به همراه مبالغی را که تاکنون پرداخت کرده‌اند، پس خواهند گرفت.

Zahra.kaviani@gmail.com